Samenvatting behandelingsmethodiek deeltentamen 2
(blok B)
Functionele gedragsanalyse (WC 8/9)
Functionele gedraggagnglsae: analyse van probleemgedrag om tot goede behandeling te komen. Deze
behandeling berust op het toetsen van een hypothese over de functonele samenhang tussen het
probleemgedrag (B+) en kenmerken van personen in die situate n de context waarin het gebeurd.
Het uitgangspunt van de functonele gedragsanalyse is de leertheorie (ABC model: gedrag komt
onder controle van A en C te staan). Hierop is de functonele gedragsanalyse gebaseerd.
Zea atgppen vgn functionele gedraggagnglsae
1. Probleemgedrag defniiren
2. Organische oorzaken uitsluiten
3. Functonele analyse uitvoeren
4. Hypothese formuleren t.a.v. functe van gedrag
5. Procedure kiezen op basis van hypothese
6. Hypothese toetsen door try-out procedure
Stgp 1: praobleemgedragg defnniraen
Gedrag beschrijven in concreet waarneembare handelingen, waaruit het probleemgedrag bestaat
(beschrijf wat cliint w l doet, zonder interpretates of info over antecedent/consequent)
Indien mogelijk een tjdsaspect toevoegen, om de ernst van het probleemgedrag weer te geven.
Hoe aanpakken? Gesprek en observate.
Altjd per probleemgedrag n functonele gedragsanalyse uitvoeren, omdat verschillende
gedragingen verschillende functes kunnen hebben. Je mag clustertermen gebruiken, maar let hierbij
op of antecedenten en consequenten hetzelfde zijn voor alle gedragingen.
Concreet en objectef beschrijven is belangrijk aangezien het probleemgedrag de focus van de
behandeling wordt n het ABC model hierdoor makkelijk te maken is.
Stgp 2: oraggnnache oorazgken untalunten
Onderzoeken of het probleemgedrag samenhangt met acute en chronische medische problemen.
Ook als er in een casus organische oorzaken worden benoemd en dit niet meer van toepassing is
benoem je ze wel om ze uit te sluiten.
Hoe aanpakken? Literatuuronderzoek en arts of paramedici raadplegen (zoals ergotherapeut).
Stgp 3: functionele gnglsae untvoeraen
De functonele analyse kan je op twee manieren uitvoeren: experimentele of descripteve analyse.
Voordat je verder gaat naar stap 4 moet je de informate van de functonele gedragsanalyse ordenen.
Experimentele analyse: manipulate van stmuli, om te kijken bij welke A en C het gedrag plaatsvindt
komt vrijwel niet aan bod in deze cursus.
1
, Descripteve analyse (functonal assessment): (in)directe observate probleemgedrag en omgeving
Indirecte observate: alle indrukken die de omgeving van de cliint al heef.
- Anamnese: opvoedgeschiedenis, ontwikkeling kind, geschiedenis probleemgedrag
- Schrifeelijke rapportage
- Gestructureerd interview: SEC en FAI (Functonal Analysis Interview)
FAI is een interview voor gedrag met een lage frequente maar een hoge intensiteit. Biedt
hypotheses over gedragsfunctes door open vragen over hoe gedrag eruitziet en wat het
gedrag veroorzaakt.
- Gestructureerde vragenelijst: MAS en VFP (Vragenlijst Functe Probleemgedrag, QABF)
VFP registreert hoe vaak cliint probleemgedrag vertoont wordt in situates waar het zou
kunnen voorkomen. Biedt de voornaamste functe van probleemgedrag. Vijf subschalen:
aandacht, ontstnapping, niet-sociaal, fysiek en tastbaar + items voor sociale vermijding en
fysiek ongemak.
Directe observate: indrukken die je als orthopedagoog zelf opdoet. Het systematsch registreren
en analyseren van de relate tussen probleemgedrag en omgeving.
