Samenvatting drama
Boek: spelend leren en ontdekken
Drama sluit aan op het spontane spel van kinderen. Spontaan spel: het spel waarin het kind
spontaan leert over zichzelf en over de omringende wereld.
De kern van drama in het basisonderwijs is ‘spelend leren’, wat dus helemaal aansluit bij
spontaan spel (geen regels en geen gerichte leerdoelen).
Voor drama in het onderwijs gelden wel gerichte doelen. Als leerkracht stuur je het leren aan
door de leerling(en) gerichte dramaopdrachten te geven. De leerling heeft hierin een actieve rol,
je ‘leert door te doen’.
In dit ‘leren door doen’ wordt aangesloten op wat leerlingen al kunnen en daarmee wordt de
creatieve ontwikkeling van kinderen gestimuleerd.
Het accent bij drama ligt op het helpen ontdekken van eigen mogelijkheden en het stimuleren
van de creatieve ontwikkeling van leerlingen, samen met en met respect voor medeleerlingen.
Je sluit met dramalessen aan op de brede ontwikkeling van kinderen: je helpt ze sociale en
culturele vaardigheden eigen te maken.
We spreken van dramatiseren: in het spel is het echt , maar tegelijkertijd ‘maar’ gespeeld.
Bij drama gaat om een dilemma dat om een oplossing vraagt.
Het spelen binnen drama noemen we dramatisch spel.
Dramatisch spel omschrijven als: een spel met één of meer spelers die iemand spelen
(verbeelden) die ze niet zelf zijn, op een andere plaats en tijd.
Het woord ‘drama’ stamt af van Grieks: handeling. Handeling is actie.
Reflectie op een gespeelde situatie levert leermomenten op!
Dramatisch spel is een logisch vervolg op spontaan spel.
In het proces van elkaar wederzijds leren kennen en begrijpen zijn 2 zaken van belang:
- Het verbeelden zelf
- Het spanningsveld tussen het individu en de groep.
Beelden zijn nooit feitelijk, beelden verwijzen altijd naar een feitelijke wereld maar laten nooit
exact in de kern raken (het lukt niet om het van te voren in woorden te vertellen).
Iedere leerling kan in beelden zijn eigen opvattingen en ervaringen kwijt, zinder zich te
hoeven verantwoorden en zonder dat hij erop afgerekend kan worden.
Een beeld is nooit goed of fout.
Dramatisch spel biedt de leerlingen op een speelse manier handvatten om zich te verhouden tot
het leven.
Voor drama zijn er kerndoelen vastgesteld (3) De drie kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie:
- Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er
gevoelens/ervaringen mee uit te drukken én om er mee te communiceren.
- Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
- Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten
van cultureel erfgoed.
, Drama kan ingezet worden als didactisch middel: ter bevordering van het pedagogisch klimaat.
Aantal kenmerken voor drama in het onderwijs:
- De leerling is fysiek, affectief en cognitief betrokken bij het spel
- Gaat altijd om een nieuw, ander licht op bestaande zaken (creativiteit)
Het gaat erom dat kinderen door een andere bril kunnen kijken, een andere mindset kunnen
kiezen – een andere manier van denken en oordelen, een andere houding.
Overzicht verschillende manieren drama inzetten i/h basisonderwijs:
1. Activiteiten voor dramatisch spel; korte spelmomenten om tot dramatisch spel te komen.
2. Voorlezen, vertellen en spelen; boeiend een verhaal vertellen of een verhaal als verwerking kan
worden ingezet als aspecten van dramatisch spel.
3. Werken met thema’s (begeleiding v. Leerkracht); de leerkracht plaatst het spontane spel en
spelplezier in een leercontext door bvb. themahoeken in te richten.
4. Drama als didactisch middel bij andere vakken; kan als verwerking van bepaalde leerstof of als
pedagogisch middel om de sociale cohesie binnen de groep leuk(er) te krijgen.
5. Weekopeningen, weeksluitingen, vieringen; vb. presentatie van 1-2 voor de hele school en de
eindmusical in groep 8
6. Voorstellingen op school of buiten school; naar theater gaan om voorstelling te bekijken (met
school als uitje of met ouders)
7. Drama binnen cultuureducatie en cultuuronderwijs;
Om het cultuur te behouden op school worden er op veel scholen een cultuurcoördinator
(icc’er): hij/zij is een groepsleerkracht met een speciale (na)scholing en op grond daarvan
gecertificeerd is. Hij/zij bewaakt het cultuuronderwijs op de school.
Soms een vakleerkracht: specialist op grond van drama, kan in alle groepen lesgeven.
Naast de gewone SBL-competenties heeft elk vak z’n eigen vakspecifieke competenties.
Drama kent 3 vakspecifieke gebieden waarin de leerkracht competenties dient te ontwikkelen:
1. Productie (verbeeldend zelf spelen);
Het zelf spelen (nadoen, verbeelden), actief met een rol aan de slag gaan = productie. Het
benodigde materiaal is altijd tot je beschikking: je lichaam en de omgeving.
2. Receptie (kijken en luisteren naar wat anderen spelen);
Goed kijken en goed luisteren vraagt aandacht tijdens een spel en het is van belang dat er criteria
geformuleerd zijn. Het tweede onmisbare van receptief werken is met leerlingen naar
voorstellingen gaan en gericht gaan kijken.
3. Reflectie (nadenken en spreken over spel);
Gesprek voeren over het spel, speler en kijker wisselen met elkaar uit wat het getoonde spel hun
heeft gedaan. Hierbij kun je stimulerende vragen stellen zoals: is de bedoeling van de spelers
overgekomen bij de kijkers? Hadden spelers en publiek plezier erin? Heeft het spel/stuk je op
nieuwe ideeën of gedachten gebracht?
