H1 Historical awareness
Historical awareness en historisme (p.1-2; p.6-11)
Het historisme onder Leopold von Ranke bestudeert de autonomie van het verleden. We
moeten het verleden niet onderzoeken vanuit hedendaagse motieven. Juist de sfeer en
mentaliteit van het verleden vormen de hoofdrol. Bovendien bespreekt het historisme van
Ranke politieke geschiedenis van de natie, waarin human agency een voorname rol speelt.
De historisten volgen drie fundamentele principes tezamen genoemd historical awareness:
● het principe van verschil/difference (anti-anachronistisch)
● het principe van context (hermeneutische benadering)
● het principe van ontwikkeling/process (de relatie tussen gebeurtenissen)
Social memory (p.2-4; p.12-18)
Sociale groepen hebben nood aan een vastlegging van voorgaande ervaringen: namelijk
social memory/collectieve identiteit. De collectieve identiteit is een gedeelde interpretatie van
gebeurtenissen. Hiermee kan de groep het verleden verklaren, of zelfs rechtvaardigen
(bijvoorbeeld in Black History).
Er kleven een aantal bezwaren aan de collectieve identiteit, die haaks op de principes van
historical awareness staan, namelijk
● het bezwaar van traditie (ontkent het principe van verschil)
● het bezwaar van nostalgie (ontwikkeling is dan per definitie negatief; bovendien is er sprake van
selectiviteit, wat tekortdoet aan het principe van context)
● het bezwaar van vooruitgang (ontwikkeling is dan per definitie positief)
De collectieve identiteit en de geschiedwetenschap zijn zowel vriend als vijand. Beide zijn
gebaseerd op een politieke noodzaak en verrichten nauwkeurig onderzoek. Toch is de
collectieve identiteit volkomen afhankelijk van prioriteiten in het heden, terwijl
geschiedwetenschap de wetenschappelijk-historistische principes van historical awareness
volgt.
H2 Uses of history
Metageschiedenis (p.23-24)
De metageschiedenis betoogt dat de geschiedenis zich ontvouwt in een groot plan; zij
voltrekt zich in een voorbestemde koers van ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn The
Divine Providence in de middeleeuwen en de marxistische klassenstrijd.
Het principe van verschil (p.26-29)
Verschil geeft ons
● een inventaris van ervaring die ons laat zien welke interpretaties, mogelijkheden en
mogelijke reacties bestaan (de geallieerden tijdens onderhandelingen van Hitler)
● een onderscheid tussen continuïteit en verandering (oorlog tegenover vrede)
● een therapeutische werking bij het omgaan met traumatische ervaringen, zodat de
vreemde elementen uit het verleden bevat kunnen worden (post-Derde Rijk in Duitsland)
Leren van de geschiedenis (p.30-31)
Geschiedenis herhaalt zich nooit, daar elke situatie voortkomt uit een specifiek web van
omstandigheden. Het trekken van historische analogieën gaat vrijwel ooit op. Toch moet je
het verleden niet vergeten, hetzij als inventaris, als bewijs van verandering, of als
therapeutische werking.
, Geesteswetenschap of sociale wetenschap? (p.42-43)
Geschiedenis is noch een geesteswetenschap, nog een sociale wetenschap. Geschiedenis
is een hybride wetenschap ontstaan uit beide, met name door invloed van Les Annales, en
vraagt zowel imaginatieve als praktische vermogens van de historicus. Hij gebruikt zowel de
principes van historical awareness als die van de sociale wetenschappen (economie en
sociologie).
H3 Mapping the field
De transformatie van de geschiedwetenschap (p.52-53)
In de laatnegentiende eeuw werd het duidelijk dat bepaalde veranderingen niet langer
verklaard konden worden vanuit het historisme van Ranke, de politieke geschiedenis. Het
ging hier dan ook vooral om sociaal-economische veranderingen die enorm veel impact
hadden op het leefpatroon van mensen in Europa en de Verenigde Staten. De
geschiedwetenschap ging onder invloed van de Annales-school van Marc Bloch en Lucien
Febvre leren van de sociale wetenschappen (economie, sociologie, psychologie, geografie),
wat onder meer leidde tot kwantitatief onderzoek in de geschiedwetenschap.
