Leren op school samenvatting
College 1 De school als pedagogische context
College 1 aantekeningen
De school als pedagogische context
Cursus leren op school
• We kijken naar kinderen in de context van de school.
• Binnen het NL onderwijs hebben we passend onderwijs.
'Onze groep 6' -> casussen van kinderen uit deze groep komen in de colleges aan bod.
Casussen college 1
1. Tessa beheerst de stof van groep 6 nog onvoldoende. Ze haalt zwakke tot zeer zwakke
resultaten op alle schooltoetsen. Het is een jonge leerling. Met het eind van de basisschool in
zicht gaan ouders en leerkrachten met elkaar in gesprek om te kijken wat het beste is voor
Tessa. Zij gaan onder andere bespreken of zij wellicht een jaar moet blijven zitten en/of er
een eigen leerweg ingezet moet worden vanaf volgend jaar.
2. Amara beheerst de stof van groep 6 juist uitstekend. Zij behaalt hoge resultaten op alle
schooltoetsen. Voor de meeste vakken beheerst zij zelfs al het niveau van groep 7 of 8.
Amara is erg gemotiveerd om te leren en is breed geïnteresseerd. De leerkracht vraagt zich
af of de komende twee jaar op de basisschool nog wel uitdagend genoeg zijn voor Amara en
gaat in gesprek met haar ouders. Ze bespreken onder andere of Amara misschien een klas
moet overslaan en/of zij wellicht baat heeft bij plaatsing in een plusklas.
De basisschool
• Cognitieve uitdaging en passende begeleiding
• Plaatsing
• Klasklimaat
• Na- en buitenschoolse activiteiten
• Relaties met leerkrachten
• Relaties met leeftijdsgenootjes
-> In dit vak focussen we op de eerste twee punten.
Waarom de school als context?
• Alle kinderen gaan van ten minste 5 tot 16 jaar oud naar school.
• 5 dagen per week, 40 weken per jaar.
De school als pedagogische context
, Leren op school samenvatting
Onderwijs is nodig voor
• Persoonlijke ontwikkeling van kinderen
• Overdracht van maatschappelijke en culturele waarden
• Voorbereiden op deelname aan de maatschappij
Kernfunctie basisschool = kinderen goed onderwijzen
• Kennis verwerven
• Leren leren, leren nadenken
• Leren problemen op te lossen
• Leren samen te werken
• Leren de wereld te begrijpen
Kerndoelen
• Leerdoelen die landelijk gelden en wettelijk verplicht zijn
• Van basis- tot voortgezet onderwijs
• Geven aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen op bepaalde momenten in hun
schoolloopbaan
• Streefdoelen: inspanningsverplichting, meer veel ruimte voor eigen invulling.
• Voorbeelden kerndoelen: https://www.slo.nl/sectoren/po/kerndoelen/
Op het gebied van: NL, Engels, (Fries), Rekenen/wiskunde, Oriëntatie op jezelf en de wereld,
Kunstzinnige oriëntatie, Bewegingsonderwijs.
Referentiedoelen
• Tussendoelen en referentieniveaus voor rekenen en Nederlands.
Leerlijnen
• Gemaakt door de school
• Geven weer hoe school aan de kerndoelen werkt
• Van kerndoel naar concrete doelen met tussenstappen per leerjaar
Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen
• 1F (fundamenteel)
• 1S (streef)
• 1S+
Ontwikkelingsperspectief (als algemene leerlijn niet bij te houden is voor de leerling)
• Eigen leerlijn
• Passende doelstellingen
• Passende perspectieven
• Talenten en mogelijkheden leerling
Het kind binnen de school
Plaatsing
• Geboortemaand
• Doubleren
• Versnellen
Meta-analyses (wat is belangrijk om te lezen)
• Inleiding: theoretisch kader
• Methode: aantal studies en doelgroep
• Resultaten
• Discussie
-> Resultaten en discussie het meest van belang.