Boek: spelend leren en ontdekken
Drama sluit aan op het spontane spel van kinderen. Spontaan spel: het spel waarin het kind
spontaan leert over zichzelf en over de omringende wereld.
De kern van drama in het basisonderwijs is ‘spelend leren’, wat dus helemaal aansluit bij
spontaan spel (geen regels en geen gerichte leerdoelen).
Voor drama in het onderwijs gelden wel gerichte doelen. Als leerkracht stuur je het leren aan
door de leerling(en) gerichte dramaopdrachten te geven. De leerling heeft hierin een actieve rol,
je ‘leert door te doen’.
In dit ‘leren door doen’ wordt aangesloten op wat leerlingen al kunnen en daarmee wordt de
creatieve ontwikkeling van kinderen gestimuleerd.
Het accent bij drama ligt op het helpen ontdekken van eigen mogelijkheden en het stimuleren
van de creatieve ontwikkeling van leerlingen, samen met en met respect voor medeleerlingen.
Je sluit met dramalessen aan op de brede ontwikkeling van kinderen: je helpt ze sociale en
culturele vaardigheden eigen te maken.
We spreken van dramatiseren: in het spel is het echt , maar tegelijkertijd ‘maar’ gespeeld.
Bij drama gaat om een dilemma dat om een oplossing vraagt.
Het spelen binnen drama noemen we dramatisch spel.
Dramatisch spel omschrijven als: een spel met één of meer spelers die iemand spelen
(verbeelden) die ze niet zelf zijn, op een andere plaats en tijd.
Het woord ‘drama’ stamt af van Grieks: handeling. Handeling is actie.
Reflectie op een gespeelde situatie levert leermomenten op!
Dramatisch spel is een logisch vervolg op spontaan spel.
In het proces van elkaar wederzijds leren kennen en begrijpen zijn 2 zaken van belang:
- Het verbeelden zelf
- Het spanningsveld tussen het individu en de groep.
Beelden zijn nooit feitelijk, beelden verwijzen altijd naar een feitelijke wereld maar laten nooit
exact in de kern raken (het lukt niet om het van te voren in woorden te vertellen).
Iedere leerling kan in beelden zijn eigen opvattingen en ervaringen kwijt, zinder zich te
hoeven verantwoorden en zonder dat hij erop afgerekend kan worden.
Een beeld is nooit goed of fout.
Dramatisch spel biedt de leerlingen op een speelse manier handvatten om zich te verhouden tot
het leven.
Voor drama zijn er kerndoelen vastgesteld (3) De drie kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie:
- Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er
gevoelens/ervaringen mee uit te drukken én om er mee te communiceren.
- Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
- Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten
van cultureel erfgoed.
, Drama kan ingezet worden als didactisch middel: ter bevordering van het pedagogisch klimaat.
Aantal kenmerken voor drama in het onderwijs:
- De leerling is fysiek, affectief en cognitief betrokken bij het spel
- Gaat altijd om een nieuw, ander licht op bestaande zaken (creativiteit)
Het gaat erom dat kinderen door een andere bril kunnen kijken, een andere mindset kunnen
kiezen – een andere manier van denken en oordelen, een andere houding.
Overzicht verschillende manieren drama inzetten i/h basisonderwijs:
1. Activiteiten voor dramatisch spel; korte spelmomenten om tot dramatisch spel te komen.
2. Voorlezen, vertellen en spelen; boeiend een verhaal vertellen of een verhaal als verwerking kan
worden ingezet als aspecten van dramatisch spel.
3. Werken met thema’s (begeleiding v. Leerkracht); de leerkracht plaatst het spontane spel en
spelplezier in een leercontext door bvb. themahoeken in te richten.
4. Drama als didactisch middel bij andere vakken; kan als verwerking van bepaalde leerstof of als
pedagogisch middel om de sociale cohesie binnen de groep leuk(er) te krijgen.
5. Weekopeningen, weeksluitingen, vieringen; vb. presentatie van 1-2 voor de hele school en de
eindmusical in groep 8
6. Voorstellingen op school of buiten school; naar theater gaan om voorstelling te bekijken (met
school als uitje of met ouders)
7. Drama binnen cultuureducatie en cultuuronderwijs;
Om het cultuur te behouden op school worden er op veel scholen een cultuurcoördinator
(icc’er): hij/zij is een groepsleerkracht met een speciale (na)scholing en op grond daarvan
gecertificeerd is. Hij/zij bewaakt het cultuuronderwijs op de school.
Soms een vakleerkracht: specialist op grond van drama, kan in alle groepen lesgeven.
Naast de gewone SBL-competenties heeft elk vak z’n eigen vakspecifieke competenties.
Drama kent 3 vakspecifieke gebieden waarin de leerkracht competenties dient te ontwikkelen:
1. Productie (verbeeldend zelf spelen);
Het zelf spelen (nadoen, verbeelden), actief met een rol aan de slag gaan = productie. Het
benodigde materiaal is altijd tot je beschikking: je lichaam en de omgeving.
2. Receptie (kijken en luisteren naar wat anderen spelen);
Goed kijken en goed luisteren vraagt aandacht tijdens een spel en het is van belang dat er criteria
geformuleerd zijn. Het tweede onmisbare van receptief werken is met leerlingen naar
voorstellingen gaan en gericht gaan kijken.
3. Reflectie (nadenken en spreken over spel);
Gesprek voeren over het spel, speler en kijker wisselen met elkaar uit wat het getoonde spel hun
heeft gedaan. Hierbij kun je stimulerende vragen stellen zoals: is de bedoeling van de spelers
overgekomen bij de kijkers? Hadden spelers en publiek plezier erin? Heeft het spel/stuk je op
nieuwe ideeën of gedachten gebracht?
