De terminologie van de literatuur en de denkers:
1. Hippocrates
De omgeving heeft invloed op het kunstproduct
> de directe omgeving (materiaal, klimaat en wind)
In de oudheid werden verschillende belangrijke ideeën naar voren gebracht over het effect van
geografie op de menselijke bewoners en de objecten die ze maakten, en sommige gingen
gepaard met discussies over de geschiedenis. Het belangrijkste hiervan is de theorie dat
factoren zoals het klimaat culturele producten bepalen. Het geloof dat het klimaat, en dus de
temperatuur, en dus de locatie, mensen en hun creaties beïnvloed worden, wordt de
milieutheorie van de cultuurgeschiedenis genoemd en is terug te voeren op de oude Grieken.
Clarence Glacken, de geleerde die het meest volledige verslag heeft gegeven van de
geschiedenis van de ideeën over de natuur in relatie tot cultuur, heeft vastgesteld dat deze
specifieke concepten voorkomen in het corpus van Hippocrates en zijn bronnen, met name in
de Hippocratische verhandeling Airs, Waters, Places .
> indirecte omgeving (hangt af van karakter van mensen)
De hippocratis-fysiologische theorie, gebaseerd op de humoristische psychologie, relateert de
temperamenten aan de geografische positie van mensen op aarde. In zijn ruwere vorm stelt
deze theorie dat warme klimaten een hartstochtelijke natuur voortbrengen; koude, lichamelijke
kracht en uithoudingsvermogen; temperatuur klimaat, intellectuele superioriteit; en onder de
niet-fysieke theorieën brengt een vruchtbare grond zachte mensen voort, terwijl een dorre grond
hen moedig maakt. Het brengt dus een nauwe relatie tot stand tussen cultuur en omgeving, die
uiteraard ook gebruikt kan worden om de verschillen tussen verschillende mensen te verklaren.
Het idee dat de locatie van een volk verantwoordelijk is voor zijn kwaliteiten, werd in de
oudheid door veel schrijvers uitgewerkt, waaronder Plato en Aristoteles.
, 2. Vitruvius
De omgeving heeft invloed op het kunstproduct
De relatie tussen het klimaat en de problemen van de architectuur en de natuur van de volkeren
wordt besproken door Vitruvius, wiens tien boeken over architectuur de enige intacte
verhandeling zijn over welke (beeldende) kunst dan ook die uit de oudheid is overgebleven.
> indirecte omgeving (hangt af van karakter van mensen); het karakter van mensen zie je
terug in de bouw
> vitruvius geeft de norm aan door dus bijvoorbeeld de zuilenorde (door het karakter van
de mensen wat je terugziet in de bouw)
Vitruvius relateert de locatie van een gebouw aan zijn fysieke positie, en net als andere oude
schrijvers over geografie brengt hij menselijke fysieke en culturele verschillen in verband met de
geografische locatie en het klimaat. Maar hij introduceert ook een historische dimensie in de
milieutheorie. Deze innovatie is van groot belang, omdat de milieutheorie op zichzelf statisch is:
hij gaat ervan uit dat mensen en culturen worden gevormd door omgevingsomstandigheden, en
hoewel mensen de omstandigheden van hun omgeving kunnen veranderen, houden zelfs deze
veranderingen verband met omgevingsfactoren. Vitruvius biedt een theorie over culturele
ontwikkeling die naar voren komt in zijn beroemde verhaal over de oorsprong en ontwikkeling
van het huis vanuit de hut. Omdat dit verhaal ideeën over verandering in de tijd afleidt, kan
Vitruvius worden gelezen als een potentieel historische en geografische benadering van de
architectuur. Vitruvius associeerde architectuur met geografische categorieën, zoals
geïllustreerd in zijn categorisering van architectonische ordes. Veelbetekenend is dat hij de
architectonische orde typeert volgens volkeren, of volgens de plaatsen waar dergelijke ordes
werden gezien (dorisch, ionisch, korintisch). Hoewel hij mythische verklaringen geeft voor de
oorsprong van de orden, introduceert hij daarmee niet alleen milieuoverwegingen rechtstreeks
in de discussie over architectuur, maar associeert hij ook wat men formele of stilistische termen
zou kunnen noemen met plaatsen. Men zou dus zelfs kunnen zeggen dat Vitruvius een
geografisch georiënteerde geschiedenis van de architectuur heeft geanticipeerd, aangezien de
beschrijvingstermen die hij opstelt verband houden met de locaties waar ze hun oorsprong
hebben. De impact van Vitruvius, en wat het Vitruvianisme wordt genoemd, zoals dat tot uiting
komt in zaken als de verspreiding van de architectonische ordes, is een centraal thema in de
geschiedenis van de architectuurtheorie
, 3. Plinius
Dit heeft te maken met de term geografisch possibilisme
- land/ natie wordt in zijn oorsprong bepaald door klimaat, bodemeigenschappen,
en ras. Daarna ontwikkelt zich een zelfstandige, nationale cultuur en dat is dan
niet meer geografisch bepaald
- de karakteristieke vormentaal is veranderlijk in de loop van de geschiedenis.
