Filosofie Periode 1 Hoorcollege 1
Kennis
Over mensenrechten, beroepscode, verschillende ethische theorieën, wet- en regelgeving, eigen en
andermans ethiek/levensbeschouwing.
Deugd: een goede eigenschap van een persoon, die ertoe leidt dat hij moreel juist handelt (aan te
leren).
Vaardigheden
Kritisch denken, steekhoudende argumenten formuleren, verantwoorden, reflecteren, beheersen
ethische vocabulaire nodig voor zinnig moreel gesprek.
Beroepshouding
Morele sensibiliteit en motivatie, moed, de bereidheid het goede tot uitdrukking te brengen / open
mindedness (ook dingen van een andere kant willen bekijken, in de spiegel kijken).
Sociaal werker heeft technisch-instrumentele professionaliteit: ze passen methodieken toe en
beschikken over de juiste kennis, kunde en allerlei regelingen.
Ook hebben ze normatieve professionaliteit
Morele vraag: de manier waarop mensen zouden moeten leven
Morele opvattingen: een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en verantwoordelijk kan
gedragen.
Morele norm: een richtlijn die aangeeft hoe iemand zou moeten handelen, of maatstaf om gedrag te
beoordelen.
Ethiek (nieuwe insteek)
- “De vrijheid van handelen van individuele pedagogen moet juist ook positief worden opgevat
in de zin dat zij in staat zijn en moeten zijn tot het zelfstandig oordelen in beroepsethische
kwesties” (NVO, 6)
- Je kunt de focus leggen op wat niet mag maar ook op wat je belangrijk vind om te doen.
Beroepsethiek helpt je te doen wat belangrijk vindt en houdt je zo gemotiveerd!
Beroepsethiek: specifieke morele regels voor bepaalde beroepsgroepen. Descriptief en prescriptief.
Prescriptief (beroepscodes).
Utilisme: Mill en leermeester Bentham zijn grondleggers. Het is de ethiek die elke handeling
beoordeelt op de vraag of het individu ervan geniet en er geluk door ervaart. Pijn en genot duiden aan
wat we behoren te doen, terwijl ze bovendien bepalen wat we zullen doen. Een handeling is goed als
ik zoveel mogelijk geluk oplever voor zoveel mogelijk mensen (of zo min mogelijk ongeluk voor zo
veel mogelijk mensen).Hierdoor wordt Mills filosofie wel eens een doelethiek genoemd.
Plichtethiek: hierin wordt beoordeelt welke handeling moreel juist is door te kijken of de handeling
zelf juist is, ongeacht de feitelijke gevolgen. Kant is hier de grondlegger van.
Deugdenethiek: hierin wordt bekeken welke handeling moreel juist is door naar de persoonlijkheid
van de actor te kijken. Hoe word ik een goed mens? Aristoteles
Zorgethiek: samen zorgen voor het gezamenlijke belang van een goed leven voor de gemeenschap
(natron en Gilligan -> Nederlandse variant is Baart, presentiebenadering)
Moed en motivatie
Denk bij ethiek voortaan aan M&M’s moed en motivatie. Als mensen een goede visie hebben
durven ze sneller ergens op in te gaan. En als ze mensen achter zich hebben staan durven ze vaak
mensen aan te spreken waar ze het niet mee eens zijn.
, Student heeft door dit vak te volgen:
- Meer visie op goed handelen als hbo pedagoog;
- Meer handvatten om ethische kwesties te signaleren en te hanteren;
- Meer vertrouwen om over ethische kwesties en het onderbreken van visie, de dialoog aan te
gaan met collega’s en / of ouders.
Jean-Paul Sartre
Een van de belangrijkste filosofen van na 2e wereldoorlog. Hij won een nobelprijs voor literatuur,
maar nam deze niet aan. Je moet je eigen verantwoordelijkheid nemen voor je eigen acties.
Existentialisme
- De keuze voor de manier waarop je wenst te verhouden tot je leven, bepaalt wie je bent;
- Deze keuze voor de manier waarop je kiest voor het leven is geen gevolg van wie je bent maar
deze keuze maakt wie je bent;
- Je bent niet alleen genetisch bepaald en niet alleen door je omgeving bepaald, er blijft een
stukje vrijheid over. Je bent namelijk vrij te kiezen hoe je je tot de dingen verhoudt.
2 link met beroepsethiek
Verantwoordelijk zijn voor je vrijheid
Met andere woorden ervoor kiezen integer te zijn. Je ervan bewust te zijn dat je altijd een keuze hebt
en dat de gevolgen van je handelen niet op iemand anders afgeschoven kunnen worden (de moed
hebben om naar jezelf en je situatie te kijken)
- Zelfstandig beslissingen maken;
- Je verplichtingen serieus nemen;
- Verschillende normen tegen elkaar afwegen;
- Oog hebben voor de gevolgen van je handelen;
- Aanspreekbaar zijn op je keuzes.
Kwade trouw
De kwade trouw – niet je verantwoordelijkheid nemen voor je vrijheid, je vrijheid niet oppakken, net
doen alsof je niet vrij bent en daarom niet ‘echt’ zelf hebt gekozen.
Top tien van morele excuses
Deugdenethiek:
Deugdverantwoordelijk: Verantwoordelijkheid zijn betekent aanspreekbaar zijn. Anderen kunnen erop
rekenen dat je doet wat je zegt en dat je daarbij je best doet. Je doet je plicht betrokken en
betrouwbaar.
Verontschuldigende omstandigheden: iemand vrijpleiten van verantwoordelijkheid.
1. Onwetendheid over de aard of de consequenties van een handeling.
2. Er is sprake van een vorm van dwang
3. Je hebt geen invloed over de gang van zaken
4. De afwezigheid van de vaardigheid of de mogelijkheid om te handelen.
Kennis
Over mensenrechten, beroepscode, verschillende ethische theorieën, wet- en regelgeving, eigen en
andermans ethiek/levensbeschouwing.
