Samenvatting arresten
Week 1 – Private rechtsbetrekkingen en bronnen van verbintenissen
HR 30 januari 1959, NJ 1959, 548 (Quint/Te Poel)
Juridisch kader: bronnen van verbintenissen
Hubertus te Poel had een overeenkomst met Quint gesloten, waarin stond dat Quint twee
winkelhuizen op een terrein zou bouwen tegen betaling van Hubertus. Het terrein was echter
niet van Hubertus, maar van zijn broer Heinrich. Quint had nagelaten te controleren of het
terrein daadwerkelijk van Hubertus was. De betaling bleef uit. Quint wilde dat Heinrich hem
betaalde op grond van ongerechtvaardigde verrijking of op grond van redelijkheid en
billijkheid. Quint kreeg geen gelijk, omdat hij had nagelaten onderzoek te doen naar de
rechtmatige eigenaar van het terrein.
Rechtsregel:
Na dit arrest is het artikel over de bronnen van verbintenissen aangepast. Er staat
niet meer dat een verbintenis uit de wet moet ontstaan, maar dat deze uit de wet
moet voortvloeien. Indien de wet geen regeling voor het geval kent, moet er een
oplossing worden gezocht die past in het stelsel van de wet en die aansluit bij wel in
de wet geregelde gevallen.
Week 2 – Totstandkoming van overeenkomsten
HR 10 april 1981, NJ 1981, 532 (Hofland/Hennis)
Juridisch kader: Totstandkoming overeenkomst (uitnodiging tot het doen van een aanbod)
Hofland bood door middel van een advertentie een huis te koop aan. Hennis ging in op het
aanbod van Hofland. Hofland wilde zijn huis toch niet verkopen. Hennis vond dat er sprake
was van een koopovereenkomst, doordat hij het aanbod had aanvaard. De Hoge Raad
oordeelde dat er geen sprake was van een overeenkomst, maar een uitnodiging tot
onderhandeling. De prijs, eventuele verdere voorwaarden en de persoon van de koper
kunnen namelijk van belang zijn bij de koop.
Rechtsregel:
Advertenties waarin een individueel bepaalde zaak voor een bepaalde prijs te koop
wordt aangeboden, is een uitnodiging om in onderhandeling te treden. Dit, omdat
niet alleen de prijs, maar ook eventuele verdere voorwaarden van de koop alsmede
de persoon van de koper van belang kunnen zijn.
Hof Den Bosch 22 januari 2008, ECLI:NL:GHSHE:2008:BC2420, NJF 2008, 79 (Otto)
Juridisch kader: Totstandkoming overeenkomst + onderzoeksplicht
Otto bood tv’s aan voor €99,-. Consumenten hadden dit gekocht en stelden dat er sprake
was van een overeenkomst. Er was geen sprake van een overeenkomst, omdat Otto de tv’s
niet voor €99,- wilde aanbieden. Er is dus geen geldig aanbod. De consumenten konden ook
geen beroep doen op art. 3:35 BW, aangezien zij hadden behoren te weten dat een
dergelijke tv niet voor die prijs aangeboden kon worden. Ze hadden een onderzoeksplicht.
Rechtsregel:
Er komt geen overeenkomst tot stand. De consumenten kunnen zich niet beroepen
op gerechtvaardigd vertrouwen, omdat zij hadden kunnen weten dat de tv’s niet voor
een dergelijke prijs konden worden aangeboden. Zij hadden onderzoek moeten
verrichten.
HR 15 november 1957, NJ 1958, 67 (Baris/Riezenkamp)
Juridisch kader: Dwaling, precontractuele fase, wilsvertrouwensleer
Riezenkamp kocht voor 110.000 gulden onderdelen voor bromfietsmotoren van Baris. Baris
zegt dat de kostprijs voor een bromfietsmotor 135 gulden is, uiteindelijk blijkt dat deze
kostprijs 230 gulden is. Riezenkamp weigert het bedrag te betalen. Baris vordert ontbinding
van de overeenkomst en eist schadevergoeding. Riezenkamp beroept zich op dwaling. De
, Hoge Raad stelt Riezenkamp in het gelijk. Zij stelt dat ook in de precontractuele fase al
rekening gehouden moet worden met elkaars gerechtvaardigde belangen.