- de onafhankelijke nationale cultuur, ontwikkelt zich zelfstandig verder door bijv.
Handel en emigratie > de volksgeest ontwikkelt zich verder
Geografie wordt zelfs nog explicieter in verband gebracht met de geschiedschrijving in de
andere belangrijke bestaande klassieke tekst die verband houdt met de kunstgeschiedenis: de
zogenaamde natuurlijke historie van de Romeinse schrijver Plinius de Oude.
In de delen van de Natural History die misschien meer specifiek geografisch van aard lijken
omdat ze verslag doen van delen van de wereld, houdt Plinius zich bezig met mirabilia,
natuurlijke wonderen, in plaats van door de mens gemaakte objecten. Maar als hij naar
materialen als steen en metaal kijkt, behandelt hij kunstvoorwerpen op een manier die zowel
geografisch als chronologisch kan worden genoemd. Terwijl hij beeldhouwkunst en
schilderkunst bespreekt in relatie tot de materialen waaruit ze zijn gemaakt, en dus hun fysieke
oorsprong, presenteert Plinius aanvullende ideeën over de oorsprong wanneer hij praat over de
kunstenaars die ze hebben gemaakt. In deze context maakt hij ook onderscheid tussen
objecten in termen van plaats, waarbij hij bijvoorbeeld Etruskische en Griekse werken
onderscheidt. Plinius stelt dat de prestatie van de kunstenaar het noodzakelijk maakte de
schilderkunst in geslachten te verdelen.
Volgens Plinius waren er, hoewel er voorheen twee genres waren geweest, de Helladische en
de Aziatische, vanwege Eupompus (schilder), drie genres onderscheiden nadat de Helladische
zich hadden verdeeld. Plinius kan het woord genres eenvoudigweg gebruiken om ‘soorten’ aan
te duiden. Plinius creëerde een belangrijk hulpmiddel voor dit onderscheid: geografische
onderscheidingen, dus namen naar volkeren die met bepaalde plaatsen geassocieerd zijn, op
de manier waarop Vitruvius de orders besprak.
1. Hippocrates
De omgeving heeft invloed op het kunstproduct
> de directe omgeving (materiaal, klimaat en wind)
In de oudheid werden verschillende belangrijke ideeën naar voren gebracht over het effect van
geografie op de menselijke bewoners en de objecten die ze maakten, en sommige gingen
gepaard met discussies over de geschiedenis. Het belangrijkste hiervan is de theorie dat
factoren zoals het klimaat culturele producten bepalen. Het geloof dat het klimaat, en dus de
temperatuur, en dus de locatie, mensen en hun creaties beïnvloed worden, wordt de
milieutheorie van de cultuurgeschiedenis genoemd en is terug te voeren op de oude Grieken.
Clarence Glacken, de geleerde die het meest volledige verslag heeft gegeven van de
geschiedenis van de ideeën over de natuur in relatie tot cultuur, heeft vastgesteld dat deze
specifieke concepten voorkomen in het corpus van Hippocrates en zijn bronnen, met name in
de Hippocratische verhandeling Airs, Waters, Places .
> indirecte omgeving (hangt af van karakter van mensen)
De hippocratis-fysiologische theorie, gebaseerd op de humoristische psychologie, relateert de
temperamenten aan de geografische positie van mensen op aarde. In zijn ruwere vorm stelt
deze theorie dat warme klimaten een hartstochtelijke natuur voortbrengen; koude, lichamelijke
kracht en uithoudingsvermogen; temperatuur klimaat, intellectuele superioriteit; en onder de
niet-fysieke theorieën brengt een vruchtbare grond zachte mensen voort, terwijl een dorre grond
hen moedig maakt. Het brengt dus een nauwe relatie tot stand tussen cultuur en omgeving, die
uiteraard ook gebruikt kan worden om de verschillen tussen verschillende mensen te verklaren.
Het idee dat de locatie van een volk verantwoordelijk is voor zijn kwaliteiten, werd in de
oudheid door veel schrijvers uitgewerkt, waaronder Plato en Aristoteles.
, 2. Vitruvius
De omgeving heeft invloed op het kunstproduct
De relatie tussen het klimaat en de problemen van de architectuur en de natuur van de volkeren
wordt besproken door Vitruvius, wiens tien boeken over architectuur de enige intacte
verhandeling zijn over welke (beeldende) kunst dan ook die uit de oudheid is overgebleven.