, Leren op school samenvatting
Start op school
• Kinderen gaan naar school vanaf hun 4 e verjaardag
-> ‘Continu toelaten’
• Kinderen van één geboortejaar vormen één groep
• Maar schooljaar loopt anders dan het kalenderjaar
Start schooljaar
Haram – 21 september 2019
Justin - 27 december 2019
Jayden – 5 februari 2020
Alyssa – 4 mei 2020
Doorstromen
• Ieder volgend schooljaar start ± 1 september
• In Nederland gaan kinderen van één geboortejaar (nu 2017) door naar groep 3
-> Grens op 1 januari (net als in het artikel)
-> Geen harde grens voor doorstroom; beslissing op basis van ontwikkeling van het kind
-> In competitieve onderwijssystemen leeftijdspositie soms bewust bepaald
Dit betekent dat
• Sommige kleuters doorstromen naar groep 2 na minder dan een jaar groep 1
• Andere kleuters na een paar maanden groep 1 nog een jaar in groep 1 blijven
Lola – 18 januari 2017 Gestart halverwege schooljaar 20-21 2,5 jaar kleuterklas
Luuk – 5 augustus 2017 Gestart bij aanvang schooljaar 21-22 2 jaar kleuterklas
Leonne – 27 november 2017 Gestart halverwege schooljaar 21-22
Kortom
• Alleen kinderen die in de zomervakantie jarig zijn kunnen precies 8 jaar over de basisschool
doen
-> De jongste leerlingen gaan zo’n 7,5 jaar naar school
-> De oudste leerlingen ongeveer 8,5 jaar
• Kinderen binnen een groep verschillen ongeveer 1 jaar in leeftijd
• Geldt niet alleen op school, ook bij activiteiten in de vrije tijd
Geboortemaand
In ons onderwijssysteem geldt
• Hoe eerder in het jaar geboren, hoe ouder
• Hoe later in het jaar geboren, hoe jonger
Wat betekent dat?
• Ouderen kunnen al verder in hun ontwikkeling zijn (cognitief, socio-emotioneel, fysiek), dan
de jongere kinderen. Zowel de stof in de klas als de omgang met de groep kan dan wat
lastiger zijn.
Geboortemaandeffect – Verachtert et al. (2010)
• Jonge kinderen presteren gemiddeld minder goed op rekenen
• Verschillen in prestaties zijn in groep 4 kleiner dan in groep 3
• Jongere kinderen groeien sneller in rekenvaardigheden
• Maar.. Verschillen zijn er nog steeds eind groep 4
Let op: het verschil in leeftijd binnen de klas wordt steeds groter. Hoe komt dat?
-> Groepen worden meer homogeen door selectieproces: doubleren en versnellen.
Geboortemaand en doorstroom – Verachtert et al. (2010)
, Leren op school samenvatting
• Van de kinderen die zijn versneld, is ruim 80% geboren in de maanden januari, februari en
maart, dus de oudere kinderen.
• Van de kinderen die zijn blijven zitten, is ruim 40% geboren in het laatste kwartaal, dus de
jongere kinderen.
• Conclusie: Het geboortemaandeffect speelt een rol.
Geboortemaand – Verachtert et al. (2010)
Er is sociale ongelijkheid binnen het onderwijs door verschillen in geboortemaand
• Jongste kinderen zijn nog minder ontwikkeld
• Jongste kinderen binnen een groep onderschat
• De standaard is te hoog gegrepen voor jongste kinderen
• Jonge kinderen ervaren minder zelfvertrouwen
Jongere kinderen blijven vaker zitten.
Overstap: Blijven zitten
Doordenkertje
• Binnen de groep kinderen die zijn blijven zitten presteren de jongere kinderen wat beter dan
de oudere kinderen
Hier lijkt sprake van een omgekeerd geboortemaandeffect
• Hoe komt dat (waarschijnlijk)?
Test jezelf…
Madelon november
Sebastián januari
Norah juni
Maite juli
Puur op basis van geboortemaand wie…
• gaat het langst naar school? Sebastian.
• blijft er zitten? Madelon.
• slaat een klas over? Sebastian.
• haalt de beste rekenscores? Sebastian.
• Heeft het minst last van het geboortemaandeffect? Norah en Maite.
Blijven zitten
= Hetzelfde schooljaar nog eens doorlopen
Meta-analyse Goos et al. (2021)
• 84 goed uitgevoerde studies uit verschillende landen naar blijven zitten van de kleuterklas
tot de middelbare school van 2000 tot 2019
• Effecten op schoolprestaties en psychosociaal functioneren, maar ook carrière
College 1 De school als pedagogische context
College 1 aantekeningen
De school als pedagogische context
Cursus leren op school
• We kijken naar kinderen in de context van de school.