Rechtsregel:
Partijen moeten niet alleen rekening houden met elkaar gerechtvaardigde belangen,
elkaars rechten en plichten over en weer in de contractuele fase, maar ook in de
precontractuele fase.
HR 11 december 1959, NJ 1960, 230 (Eelman/Hin)
Juridisch kader: Geestelijke stoornis en gerechtvaardigd vertrouwen
Eelman verkocht zijn boerderij aan Hin. Later blijkt dat Eelman de boerderij niet wil leveren,
hij zegt dat hij schizofreen is en ten tijde van de verkoop geesten zag en daarom zijn
boerderij wilde verkopen. Eelman beroept zich op art. 3:34 BW, de geestelijke stoornis. Hin
beroept zich op art. 3:35 BW, het gerechtvaardigd vertrouwen. De HR oordeelde dat Hin niet
kon weten dat Eelman feitelijk onbekwaam was en dat de koopovereenkomst dus geldig was.
Rechtsregel:
Bij rechtshandelingen van feitelijk onbekwamen moet er worden gekeken of de
wederpartij gerechtvaardigd heeft vertrouwd op de bekwaamheid van de feitelijk
onbekwame.
HR 14 juni 2013, NJ 2013, 391(Centavos/Stichting Nieuwenhuis)
Juridisch kader: Aanvaarding, ontvangsttheorie
Stichting Nieuwenhuis heeft een complex verkocht aan Centavos. In het contract staat dat na
drie aanmaningen het terugkooprecht vervalt. Centavos heeft drie aanmaningen gestuurd.
Stichting Nieuwenhuis beweert dat zij maar één aanmaning ontvangen hebben. De vraag is
hier wanneer er sprake is van het ontvangen van een bericht. De HR gaat hier uit van de
ontvangsttheorie. Het is voldoende als de verklaring verzonden wordt naar een adres waarop
meer is gecommuniceerd en waarvan redelijkerwijs mag worden aangenomen dat de
geadresseerde daarop kan worden bereikt. Stichting Nieuwenhuis wordt dus in het ongelijk
gesteld.
Rechtsregel:
Bij de ontvangsttheorie gaat het er om dat het bericht is ontvangen, het hoeft niet
persé te zijn gelezen.
Week 3 – Totstandkomingsgebreken en inhoud van de overeenkomst
HR 13 maart 1981, NJ 1981, 635 (Haviltex)
Juridisch kader: uitleg van de overeenkomst, wilsvertrouwensleer
De HR heeft hier een duidelijke uitspraak gedaan over hoe onduidelijke partijafspraken
moeten worden uitgelegd (de over en weer formule). In de casus hebben Ernes en Langerwef
een machine verkocht aan Haviltex B.V.. In de koopovereenkomst werd een beding
opgenomen dat Haviltex de machine tot het einde van het jaar mocht teruggeven. De
koopovereenkomst zou dan ontbonden worden en Haviltex zou het betaalde bedrag
terugkrijgen. Haviltex gaf middenin het jaar de machine terug, zodat zij haar geld
terugkreeg. De verkopers wilden het geld niet teruggeven, omdat Haviltex geen reden voor
teruggave had opgegeven. Zij stelden dat ze niet hadden bedoeld dat de overeenkomst
zonder gegronde reden ontbonden zou kunnen worden. Haviltex stelde dat in het beding
enkel stond dat de machine voor het eind van het jaar teruggegeven kon worden en dat er
niks over een reden voor teruggave stond. Het Hof oordeelde dat Haviltex de machine terug
mocht geven. De HR oordeelde echter dat bij een totstandkoming van een overeenkomst niet
de letterlijke tekst, maar de bedoeling van de partijen centraal staat.
