Samenvatting: toetsmatrijs beroepssituatie 9 Verpleegkunde Hogeschool Leiden

Toetsmatrijs BS9
1. Kan het biologisch risicogedrag borderline verklaren BS 9, MB
Biologisch risicogedrag BPS
 Stemmingswisselingen (woede, prikkelbaarheid, angst)
 Depressie
 Suïcidaliteit
 Dissociatieve verschijnselen
 Psychose
 Relatie problemen/ruzies
 Onvoorspelbaar/ontremd gedrag, zelfdestructief handelen (Automutilatie)
 Middelengebruik
 Onveilige seks
 Impulsieve gevaarlijke acties (bv. Boos/woedend autorijden)
Te verklaren door:
Biologische aanleg: aanleg wil zeggen dat bepaalde kenmerken van borderline in de genen
aanwezig zijn. Het gaat vooral om de aanleg voor impulsiviteit en stemmingswisselingen. Bij
mensen met borderline is er sprake van afwijkingen in de stofwisselingsprocessen die
plaatsvinden in de hersenen: een stoornis in de serotoninehuishouding. Serotonine is een
van de stoffen die in het zenuwstelsel ervoor zorgen dat prikkels van de ene zenuw naar de
andere kunnen komen.


Omgevingsfactoren: als borderline in aanleg aanwezig is, zijn er veel factoren die een rol
spelen bij het ontstaan van de persoonlijkheidsstoornis. Veel mensen met borderline hadden
problemen toen ze nog kleine kinderen waren. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om emotionele
verwaarlozing, een psychische ziekte bij een of beide ouders, seksueel misbruik, fysiek
misbruik, echtscheiding of dat er iemand in het gezin is overleden.


Maatschappelijke ontwikkelingen: borderline lijkt vaker voor te komen in onze westerse
cultuur en niet zo vaak in minder moderne en snelle maatschappijen. In snelle
maatschappijen verwacht men meer van mensen, er is sprake van meer druk.

2. Kan van verschillende psychofarmaca de (contra-indicaties, werking en
bijwerking, bijzonderheden en interacties benoemen. BS 9, MB
Psychofarmaca
 Antidepressiva
 Angstremmende middelen
 Antipsychotica

Antidepressiva
Bij stemmingsstoornissen
 Klassieke antidepressiva: TCA (tricyclische antidepressiva)
 amitriptyline, clomipramine, desipramine, dosulepine, doxepine, imipramine,
maprotiline, nortriptyline
 Moderne antidepressiva: SSRI (remmen de heropname van serotonine)
 fluoxetine (Prozac), sertraline (Zoloft), paroxetine (Seroxat), fluvoxamine
(Fevarin) en citalopram (Cipramil).

Antidepressiva werken op:
 Noradrenaline: Antidepressief en activerend
 Serotonine: Antidepressief en angstdempend
- Werking pas na 2-4 weken zichtbaar/merkbaar

1

, - Moeten na verbetering symptomen minstens 6 maanden gebruikt worden
- Nierfunctie moet goed zijn, bloedspiegels moeten regelmatig gecontroleerd worden
https://www.youtube.com/watch?v=C5afFOSY_uI

Bijwerkingen van klassieke AD TCA’s Bijwerkingen moderne AD SSRI’s

droge mond maag- en darmklachten (misselijkheid, braken,
diarree)

droge ogen en wazig zien nervositeit

moeilijk plassen hoofdpijn

verstoppingen van de darmen toegenomen prikkelbaarheid of agressie

seksuele stoornissen (zoals minder zin) gewichtsafname of toename

duizeligheid slapeloosheid

versnelde hartslag door tijdelijk seksuele stoornissen of het verlies van
verlaagde bloeddruk seksuele gevoelens

sufheid bloedingsstoornissen (sneller blauwe plekken)


verwardheid

gewichtstoename (door meer eetlust)

verminderde hartwerking


Angstremmende middelen (anxiolytica)
Bij angst, opwinding woede, razernij
 (minor tranquillizers, sederende middelen, slaapmiddelen en anti-epileptica):
 anxiolytica
 benzodiazepinen (angstdempend / slaapverwekkend)
 Werking: dempen werking centraal zenuwstelsel.

Benzodiazepinen
Veel voorkomende: oxazepam (Seresta), diazepam (Valium) en temazepam (Normison)
(middelen eindigen op -am)
 Anxiolytische werking
 Sederende en hypnotische werking
 Anticonvulsieve werking
 Spierrelaxerende werking
 Anxiolytica: langwerkend: T1/2 >12 uur
 Hypnotica: kortwerkend: T1/2 3-6 uur
 Profylaxe: “bijv alcohol onthoudingsverschijnselen
 Anti-epileptica
 Koortsconvulsies: bij kinderen <3 jaar
Bijwerkingen
 Afvlakking psychisch functioneren, dufheid
 Concentratie stoornis, afname alertheid en motorische vaardigheid (cave:
autorijden)

2