> indirecte omgeving (hangt af van karakter van mensen); het karakter van mensen zie je
terug in de bouw
> vitruvius geeft de norm aan door dus bijvoorbeeld de zuilenorde (door het karakter van
de mensen wat je terugziet in de bouw)
Vitruvius relateert de locatie van een gebouw aan zijn fysieke positie, en net als andere oude
schrijvers over geografie brengt hij menselijke fysieke en culturele verschillen in verband met de
geografische locatie en het klimaat. Maar hij introduceert ook een historische dimensie in de
milieutheorie. Deze innovatie is van groot belang, omdat de milieutheorie op zichzelf statisch is:
hij gaat ervan uit dat mensen en culturen worden gevormd door omgevingsomstandigheden, en
hoewel mensen de omstandigheden van hun omgeving kunnen veranderen, houden zelfs deze
veranderingen verband met omgevingsfactoren. Vitruvius biedt een theorie over culturele
ontwikkeling die naar voren komt in zijn beroemde verhaal over de oorsprong en ontwikkeling
van het huis vanuit de hut. Omdat dit verhaal ideeën over verandering in de tijd afleidt, kan
Vitruvius worden gelezen als een potentieel historische en geografische benadering van de
architectuur. Vitruvius associeerde architectuur met geografische categorieën, zoals
geïllustreerd in zijn categorisering van architectonische ordes. Veelbetekenend is dat hij de
architectonische orde typeert volgens volkeren, of volgens de plaatsen waar dergelijke ordes
werden gezien (dorisch, ionisch, korintisch). Hoewel hij mythische verklaringen geeft voor de
oorsprong van de orden, introduceert hij daarmee niet alleen milieuoverwegingen rechtstreeks
in de discussie over architectuur, maar associeert hij ook wat men formele of stilistische termen
zou kunnen noemen met plaatsen. Men zou dus zelfs kunnen zeggen dat Vitruvius een
geografisch georiënteerde geschiedenis van de architectuur heeft geanticipeerd, aangezien de
beschrijvingstermen die hij opstelt verband houden met de locaties waar ze hun oorsprong
hebben. De impact van Vitruvius, en wat het Vitruvianisme wordt genoemd, zoals dat tot uiting
komt in zaken als de verspreiding van de architectonische ordes, is een centraal thema in de
geschiedenis van de architectuurtheorie
, 3. Plinius
Dit heeft te maken met de term geografisch possibilisme
- land/ natie wordt in zijn oorsprong bepaald door klimaat, bodemeigenschappen,
en ras. Daarna ontwikkelt zich een zelfstandige, nationale cultuur en dat is dan
niet meer geografisch bepaald
- de karakteristieke vormentaal is veranderlijk in de loop van de geschiedenis.
- de onafhankelijke nationale cultuur, ontwikkelt zich zelfstandig verder door bijv.
Handel en emigratie > de volksgeest ontwikkelt zich verder
Geografie wordt zelfs nog explicieter in verband gebracht met de geschiedschrijving in de
andere belangrijke bestaande klassieke tekst die verband houdt met de kunstgeschiedenis: de
zogenaamde natuurlijke historie van de Romeinse schrijver Plinius de Oude.
In de delen van de Natural History die misschien meer specifiek geografisch van aard lijken
omdat ze verslag doen van delen van de wereld, houdt Plinius zich bezig met mirabilia,
natuurlijke wonderen, in plaats van door de mens gemaakte objecten. Maar als hij naar
materialen als steen en metaal kijkt, behandelt hij kunstvoorwerpen op een manier die zowel
geografisch als chronologisch kan worden genoemd. Terwijl hij beeldhouwkunst en
schilderkunst bespreekt in relatie tot de materialen waaruit ze zijn gemaakt, en dus hun fysieke
oorsprong, presenteert Plinius aanvullende ideeën over de oorsprong wanneer hij praat over de
kunstenaars die ze hebben gemaakt. In deze context maakt hij ook onderscheid tussen
objecten in termen van plaats, waarbij hij bijvoorbeeld Etruskische en Griekse werken
onderscheidt. Plinius stelt dat de prestatie van de kunstenaar het noodzakelijk maakte de
schilderkunst in geslachten te verdelen.
Volgens Plinius waren er, hoewel er voorheen twee genres waren geweest, de Helladische en
de Aziatische, vanwege Eupompus (schilder), drie genres onderscheiden nadat de Helladische
zich hadden verdeeld. Plinius kan het woord genres eenvoudigweg gebruiken om ‘soorten’ aan
te duiden. Plinius creëerde een belangrijk hulpmiddel voor dit onderscheid: geografische
onderscheidingen, dus namen naar volkeren die met bepaalde plaatsen geassocieerd zijn, op
de manier waarop Vitruvius de orders besprak.