Rechtsregel:
‘’Een zuivere taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract is onvoldoende
om de verhoudingen van partijen te bepalen en een leemte aan te vullen. Het komt
aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs over en weer
aan deze bepalingen mochten toekennen en wat zij redelijkerwijs van elkaar mochten
Week 1 – Private rechtsbetrekkingen en bronnen van verbintenissen
HR 30 januari 1959, NJ 1959, 548 (Quint/Te Poel)
Juridisch kader: bronnen van verbintenissen
Hubertus te Poel had een overeenkomst met Quint gesloten, waarin stond dat Quint twee
winkelhuizen op een terrein zou bouwen tegen betaling van Hubertus. Het terrein was echter
niet van Hubertus, maar van zijn broer Heinrich. Quint had nagelaten te controleren of het
terrein daadwerkelijk van Hubertus was. De betaling bleef uit. Quint wilde dat Heinrich hem
betaalde op grond van ongerechtvaardigde verrijking of op grond van redelijkheid en
billijkheid. Quint kreeg geen gelijk, omdat hij had nagelaten onderzoek te doen naar de
rechtmatige eigenaar van het terrein.
Rechtsregel:
Na dit arrest is het artikel over de bronnen van verbintenissen aangepast. Er staat
niet meer dat een verbintenis uit de wet moet ontstaan, maar dat deze uit de wet
moet voortvloeien. Indien de wet geen regeling voor het geval kent, moet er een
oplossing worden gezocht die past in het stelsel van de wet en die aansluit bij wel in
de wet geregelde gevallen.
Week 2 – Totstandkoming van overeenkomsten
HR 10 april 1981, NJ 1981, 532 (Hofland/Hennis)
Juridisch kader: Totstandkoming overeenkomst (uitnodiging tot het doen van een aanbod)
Hofland bood door middel van een advertentie een huis te koop aan. Hennis ging in op het
aanbod van Hofland. Hofland wilde zijn huis toch niet verkopen. Hennis vond dat er sprake
was van een koopovereenkomst, doordat hij het aanbod had aanvaard. De Hoge Raad
oordeelde dat er geen sprake was van een overeenkomst, maar een uitnodiging tot
onderhandeling. De prijs, eventuele verdere voorwaarden en de persoon van de koper
kunnen namelijk van belang zijn bij de koop.
Rechtsregel:
Advertenties waarin een individueel bepaalde zaak voor een bepaalde prijs te koop
wordt aangeboden, is een uitnodiging om in onderhandeling te treden. Dit, omdat
niet alleen de prijs, maar ook eventuele verdere voorwaarden van de koop alsmede
de persoon van de koper van belang kunnen zijn.
Hof Den Bosch 22 januari 2008, ECLI:NL:GHSHE:2008:BC2420, NJF 2008, 79 (Otto)
Juridisch kader: Totstandkoming overeenkomst + onderzoeksplicht
Otto bood tv’s aan voor €99,-. Consumenten hadden dit gekocht en stelden dat er sprake
was van een overeenkomst. Er was geen sprake van een overeenkomst, omdat Otto de tv’s
niet voor €99,- wilde aanbieden. Er is dus geen geldig aanbod. De consumenten konden ook
geen beroep doen op art. 3:35 BW, aangezien zij hadden behoren te weten dat een
dergelijke tv niet voor die prijs aangeboden kon worden. Ze hadden een onderzoeksplicht.
Rechtsregel:
Er komt geen overeenkomst tot stand. De consumenten kunnen zich niet beroepen
op gerechtvaardigd vertrouwen, omdat zij hadden kunnen weten dat de tv’s niet voor
een dergelijke prijs konden worden aangeboden. Zij hadden onderzoek moeten
verrichten.
HR 15 november 1957, NJ 1958, 67 (Baris/Riezenkamp)
Juridisch kader: Dwaling, precontractuele fase, wilsvertrouwensleer
Riezenkamp kocht voor 110.000 gulden onderdelen voor bromfietsmotoren van Baris. Baris
zegt dat de kostprijs voor een bromfietsmotor 135 gulden is, uiteindelijk blijkt dat deze
kostprijs 230 gulden is. Riezenkamp weigert het bedrag te betalen. Baris vordert ontbinding
van de overeenkomst en eist schadevergoeding. Riezenkamp beroept zich op dwaling. De
, Hoge Raad stelt Riezenkamp in het gelijk. Zij stelt dat ook in de precontractuele fase al
rekening gehouden moet worden met elkaars gerechtvaardigde belangen.
