Organisatieontwerp (MAN-BCU320): Aantekening hoorcolleges - boek KvAK

Organisatieontwerp
HC1, 6-11-2023, introductie college
Organisatieontwerp

OrganisatieStructuurOntwerp

1. Organisatie – organiseren
2. Structuur – structureren
3. Ontwerp – ontwerpen



Organisatie – organiseren
Mensen werken samen. Samenwerking noodzakelijk voor resultaat en overleven.

1. Institutie, rechtspersoon
- Arbeidsovereenkomst
- Contracten
2. Arbeidsorganisatie

Samen: “de organisatie van deze organisatie deugt niet”

Samenwerken voorwaarde voor resultaat

- Te zwaar voor 1 mens  samen tillen
- Te moeilijk voor 1 hoofd  multidisciplinair
- Te lang voor 1 mens  24/7, ploegendienst

Vele vragen en ontwerpkeuzes:

- Wat is het doel
- Welk werk is nodig
- Zelf doen of uitbesteden
- Hoe te verdelen
- Hoe af te stemmen/coördineren
- Gereedschap, machines, ICT, gebouw & inrichting



Structuur – structureren

Wanneer?

- Tijdelijke organisaties
o Festivals, hulp bij ramp, ‘blauwhelmen’
- Permanente organisaties – karakter v.d. structuur
o 2 mensen - informeel/vanzelf
o 20 mensen - wat afspraken/gegroeid
o 200 mensen - formeel/ontworpen/herontworpen

,Wat?

- Werken aan gezamenlijk doel
- Verdeling van het werk
o Over mensen en machines
- Afstemming op elkaar
o Gelijk tillen
o Volgtijdelijk aansluiten
- Besturen en regelen (verstoring)

Soorten werk

- Uitvoeren
- Afstemmen
- Besturen en regelen

Organisatie: Systeemkundige Abstractie in soorten ‘werk’ (Ashby)


Control = SR

Design = IR

Oper. Reg = OR



Het systematisch in beeld brengen van het werk vergt abstract denken!

Eerst het werk in model brengen. Nadruk op ‘ProductieStructuur’ / uitvoeren

- Maken/leveren
- Voorbereiden
- Ondersteunen



Ontwerp – ontwerpen

Systematisch denken en werken aan iets dat er moet komen

- Van idee tot ‘we kunnen iets gaan bouwen, maken, invoeren’
- DOVE-cyclus  idee volgt uit diagnose of ontevredenheid

Ontwerpen = toekomstgericht. Ontwerpen is

,Beoordeel Ontwerp

- Ontwerpen = eisen stellen aan het ontwerp en randvoorwaarden
o Goed  als ontwerp voldoet aan alle eisen en ‘rvw’?



HC2, 8-10-2023
1. Organisatie Ontwerp benaderingen: de 6 C’s

1. Chart – organogram
2. Configuratie
3. Contingency
4. Communicatie / info-processing
5. Computer – Processesnbenadering
6. Cybernetische of Systeembenadering



Chart – organogram

- ‘baasjes-, hokjes- en harkjes-denken’
- Powerpoint als ontwerpgereedschap
- Geen samenhang tussen werk, kan chaos creëren.
- Bij voorkeur geen organogram maken. Alleen handig om beetje te kijken hoe organisatie
eruitziet.

Configuratie

- ~ Slecht passende confectie
- >50% van organisaties zijn combinatie van configuraties
o In praktijk kun je dus niet echt met configuratie uit de voeten.
- Mintzberg’s ‘Barbapappa’s’

Contingency / fit

- Wat werkte in het verleden in deze omgeving (binnen + buiten)  ontwerp voor toekomst
o Verleden geeft geen garantie voor toekomst
- Structure follows strategy (Chandler)
- Economies of Scale / efficiency

Communicatie / info-processing

- Galbraith
o Verlagen behoefte aan infoprocessing (in vroege werk)  maak autonome eenheden
zodat je communicatie in eenheid hebt, ipv tussen. Kan niet altijd  linking-
mechanisms zodat eenheden tussen elkaar kunnen communiceren
o Zorgen voor literal linking mechanisms



Computer-Processbenaderingen

- Business Process Redesign (ICT)

, - Processmanagement (ICT)
- Lean ‘flows’ (Toyota Production System o.b.v. Henry Ford)
- Er waren processen in bepaalde structuur, met verschillende stappen, en op papier duurde
dit heel lang  chaos. Op computer kreeg je ook verschillende schermen waar stappen langs
elkaar op gingen  georganiseerde chaos, meer ICT kosten.
o Computer paradox
o Oplossing = groepjes maken die zelf dingen oplossen.

Cybernetische Systeembenaderingen

- Viable System Model – Stafford Beer
- Sociotechniek, vanaf 1950’s, Tavistock Institute
- Moderne Socio Techniek
o Social structure follows strategy
o Systems follows structure / eerst organiseren (werkverdeling) dan automatiseren
(techniek, ICT, etc.)
o Strategy shaped by structure



Nederlandse systeembenadering: Moderne SocioTechniek (MST)

- Ontwerpen van oudsher: kwaliteit van organisatie = KvdO
o Erg gericht op winst maken, uitkeren aan aandeelhouders en zo overleven.
- Toevoeging De Sitter
o Kwaliteit van de Arbeid = KvdA
 Mens als belangrijkste resource. Deze mens moet dus ook iets te bieden
krijgen.
o Kwaliteit van Arbeidsrelaties = KvdAr
 Gedeeld belang ‘arbeid en kapitaal’
 Als bedrijf failliet gaat, hebben aandeelhouders niks, en werknemers geen
werk  gedeelde belangen = levensvatbaarheid

Ulbo de Sitter (1930-2010) Scheepwerktuigkunde + Socioloog = Socio-technicus

- Hoogleraar TU-Eindhoven: midden tussen technisch onwerpers 1971-1986
- Directeur MST-adviesbureau 1986 – 1990
- Hoogleraar Moderne Sociotechniek, Nijmegen 1990-1995


OrganisatieOntwerp: keuze voor Moderne SocioTechniek (MST)

Daarom

- MST: integraal, theoretisch onderbouwd en praktisch bewezen (> 1985)

Daarbij vergelijkenderwijs

- Lean: uit de praktijk, verwante aanpak met ‘flows’
- Job Design: meer nadruk op werkplekniveau
- Deze passen bij de MST