- Scaterpelotppatroonanaelysse
Geef weer hoe vaak gedrag plaatsvindt (met intervallen van 5-30 minuten). Hierbij wordt
doelgedrag en gebeurtenissen daaromheen vastgelegd. Scaterplot data kunnen patronen
van reageren in het gedrag onthullen, bijv. verbanden tussen probleemgedrag en specifeke
actviteiten, tjdstppen, personen of instellingen en combinates hiervan.
- ABC-anaelysse
Situate Antecedent (A) Behavior (B) Consequente (C)
Situate + Informate over Gedrag van cliint: Informate over
personen omgeving probleemgedrag (B+ = niet omgeving
waarbij gedrag voorafgaand aan accepteren) of gewenst volgend op
zich voordoet gedrag van cliint gedrag (B- = accepteren) gedrag van cliint
Als B+ is, dan zijn A en C ook + gedragingen. Bij ontbrekende informate wordt een
vraagteken geplaatst, er wordt geen informate toegevoegd. In een ABC-analyse moet
positef n negatef gedrag staan, omdat je het probleemgedrag volledig in beeld wilt krijgen.
Order informate voor functonele gedragsanalyse: bijv. het overkoepelende beeld bij het
probleemgedrag …. (B+) is de antecedent …. (A+) en de consequent is … (C+) evt. voor meerdere
gedragingen, verder kijken dan het 1 e grote probleem.
Setng events (Establishing Operatons, EO’s): aspecten die niet een-op-een gerelateerd zijn aan het
probleemgedrag, maar die er wel (vaak) zijn en gedrag kunnen veroorzaken Omgevingsfactoren in
context van cliint, ruimtelijke factoren zoals een rumoerige omgeving, een warm klaslokaal.
Stgp 4: hspotheaen foramuleraen t.g.v. functie vgn gedragg
Functes van gedrag:
Positef vs. negatef
Sociaal vs. niet-sociaal
Hoe aanpakken?
Resultaten van functonele analyse uitvoeren
Kwadrant van bekrachtgers
Diagnostsche hypothese
2
(blok B)
Functionele gedragsanalyse (WC 8/9)
Functionele gedraggagnglsae: analyse van probleemgedrag om tot goede behandeling te komen. Deze
behandeling berust op het toetsen van een hypothese over de functonele samenhang tussen het
probleemgedrag (B+) en kenmerken van personen in die situate n de context waarin het gebeurd.
Het uitgangspunt van de functonele gedragsanalyse is de leertheorie (ABC model: gedrag komt
onder controle van A en C te staan). Hierop is de functonele gedragsanalyse gebaseerd.
Zea atgppen vgn functionele gedraggagnglsae
1. Probleemgedrag defniiren
2. Organische oorzaken uitsluiten
3. Functonele analyse uitvoeren
4. Hypothese formuleren t.a.v. functe van gedrag
5. Procedure kiezen op basis van hypothese
6. Hypothese toetsen door try-out procedure
Stgp 1: praobleemgedragg defnniraen
Gedrag beschrijven in concreet waarneembare handelingen, waaruit het probleemgedrag bestaat
(beschrijf wat cliint w l doet, zonder interpretates of info over antecedent/consequent)
Indien mogelijk een tjdsaspect toevoegen, om de ernst van het probleemgedrag weer te geven.
Hoe aanpakken? Gesprek en observate.
Altjd per probleemgedrag n functonele gedragsanalyse uitvoeren, omdat verschillende
gedragingen verschillende functes kunnen hebben. Je mag clustertermen gebruiken, maar let hierbij
op of antecedenten en consequenten hetzelfde zijn voor alle gedragingen.
Concreet en objectef beschrijven is belangrijk aangezien het probleemgedrag de focus van de
behandeling wordt n het ABC model hierdoor makkelijk te maken is.
Stgp 2: oraggnnache oorazgken untalunten
Onderzoeken of het probleemgedrag samenhangt met acute en chronische medische problemen.