Rechtsregel:
Partijen moeten niet alleen rekening houden met elkaar gerechtvaardigde belangen,
elkaars rechten en plichten over en weer in de contractuele fase, maar ook in de
precontractuele fase.
HR 11 december 1959, NJ 1960, 230 (Eelman/Hin)
Juridisch kader: Geestelijke stoornis en gerechtvaardigd vertrouwen
Eelman verkocht zijn boerderij aan Hin. Later blijkt dat Eelman de boerderij niet wil leveren,
hij zegt dat hij schizofreen is en ten tijde van de verkoop geesten zag en daarom zijn
boerderij wilde verkopen. Eelman beroept zich op art. 3:34 BW, de geestelijke stoornis. Hin
beroept zich op art. 3:35 BW, het gerechtvaardigd vertrouwen. De HR oordeelde dat Hin niet
kon weten dat Eelman feitelijk onbekwaam was en dat de koopovereenkomst dus geldig was.
Rechtsregel:
Bij rechtshandelingen van feitelijk onbekwamen moet er worden gekeken of de
wederpartij gerechtvaardigd heeft vertrouwd op de bekwaamheid van de feitelijk
onbekwame.
HR 14 juni 2013, NJ 2013, 391(Centavos/Stichting Nieuwenhuis)
Juridisch kader: Aanvaarding, ontvangsttheorie
Stichting Nieuwenhuis heeft een complex verkocht aan Centavos. In het contract staat dat na
drie aanmaningen het terugkooprecht vervalt. Centavos heeft drie aanmaningen gestuurd.
Stichting Nieuwenhuis beweert dat zij maar één aanmaning ontvangen hebben. De vraag is
hier wanneer er sprake is van het ontvangen van een bericht. De HR gaat hier uit van de
ontvangsttheorie. Het is voldoende als de verklaring verzonden wordt naar een adres waarop
meer is gecommuniceerd en waarvan redelijkerwijs mag worden aangenomen dat de
geadresseerde daarop kan worden bereikt. Stichting Nieuwenhuis wordt dus in het ongelijk
gesteld.
Rechtsregel:
Bij de ontvangsttheorie gaat het er om dat het bericht is ontvangen, het hoeft niet
persé te zijn gelezen.
Week 3 – Totstandkomingsgebreken en inhoud van de overeenkomst
HR 13 maart 1981, NJ 1981, 635 (Haviltex)
Juridisch kader: uitleg van de overeenkomst, wilsvertrouwensleer
De HR heeft hier een duidelijke uitspraak gedaan over hoe onduidelijke partijafspraken
moeten worden uitgelegd (de over en weer formule). In de casus hebben Ernes en Langerwef
een machine verkocht aan Haviltex B.V.. In de koopovereenkomst werd een beding
opgenomen dat Haviltex de machine tot het einde van het jaar mocht teruggeven. De
koopovereenkomst zou dan ontbonden worden en Haviltex zou het betaalde bedrag
terugkrijgen. Haviltex gaf middenin het jaar de machine terug, zodat zij haar geld
terugkreeg. De verkopers wilden het geld niet teruggeven, omdat Haviltex geen reden voor
teruggave had opgegeven. Zij stelden dat ze niet hadden bedoeld dat de overeenkomst
zonder gegronde reden ontbonden zou kunnen worden. Haviltex stelde dat in het beding
enkel stond dat de machine voor het eind van het jaar teruggegeven kon worden en dat er
niks over een reden voor teruggave stond. Het Hof oordeelde dat Haviltex de machine terug
mocht geven. De HR oordeelde echter dat bij een totstandkoming van een overeenkomst niet
de letterlijke tekst, maar de bedoeling van de partijen centraal staat.
Rechtsregel:
‘’Een zuivere taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract is onvoldoende
om de verhoudingen van partijen te bepalen en een leemte aan te vullen. Het komt
aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs over en weer
aan deze bepalingen mochten toekennen en wat zij redelijkerwijs van elkaar mochten