Historische specialismen (p.54-68)
Diverse historische specialismen zijn voortgekomen uit de initiatieven van Les Annales.
Tosh noemt verschillende specialismen:
● Materie-mentaal: economische geschiedenis tegenover mentaliteitsgeschiedenis
● Individu-massa: biografieën tegenover sociale geschiedenis
● Lokaal-globaal: lokale geschiedenis tegenover mondiale
geschiedenis/wereldgeschiedenis
De historiografie (Reader)
Het woord geschiedenis kent drie betekenissen, namelijk
● in de eerste graad de gebeurtenissen zelf (het verleden)
● in de tweede graad de geschiedschrijving van de gebeurtenissen
● in de derde graad de geschiedfilosofie (wetenschapsfilosofie van de geschiedwetenschap)
De historiografie is de geschiedschrijving die in de geschiedwetenschap plaatsvindt.
Het gevaarlijke egodocument (Reader)
Een egodocument is een persoonlijke getuigenis. Voorbeelden hiervan zijn autobiografieën,
memoires, dagboeken, reisverslagen en persoonlijke brieven.
Een voordeel van een egodocument is dat het de belevingswereld van de auteur verwoord,
wat uitermate interessant is wanneer we spreken over een historisch figuur. Bovendien kan
een egodocument inzicht verschaffen in onbelichte bevolkingsgroepen (bijvoorbeeld de
beleving van slaven tijdens de slavernij).
Daartegenover staat het nadeel dat egodocumenten per definitie geschreven zijn vanuit de
misschien wel niet zo betrouwbare intenties van de auteur. Voorts is het lastig te bepalen of
een dergelijk egodocument wel representatief is voor de tijd en omgeving van de schrijver.
H4 The raw materials
Primaire en secundaire bronnen (p.74-75)
Het verschil tussen primaire en secundaire bronnen zit erin dat de eerste soort bron
geschreven is in de tijd van de gebeurtenis of gedachte die wordt verwoord, terwijl de
1
Historical awareness en historisme (p.1-2; p.6-11)
Het historisme onder Leopold von Ranke bestudeert de autonomie van het verleden. We
moeten het verleden niet onderzoeken vanuit hedendaagse motieven. Juist de sfeer en
mentaliteit van het verleden vormen de hoofdrol. Bovendien bespreekt het historisme van
Ranke politieke geschiedenis van de natie, waarin human agency een voorname rol speelt.
De historisten volgen drie fundamentele principes tezamen genoemd historical awareness:
● het principe van verschil/difference (anti-anachronistisch)
● het principe van context (hermeneutische benadering)
● het principe van ontwikkeling/process (de relatie tussen gebeurtenissen)
Social memory (p.2-4; p.12-18)
Sociale groepen hebben nood aan een vastlegging van voorgaande ervaringen: namelijk
social memory/collectieve identiteit. De collectieve identiteit is een gedeelde interpretatie van
gebeurtenissen. Hiermee kan de groep het verleden verklaren, of zelfs rechtvaardigen
(bijvoorbeeld in Black History).
Er kleven een aantal bezwaren aan de collectieve identiteit, die haaks op de principes van
historical awareness staan, namelijk
● het bezwaar van traditie (ontkent het principe van verschil)
● het bezwaar van nostalgie (ontwikkeling is dan per definitie negatief; bovendien is er sprake van
selectiviteit, wat tekortdoet aan het principe van context)
● het bezwaar van vooruitgang (ontwikkeling is dan per definitie positief)
De collectieve identiteit en de geschiedwetenschap zijn zowel vriend als vijand. Beide zijn
gebaseerd op een politieke noodzaak en verrichten nauwkeurig onderzoek. Toch is de
collectieve identiteit volkomen afhankelijk van prioriteiten in het heden, terwijl
geschiedwetenschap de wetenschappelijk-historistische principes van historical awareness
volgt.
H2 Uses of history
Metageschiedenis (p.23-24)
De metageschiedenis betoogt dat de geschiedenis zich ontvouwt in een groot plan; zij
voltrekt zich in een voorbestemde koers van ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn The
Divine Providence in de middeleeuwen en de marxistische klassenstrijd.