Ook als er in een casus organische oorzaken worden benoemd en dit niet meer van toepassing is
benoem je ze wel om ze uit te sluiten.
Hoe aanpakken? Literatuuronderzoek en arts of paramedici raadplegen (zoals ergotherapeut).
Stgp 3: functionele gnglsae untvoeraen
De functonele analyse kan je op twee manieren uitvoeren: experimentele of descripteve analyse.
Voordat je verder gaat naar stap 4 moet je de informate van de functonele gedragsanalyse ordenen.
Experimentele analyse: manipulate van stmuli, om te kijken bij welke A en C het gedrag plaatsvindt
komt vrijwel niet aan bod in deze cursus.
1
, Descripteve analyse (functonal assessment): (in)directe observate probleemgedrag en omgeving
Indirecte observate: alle indrukken die de omgeving van de cliint al heef.
- Anamnese: opvoedgeschiedenis, ontwikkeling kind, geschiedenis probleemgedrag
- Schrifeelijke rapportage
- Gestructureerd interview: SEC en FAI (Functonal Analysis Interview)
FAI is een interview voor gedrag met een lage frequente maar een hoge intensiteit. Biedt
hypotheses over gedragsfunctes door open vragen over hoe gedrag eruitziet en wat het
gedrag veroorzaakt.
- Gestructureerde vragenelijst: MAS en VFP (Vragenlijst Functe Probleemgedrag, QABF)
VFP registreert hoe vaak cliint probleemgedrag vertoont wordt in situates waar het zou
kunnen voorkomen. Biedt de voornaamste functe van probleemgedrag. Vijf subschalen:
aandacht, ontstnapping, niet-sociaal, fysiek en tastbaar + items voor sociale vermijding en
fysiek ongemak.
Directe observate: indrukken die je als orthopedagoog zelf opdoet. Het systematsch registreren
en analyseren van de relate tussen probleemgedrag en omgeving.
- Scaterpelotppatroonanaelysse
Geef weer hoe vaak gedrag plaatsvindt (met intervallen van 5-30 minuten). Hierbij wordt
doelgedrag en gebeurtenissen daaromheen vastgelegd. Scaterplot data kunnen patronen
van reageren in het gedrag onthullen, bijv. verbanden tussen probleemgedrag en specifeke
actviteiten, tjdstppen, personen of instellingen en combinates hiervan.
- ABC-anaelysse
Situate Antecedent (A) Behavior (B) Consequente (C)
Situate + Informate over Gedrag van cliint: Informate over
personen omgeving probleemgedrag (B+ = niet omgeving
waarbij gedrag voorafgaand aan accepteren) of gewenst volgend op
zich voordoet gedrag van cliint gedrag (B- = accepteren) gedrag van cliint
Als B+ is, dan zijn A en C ook + gedragingen. Bij ontbrekende informate wordt een
vraagteken geplaatst, er wordt geen informate toegevoegd. In een ABC-analyse moet
positef n negatef gedrag staan, omdat je het probleemgedrag volledig in beeld wilt krijgen.
Order informate voor functonele gedragsanalyse: bijv. het overkoepelende beeld bij het
probleemgedrag …. (B+) is de antecedent …. (A+) en de consequent is … (C+) evt. voor meerdere
gedragingen, verder kijken dan het 1 e grote probleem.
Setng events (Establishing Operatons, EO’s): aspecten die niet een-op-een gerelateerd zijn aan het
probleemgedrag, maar die er wel (vaak) zijn en gedrag kunnen veroorzaken Omgevingsfactoren in
context van cliint, ruimtelijke factoren zoals een rumoerige omgeving, een warm klaslokaal.
Stgp 4: hspotheaen foramuleraen t.g.v. functie vgn gedragg
Functes van gedrag:
Positef vs. negatef
Sociaal vs. niet-sociaal
Hoe aanpakken?
Resultaten van functonele analyse uitvoeren
Kwadrant van bekrachtgers
Diagnostsche hypothese
2