• Binnen het NL onderwijs hebben we passend onderwijs.
'Onze groep 6' -> casussen van kinderen uit deze groep komen in de colleges aan bod.
Casussen college 1
1. Tessa beheerst de stof van groep 6 nog onvoldoende. Ze haalt zwakke tot zeer zwakke
resultaten op alle schooltoetsen. Het is een jonge leerling. Met het eind van de basisschool in
zicht gaan ouders en leerkrachten met elkaar in gesprek om te kijken wat het beste is voor
Tessa. Zij gaan onder andere bespreken of zij wellicht een jaar moet blijven zitten en/of er
een eigen leerweg ingezet moet worden vanaf volgend jaar.
2. Amara beheerst de stof van groep 6 juist uitstekend. Zij behaalt hoge resultaten op alle
schooltoetsen. Voor de meeste vakken beheerst zij zelfs al het niveau van groep 7 of 8.
Amara is erg gemotiveerd om te leren en is breed geïnteresseerd. De leerkracht vraagt zich
af of de komende twee jaar op de basisschool nog wel uitdagend genoeg zijn voor Amara en
gaat in gesprek met haar ouders. Ze bespreken onder andere of Amara misschien een klas
moet overslaan en/of zij wellicht baat heeft bij plaatsing in een plusklas.
De basisschool
• Cognitieve uitdaging en passende begeleiding
• Plaatsing
• Klasklimaat
• Na- en buitenschoolse activiteiten
• Relaties met leerkrachten
• Relaties met leeftijdsgenootjes
-> In dit vak focussen we op de eerste twee punten.
Waarom de school als context?
• Alle kinderen gaan van ten minste 5 tot 16 jaar oud naar school.
• 5 dagen per week, 40 weken per jaar.
De school als pedagogische context
, Leren op school samenvatting
Onderwijs is nodig voor
• Persoonlijke ontwikkeling van kinderen
• Overdracht van maatschappelijke en culturele waarden
• Voorbereiden op deelname aan de maatschappij
Kernfunctie basisschool = kinderen goed onderwijzen
• Kennis verwerven
• Leren leren, leren nadenken
• Leren problemen op te lossen
• Leren samen te werken
• Leren de wereld te begrijpen
Kerndoelen
• Leerdoelen die landelijk gelden en wettelijk verplicht zijn
• Van basis- tot voortgezet onderwijs
• Geven aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen op bepaalde momenten in hun
schoolloopbaan
• Streefdoelen: inspanningsverplichting, meer veel ruimte voor eigen invulling.
• Voorbeelden kerndoelen: https://www.slo.nl/sectoren/po/kerndoelen/
Op het gebied van: NL, Engels, (Fries), Rekenen/wiskunde, Oriëntatie op jezelf en de wereld,
Kunstzinnige oriëntatie, Bewegingsonderwijs.
Referentiedoelen
• Tussendoelen en referentieniveaus voor rekenen en Nederlands.
Leerlijnen
• Gemaakt door de school
• Geven weer hoe school aan de kerndoelen werkt
• Van kerndoel naar concrete doelen met tussenstappen per leerjaar
Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen
• 1F (fundamenteel)
• 1S (streef)
• 1S+
Ontwikkelingsperspectief (als algemene leerlijn niet bij te houden is voor de leerling)
• Eigen leerlijn
• Passende doelstellingen
• Passende perspectieven
• Talenten en mogelijkheden leerling
Het kind binnen de school
Plaatsing
• Geboortemaand
• Doubleren
• Versnellen
Meta-analyses (wat is belangrijk om te lezen)
• Inleiding: theoretisch kader
• Methode: aantal studies en doelgroep
• Resultaten
• Discussie
-> Resultaten en discussie het meest van belang.
