Persoonlijkheid en verschillen tussen
mensen
1
,Inhoudsopgave
Taak 1: who are you? ....................................................................................................................................... 4
1. Welke manieren zijn er om iemand zijn persoonlijkheid te onderzoeken? ............................................... 4
2. Hoe is de validiteit van deze methodes? ................................................................................................... 8
3. Waaruit bestaat persoonlijkheid? ............................................................................................................. 9
4. Wat zijn de voor- en nadelen van de methodes? ...................................................................................... 9
Taak 2: The highest virtue .............................................................................................................................. 12
1. Wat houdt IQ en wat houdt EQ in en hoe meet je ze? ............................................................................ 12
2. Hoe verschillen IQ en EQ? ....................................................................................................................... 17
3. Hoe representatief zijn IQ en EQ voor intelligentie? ............................................................................... 17
4. Waarom is IQ toegenomen in de afgelopen eeuw? ................................................................................ 18
5. Wanneer ben je laagbegaafd/intellectual disability en hoe kan je dit meten, wat is het verschil tussen
de DSM IV en DSM V hierin? ............................................................................................................................. 22
6. Welke aspecten zijn belangrijk voor intelligentie? .................................................................................. 23
Taak 3: different strokes for different folks .................................................................................................... 28
1. Hoe worden persoonlijkheidstesten ontworpen? ................................................................................... 28
2. Welke persoonlijkheidstesten zijn er (neo-pi-r, big-five, HEXACO)? ........................................................ 34
3. Wat zijn projective testen en waarvoor worden ze gebruikt, hoe accuraat zijn ze (Lilienfeld)? ............. 36
4. Wat zijn persoonlijkheidstrekken? .......................................................................................................... 38
5. Wat is de invloed van context op persoonlijkheid (Heller)? .................................................................... 40
6. Wat houdt factoranalyse in? .................................................................................................................. 41
Taak 4: We are our biology – or not?.............................................................................................................. 44
1. Hoe kunnen we persoonlijkheid in de hersenen terugvinden? ................................................................ 44
2. Hoe kunnen we met hersenscans persoonlijkheid weergeven? .............................................................. 46
3. In hoeverre hebben de hersenen invloed op de persoonlijkheid? ........................................................... 48
4. Hoe beïnvloeden hormonen onze persoonlijkheid? ................................................................................ 53
5. Wat is de invloed van nature en nurture op persoonlijkheid (hoe kunnen verschillen worden verklaard
tussen personen)? ............................................................................................................................................ 56
6. Hoe kan je meten in welke mate bepaalde persoonlijkheidskenmerken geërfd worden? ...................... 60
7. Aannamen erfelijkheidsstudies ............................................................................................................... 63
Taak 5: from stone tools to cultural tools ....................................................................................................... 66
1. Hoe beïnvloedt evolutie het bestaan van bepaalde persoonlijkheden (personality variation)? ............. 66
2. Wat is het effect van evolutie op behavioural flexibility? ....................................................................... 74
3. Waarom zijn er evolutionair gezien personality traits (voor- en nadelen per Big-5 trait)? .................... 74
4. Hoe beïnvloedt cultuur persoonlijkheid en persoonlijkheidsvariatie? ..................................................... 77
5. Wat zijn de sociaal-ecologische invloeden op persoonlijkheid? .............................................................. 78
6. Wat is het verschil tussen culturele en sociaal-ecologische invloeden?.................................................. 80
2
, 7. Lecture 3 ................................................................................................................................................. 81
Taak 6: Plastic or set in plaster? ..................................................................................................................... 82
1. Hoe stabiel is persoonlijkheid en hoe kun je dit meten? ......................................................................... 82
2. Hoe stabiel is IQ en hoe kun je dit meten? .............................................................................................. 90
3. Hoe heeft persoonlijkheid invloed op je levensuitkomsten (karaktereigenschappen)? .......................... 91
4. Welke ontwikkeling van persoonlijkheid gedurende de kindertijd op levensuitkomsten? ...................... 94