Deugd: een goede eigenschap van een persoon, die ertoe leidt dat hij moreel juist handelt (aan te
leren).
Vaardigheden
Kritisch denken, steekhoudende argumenten formuleren, verantwoorden, reflecteren, beheersen
ethische vocabulaire nodig voor zinnig moreel gesprek.
Beroepshouding
Morele sensibiliteit en motivatie, moed, de bereidheid het goede tot uitdrukking te brengen / open
mindedness (ook dingen van een andere kant willen bekijken, in de spiegel kijken).
Sociaal werker heeft technisch-instrumentele professionaliteit: ze passen methodieken toe en
beschikken over de juiste kennis, kunde en allerlei regelingen.
Ook hebben ze normatieve professionaliteit
Morele vraag: de manier waarop mensen zouden moeten leven
Morele opvattingen: een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en verantwoordelijk kan
gedragen.
Morele norm: een richtlijn die aangeeft hoe iemand zou moeten handelen, of maatstaf om gedrag te
beoordelen.
Ethiek (nieuwe insteek)
- “De vrijheid van handelen van individuele pedagogen moet juist ook positief worden opgevat
in de zin dat zij in staat zijn en moeten zijn tot het zelfstandig oordelen in beroepsethische
kwesties” (NVO, 6)
- Je kunt de focus leggen op wat niet mag maar ook op wat je belangrijk vind om te doen.
Beroepsethiek helpt je te doen wat belangrijk vindt en houdt je zo gemotiveerd!
Beroepsethiek: specifieke morele regels voor bepaalde beroepsgroepen. Descriptief en prescriptief.
Prescriptief (beroepscodes).
Utilisme: Mill en leermeester Bentham zijn grondleggers. Het is de ethiek die elke handeling
beoordeelt op de vraag of het individu ervan geniet en er geluk door ervaart. Pijn en genot duiden aan
wat we behoren te doen, terwijl ze bovendien bepalen wat we zullen doen. Een handeling is goed als
ik zoveel mogelijk geluk oplever voor zoveel mogelijk mensen (of zo min mogelijk ongeluk voor zo
veel mogelijk mensen).Hierdoor wordt Mills filosofie wel eens een doelethiek genoemd.
Plichtethiek: hierin wordt beoordeelt welke handeling moreel juist is door te kijken of de handeling
zelf juist is, ongeacht de feitelijke gevolgen. Kant is hier de grondlegger van.
Deugdenethiek: hierin wordt bekeken welke handeling moreel juist is door naar de persoonlijkheid
van de actor te kijken. Hoe word ik een goed mens? Aristoteles
Zorgethiek: samen zorgen voor het gezamenlijke belang van een goed leven voor de gemeenschap
(natron en Gilligan -> Nederlandse variant is Baart, presentiebenadering)
Moed en motivatie
Denk bij ethiek voortaan aan M&M’s moed en motivatie. Als mensen een goede visie hebben
durven ze sneller ergens op in te gaan. En als ze mensen achter zich hebben staan durven ze vaak
mensen aan te spreken waar ze het niet mee eens zijn.
, Student heeft door dit vak te volgen:
- Meer visie op goed handelen als hbo pedagoog;
- Meer handvatten om ethische kwesties te signaleren en te hanteren;
- Meer vertrouwen om over ethische kwesties en het onderbreken van visie, de dialoog aan te
gaan met collega’s en / of ouders.
Jean-Paul Sartre
Een van de belangrijkste filosofen van na 2e wereldoorlog. Hij won een nobelprijs voor literatuur,
maar nam deze niet aan. Je moet je eigen verantwoordelijkheid nemen voor je eigen acties.
Existentialisme
- De keuze voor de manier waarop je wenst te verhouden tot je leven, bepaalt wie je bent;
- Deze keuze voor de manier waarop je kiest voor het leven is geen gevolg van wie je bent maar
deze keuze maakt wie je bent;
- Je bent niet alleen genetisch bepaald en niet alleen door je omgeving bepaald, er blijft een
stukje vrijheid over. Je bent namelijk vrij te kiezen hoe je je tot de dingen verhoudt.
2 link met beroepsethiek
Verantwoordelijk zijn voor je vrijheid
Met andere woorden ervoor kiezen integer te zijn. Je ervan bewust te zijn dat je altijd een keuze hebt
en dat de gevolgen van je handelen niet op iemand anders afgeschoven kunnen worden (de moed
hebben om naar jezelf en je situatie te kijken)
- Zelfstandig beslissingen maken;
- Je verplichtingen serieus nemen;
- Verschillende normen tegen elkaar afwegen;
- Oog hebben voor de gevolgen van je handelen;
- Aanspreekbaar zijn op je keuzes.
Kwade trouw
De kwade trouw – niet je verantwoordelijkheid nemen voor je vrijheid, je vrijheid niet oppakken, net
doen alsof je niet vrij bent en daarom niet ‘echt’ zelf hebt gekozen.
Top tien van morele excuses
Deugdenethiek:
Deugdverantwoordelijk: Verantwoordelijkheid zijn betekent aanspreekbaar zijn. Anderen kunnen erop
rekenen dat je doet wat je zegt en dat je daarbij je best doet. Je doet je plicht betrokken en
betrouwbaar.
Verontschuldigende omstandigheden: iemand vrijpleiten van verantwoordelijkheid.
1. Onwetendheid over de aard of de consequenties van een handeling.
2. Er is sprake van een vorm van dwang
3. Je hebt geen invloed over de gang van zaken
4. De afwezigheid van de vaardigheid of de mogelijkheid om te handelen.