, Leren op school samenvatting
Start op school
• Kinderen gaan naar school vanaf hun 4 e verjaardag
-> ‘Continu toelaten’
• Kinderen van één geboortejaar vormen één groep
• Maar schooljaar loopt anders dan het kalenderjaar
Start schooljaar
Haram – 21 september 2019
Justin - 27 december 2019
Jayden – 5 februari 2020
Alyssa – 4 mei 2020
Doorstromen
• Ieder volgend schooljaar start ± 1 september
• In Nederland gaan kinderen van één geboortejaar (nu 2017) door naar groep 3
-> Grens op 1 januari (net als in het artikel)
-> Geen harde grens voor doorstroom; beslissing op basis van ontwikkeling van het kind
-> In competitieve onderwijssystemen leeftijdspositie soms bewust bepaald
Dit betekent dat
• Sommige kleuters doorstromen naar groep 2 na minder dan een jaar groep 1
• Andere kleuters na een paar maanden groep 1 nog een jaar in groep 1 blijven
Lola – 18 januari 2017 Gestart halverwege schooljaar 20-21 2,5 jaar kleuterklas
Luuk – 5 augustus 2017 Gestart bij aanvang schooljaar 21-22 2 jaar kleuterklas
Leonne – 27 november 2017 Gestart halverwege schooljaar 21-22
Kortom
• Alleen kinderen die in de zomervakantie jarig zijn kunnen precies 8 jaar over de basisschool
doen
-> De jongste leerlingen gaan zo’n 7,5 jaar naar school
-> De oudste leerlingen ongeveer 8,5 jaar
• Kinderen binnen een groep verschillen ongeveer 1 jaar in leeftijd
• Geldt niet alleen op school, ook bij activiteiten in de vrije tijd
Geboortemaand
In ons onderwijssysteem geldt
• Hoe eerder in het jaar geboren, hoe ouder
• Hoe later in het jaar geboren, hoe jonger
Wat betekent dat?
• Ouderen kunnen al verder in hun ontwikkeling zijn (cognitief, socio-emotioneel, fysiek), dan
de jongere kinderen. Zowel de stof in de klas als de omgang met de groep kan dan wat
lastiger zijn.
Geboortemaandeffect – Verachtert et al. (2010)
• Jonge kinderen presteren gemiddeld minder goed op rekenen
• Verschillen in prestaties zijn in groep 4 kleiner dan in groep 3
• Jongere kinderen groeien sneller in rekenvaardigheden
• Maar.. Verschillen zijn er nog steeds eind groep 4
Let op: het verschil in leeftijd binnen de klas wordt steeds groter. Hoe komt dat?
-> Groepen worden meer homogeen door selectieproces: doubleren en versnellen.
Geboortemaand en doorstroom – Verachtert et al. (2010)
, Leren op school samenvatting
• Van de kinderen die zijn versneld, is ruim 80% geboren in de maanden januari, februari en
maart, dus de oudere kinderen.
• Van de kinderen die zijn blijven zitten, is ruim 40% geboren in het laatste kwartaal, dus de
jongere kinderen.
• Conclusie: Het geboortemaandeffect speelt een rol.
Geboortemaand – Verachtert et al. (2010)
Er is sociale ongelijkheid binnen het onderwijs door verschillen in geboortemaand
• Jongste kinderen zijn nog minder ontwikkeld
• Jongste kinderen binnen een groep onderschat
• De standaard is te hoog gegrepen voor jongste kinderen
• Jonge kinderen ervaren minder zelfvertrouwen
Jongere kinderen blijven vaker zitten.
Overstap: Blijven zitten
Doordenkertje
• Binnen de groep kinderen die zijn blijven zitten presteren de jongere kinderen wat beter dan
de oudere kinderen
Hier lijkt sprake van een omgekeerd geboortemaandeffect
• Hoe komt dat (waarschijnlijk)?
Test jezelf…
Madelon november
Sebastián januari
Norah juni
Maite juli
Puur op basis van geboortemaand wie…
• gaat het langst naar school? Sebastian.
• blijft er zitten? Madelon.
• slaat een klas over? Sebastian.
• haalt de beste rekenscores? Sebastian.
• Heeft het minst last van het geboortemaandeffect? Norah en Maite.
Blijven zitten
= Hetzelfde schooljaar nog eens doorlopen
Meta-analyse Goos et al. (2021)
• 84 goed uitgevoerde studies uit verschillende landen naar blijven zitten van de kleuterklas
tot de middelbare school van 2000 tot 2019
• Effecten op schoolprestaties en psychosociaal functioneren, maar ook carrière