5. Wat is de invloed van alcohol gebruik op het brein en IQ? ..................................................................... 97
6. Wat is de link tussen IQ en persoonlijkheid? ........................................................................................... 99
Taak 7: B = f(P, E) .......................................................................................................................................... 100
1. Wat houdt de formule B = f(P, E) in?..................................................................................................... 100
2. Wat is de invloed van persoonlijkheid en omgeving van gedrag? ........................................................ 100
3. Op basis van welke persoonlijkheid kiezen we autrocate leiders? ........................................................ 102
4. Hoe staan fraude en persoonlijkheid in verband? ................................................................................ 106
5. Hoe verschillen personality states van personality traits? .................................................................... 108
6. Hoe beïnvloeden personality states gedrag? ........................................................................................ 110
Taak 8: Sorting the wheat from the chaff ..................................................................................................... 121
1. Op welke manier selecteer je personeel? .............................................................................................. 121
2. Wat is de invloed van persoonlijkheid op werkprestaties? ................................................................... 125
3. Hoe meet je de werkprestaties? ........................................................................................................... 127
4. Wat is de rol van faking in sollicitatie? ................................................................................................. 130
5. Hoe ga je na of de sollicitatieprocedure eerlijk is? ................................................................................ 133
Taak 9: What is normal? ............................................................................................................................... 134
1. Wat en wanneer is iets een persoonlijkheidsstoornis? ......................................................................... 134
2. Hoe meet je persoonlijkheidsstoornissen? ............................................................................................ 140
3. Welke persoonlijkheidsstoornissen zijn er? ........................................................................................... 143
4. Wat zijn mogelijke oorzaken van persoonlijkheden? ............................................................................ 146
5. Wat zijn voor- en nadelen van the dark triad?...................................................................................... 148
6. Wat is subclinical?................................................................................................................................. 151
7. Hoe worden persoonlijkheidsstoornissen behandeld? .......................................................................... 151
3
, Taak 1: who are you?
1. Welke manieren zijn er om iemand zijn persoonlijkheid te onderzoeken?
- Methodes van meten/measurement
- Objectieve methodes, bijvoorbeeld observatie
- Projectieve methodes → een manier van vragen waarbij de geïnterviewde niet direct
gevraagd wordt naar zijn behoeften en mening, maar indirect. Bijvoorbeeld zeggen
‘stel dat geld geen issue was, wat zou je dan doen?’.
- Self-reports/zelfrapportages (s-data)
- Een persoon een reeks vragenstellen over zijn/haar daden, gedachten en gevoelens
in verschillende situaties, en de persoonlijkheid van die persoon afleiden op basis van
de antwoorden.
- Meest gebruikte methode om persoonlijkheid te meten, want mensen kennen hun
gedrag, gevoelens en gedachten vrij goed en mensen zijn bereid dat gedrag te
rapporteren: gedachtes en gevoelens.
- Zelfkennis van de persoonlijkheid wordt gedefinieerd als nauwkeurige zelfpercepties
over hoe iemand doorgaans denkt, voelt en zich gedraagt, en het bewustzijn van hoe
deze patronen door anderen worden geïnterpreteerd.
- Zelfperceptie/self-perception/self-enhancing biases → mensen overschatten zichzelf
en beoordelen zichzelf gunstiger dan anderen. Dit lijkt automatisch en moeiteloos te
gaan.
- Socially desirable responding → jezelf in een beter daglicht zetten.
- Uit onderzoek blijkt dat mensen wel enig inzicht hebben in het feit dat anderen hen
anders zien dan zijzelf.
- Mensen kennen hun persoonlijkheid niet beter dan hun beste vrienden en familie.
We hebben bevoorrechte toegang tot onze gedachten en gevoelens en ons gedrag
lijkt te worden gecompenseerd door onze eigen unieke vooroordelen en neigingen
om onze zelfpercepties te verdraaien.
- Door persoonlijkheidsbeoordelingen vanuit meerdere perspectieven te combineren,
kunnen we de validiteit van de metingen vergroten.
- Waarnemersrapporten/ Observer reports (I-data)
- Een reeks vragenstellen aan iemand anders dan de persoon in kwestie over zijn/haar
daden, gedachten en gevoelens in verschillende vormen.
- Onderzoekers zijn van mening dat informantenmethoden tijdrovend, duur,
ineffectief en kwetsbaar zijn voor valse of ongeldige antwoorden.
- Informantenrapporten vormen een goede aanvulling op zelfrapportages, omdat deze
laatste een beeld geven van de persoonlijkheid van binnenuit (identiteit) en
informantenrapporten een blik van buitenaf (reputatie).
Vooroordeel/ Evaluatie Strategieën
Preconception
Tijdrovend Klopt niet, want dit geldt Kan worden vermeden
alleen voor traditionele door internet te gebruiken
informantenmethoden (ongeveer 1 uur).