Het principe van verschil (p.26-29)
Verschil geeft ons
● een inventaris van ervaring die ons laat zien welke interpretaties, mogelijkheden en
mogelijke reacties bestaan (de geallieerden tijdens onderhandelingen van Hitler)
● een onderscheid tussen continuïteit en verandering (oorlog tegenover vrede)
● een therapeutische werking bij het omgaan met traumatische ervaringen, zodat de
vreemde elementen uit het verleden bevat kunnen worden (post-Derde Rijk in Duitsland)
Leren van de geschiedenis (p.30-31)
Geschiedenis herhaalt zich nooit, daar elke situatie voortkomt uit een specifiek web van
omstandigheden. Het trekken van historische analogieën gaat vrijwel ooit op. Toch moet je
het verleden niet vergeten, hetzij als inventaris, als bewijs van verandering, of als
therapeutische werking.
, Geesteswetenschap of sociale wetenschap? (p.42-43)
Geschiedenis is noch een geesteswetenschap, nog een sociale wetenschap. Geschiedenis
is een hybride wetenschap ontstaan uit beide, met name door invloed van Les Annales, en
vraagt zowel imaginatieve als praktische vermogens van de historicus. Hij gebruikt zowel de
principes van historical awareness als die van de sociale wetenschappen (economie en
sociologie).
H3 Mapping the field
De transformatie van de geschiedwetenschap (p.52-53)
In de laatnegentiende eeuw werd het duidelijk dat bepaalde veranderingen niet langer
verklaard konden worden vanuit het historisme van Ranke, de politieke geschiedenis. Het
ging hier dan ook vooral om sociaal-economische veranderingen die enorm veel impact
hadden op het leefpatroon van mensen in Europa en de Verenigde Staten. De
geschiedwetenschap ging onder invloed van de Annales-school van Marc Bloch en Lucien
Febvre leren van de sociale wetenschappen (economie, sociologie, psychologie, geografie),
wat onder meer leidde tot kwantitatief onderzoek in de geschiedwetenschap.
Historische specialismen (p.54-68)
Diverse historische specialismen zijn voortgekomen uit de initiatieven van Les Annales.
Tosh noemt verschillende specialismen:
● Materie-mentaal: economische geschiedenis tegenover mentaliteitsgeschiedenis
● Individu-massa: biografieën tegenover sociale geschiedenis
● Lokaal-globaal: lokale geschiedenis tegenover mondiale
geschiedenis/wereldgeschiedenis
De historiografie (Reader)
Het woord geschiedenis kent drie betekenissen, namelijk
● in de eerste graad de gebeurtenissen zelf (het verleden)
● in de tweede graad de geschiedschrijving van de gebeurtenissen
● in de derde graad de geschiedfilosofie (wetenschapsfilosofie van de geschiedwetenschap)
De historiografie is de geschiedschrijving die in de geschiedwetenschap plaatsvindt.
Het gevaarlijke egodocument (Reader)
Een egodocument is een persoonlijke getuigenis. Voorbeelden hiervan zijn autobiografieën,
memoires, dagboeken, reisverslagen en persoonlijke brieven.
Een voordeel van een egodocument is dat het de belevingswereld van de auteur verwoord,
wat uitermate interessant is wanneer we spreken over een historisch figuur. Bovendien kan
een egodocument inzicht verschaffen in onbelichte bevolkingsgroepen (bijvoorbeeld de
beleving van slaven tijdens de slavernij).
Daartegenover staat het nadeel dat egodocumenten per definitie geschreven zijn vanuit de
misschien wel niet zo betrouwbare intenties van de auteur. Voorts is het lastig te bepalen of
een dergelijk egodocument wel representatief is voor de tijd en omgeving van de schrijver.
H4 The raw materials
Primaire en secundaire bronnen (p.74-75)
Het verschil tussen primaire en secundaire bronnen zit erin dat de eerste soort bron
geschreven is in de tijd van de gebeurtenis of gedachte die wordt verwoord, terwijl de
1