(vragenlijst op papier en Dit bespaart tijd omdat er
potlood). geen gegevensinvoer meer
4
mensen
1
,Inhoudsopgave
Taak 1: who are you? ....................................................................................................................................... 4
1. Welke manieren zijn er om iemand zijn persoonlijkheid te onderzoeken? ............................................... 4
2. Hoe is de validiteit van deze methodes? ................................................................................................... 8
3. Waaruit bestaat persoonlijkheid? ............................................................................................................. 9
4. Wat zijn de voor- en nadelen van de methodes? ...................................................................................... 9
Taak 2: The highest virtue .............................................................................................................................. 12
1. Wat houdt IQ en wat houdt EQ in en hoe meet je ze? ............................................................................ 12
2. Hoe verschillen IQ en EQ? ....................................................................................................................... 17
3. Hoe representatief zijn IQ en EQ voor intelligentie? ............................................................................... 17
4. Waarom is IQ toegenomen in de afgelopen eeuw? ................................................................................ 18
5. Wanneer ben je laagbegaafd/intellectual disability en hoe kan je dit meten, wat is het verschil tussen
de DSM IV en DSM V hierin? ............................................................................................................................. 22
6. Welke aspecten zijn belangrijk voor intelligentie? .................................................................................. 23
Taak 3: different strokes for different folks .................................................................................................... 28
1. Hoe worden persoonlijkheidstesten ontworpen? ................................................................................... 28
2. Welke persoonlijkheidstesten zijn er (neo-pi-r, big-five, HEXACO)? ........................................................ 34
3. Wat zijn projective testen en waarvoor worden ze gebruikt, hoe accuraat zijn ze (Lilienfeld)? ............. 36
4. Wat zijn persoonlijkheidstrekken? .......................................................................................................... 38
5. Wat is de invloed van context op persoonlijkheid (Heller)? .................................................................... 40
6. Wat houdt factoranalyse in? .................................................................................................................. 41
Taak 4: We are our biology – or not?.............................................................................................................. 44
1. Hoe kunnen we persoonlijkheid in de hersenen terugvinden? ................................................................ 44
2. Hoe kunnen we met hersenscans persoonlijkheid weergeven? .............................................................. 46
3. In hoeverre hebben de hersenen invloed op de persoonlijkheid? ........................................................... 48
4. Hoe beïnvloeden hormonen onze persoonlijkheid? ................................................................................ 53
5. Wat is de invloed van nature en nurture op persoonlijkheid (hoe kunnen verschillen worden verklaard
tussen personen)? ............................................................................................................................................ 56
6. Hoe kan je meten in welke mate bepaalde persoonlijkheidskenmerken geërfd worden? ...................... 60
7. Aannamen erfelijkheidsstudies ............................................................................................................... 63
Taak 5: from stone tools to cultural tools ....................................................................................................... 66
1. Hoe beïnvloedt evolutie het bestaan van bepaalde persoonlijkheden (personality variation)? ............. 66
2. Wat is het effect van evolutie op behavioural flexibility? ....................................................................... 74
3. Waarom zijn er evolutionair gezien personality traits (voor- en nadelen per Big-5 trait)? .................... 74
4. Hoe beïnvloedt cultuur persoonlijkheid en persoonlijkheidsvariatie? ..................................................... 77
5. Wat zijn de sociaal-ecologische invloeden op persoonlijkheid? .............................................................. 78
6. Wat is het verschil tussen culturele en sociaal-ecologische invloeden?.................................................. 80
2
, 7. Lecture 3 ................................................................................................................................................. 81
Taak 6: Plastic or set in plaster? ..................................................................................................................... 82
1. Hoe stabiel is persoonlijkheid en hoe kun je dit meten? ......................................................................... 82
2. Hoe stabiel is IQ en hoe kun je dit meten? .............................................................................................. 90
3. Hoe heeft persoonlijkheid invloed op je levensuitkomsten (karaktereigenschappen)? .......................... 91
4. Welke ontwikkeling van persoonlijkheid gedurende de kindertijd op levensuitkomsten? ...................... 94
5. Wat is de invloed van alcohol gebruik op het brein en IQ? ..................................................................... 97
6. Wat is de link tussen IQ en persoonlijkheid? ........................................................................................... 99
Taak 7: B = f(P, E) .......................................................................................................................................... 100
1. Wat houdt de formule B = f(P, E) in?..................................................................................................... 100
2. Wat is de invloed van persoonlijkheid en omgeving van gedrag? ........................................................ 100
3. Op basis van welke persoonlijkheid kiezen we autrocate leiders? ........................................................ 102
4. Hoe staan fraude en persoonlijkheid in verband? ................................................................................ 106
5. Hoe verschillen personality states van personality traits? .................................................................... 108
6. Hoe beïnvloeden personality states gedrag? ........................................................................................ 110
Taak 8: Sorting the wheat from the chaff ..................................................................................................... 121
1. Op welke manier selecteer je personeel? .............................................................................................. 121
2. Wat is de invloed van persoonlijkheid op werkprestaties? ................................................................... 125
3. Hoe meet je de werkprestaties? ........................................................................................................... 127
4. Wat is de rol van faking in sollicitatie? ................................................................................................. 130
5. Hoe ga je na of de sollicitatieprocedure eerlijk is? ................................................................................ 133
Taak 9: What is normal? ............................................................................................................................... 134
1. Wat en wanneer is iets een persoonlijkheidsstoornis? ......................................................................... 134
2. Hoe meet je persoonlijkheidsstoornissen? ............................................................................................ 140
3. Welke persoonlijkheidsstoornissen zijn er? ........................................................................................... 143
4. Wat zijn mogelijke oorzaken van persoonlijkheden? ............................................................................ 146
5. Wat zijn voor- en nadelen van the dark triad?...................................................................................... 148
6. Wat is subclinical?................................................................................................................................. 151
7. Hoe worden persoonlijkheidsstoornissen behandeld? .......................................................................... 151
3
, Taak 1: who are you?
1. Welke manieren zijn er om iemand zijn persoonlijkheid te onderzoeken?
- Methodes van meten/measurement
- Objectieve methodes, bijvoorbeeld observatie
- Projectieve methodes → een manier van vragen waarbij de geïnterviewde niet direct
gevraagd wordt naar zijn behoeften en mening, maar indirect. Bijvoorbeeld zeggen
‘stel dat geld geen issue was, wat zou je dan doen?’.
- Self-reports/zelfrapportages (s-data)
- Een persoon een reeks vragenstellen over zijn/haar daden, gedachten en gevoelens
in verschillende situaties, en de persoonlijkheid van die persoon afleiden op basis van
de antwoorden.
- Meest gebruikte methode om persoonlijkheid te meten, want mensen kennen hun
gedrag, gevoelens en gedachten vrij goed en mensen zijn bereid dat gedrag te
rapporteren: gedachtes en gevoelens.
- Zelfkennis van de persoonlijkheid wordt gedefinieerd als nauwkeurige zelfpercepties
over hoe iemand doorgaans denkt, voelt en zich gedraagt, en het bewustzijn van hoe
deze patronen door anderen worden geïnterpreteerd.
- Zelfperceptie/self-perception/self-enhancing biases → mensen overschatten zichzelf
en beoordelen zichzelf gunstiger dan anderen. Dit lijkt automatisch en moeiteloos te
gaan.
- Socially desirable responding → jezelf in een beter daglicht zetten.
- Uit onderzoek blijkt dat mensen wel enig inzicht hebben in het feit dat anderen hen
anders zien dan zijzelf.
- Mensen kennen hun persoonlijkheid niet beter dan hun beste vrienden en familie.
We hebben bevoorrechte toegang tot onze gedachten en gevoelens en ons gedrag
lijkt te worden gecompenseerd door onze eigen unieke vooroordelen en neigingen
om onze zelfpercepties te verdraaien.
- Door persoonlijkheidsbeoordelingen vanuit meerdere perspectieven te combineren,
kunnen we de validiteit van de metingen vergroten.
- Waarnemersrapporten/ Observer reports (I-data)
- Een reeks vragenstellen aan iemand anders dan de persoon in kwestie over zijn/haar
daden, gedachten en gevoelens in verschillende vormen.
- Onderzoekers zijn van mening dat informantenmethoden tijdrovend, duur,
ineffectief en kwetsbaar zijn voor valse of ongeldige antwoorden.
- Informantenrapporten vormen een goede aanvulling op zelfrapportages, omdat deze
laatste een beeld geven van de persoonlijkheid van binnenuit (identiteit) en
informantenrapporten een blik van buitenaf (reputatie).
Vooroordeel/ Evaluatie Strategieën
Preconception
Tijdrovend Klopt niet, want dit geldt Kan worden vermeden
alleen voor traditionele door internet te gebruiken
informantenmethoden (ongeveer 1 uur).
(vragenlijst op papier en Dit bespaart tijd omdat er
potlood). geen gegevensinvoer meer
4
