Samenvatting ‘Van
cel naar weefsel’
Daan Beers
MGZ – Nature, Q2
,Inhoudsopgave
E-learning ‘Embryologie’ ............................................................................................................... 4
Leerdoelen............................................................................................................................................ 4
Menstruatiecyclus ................................................................................................................................ 4
Bepalen zwangerschap .................................................................................................................... 4
Trimesters ............................................................................................................................................ 4
Het eerste trimester (0-3 maanden) ............................................................................................... 4
Embryonale fase .................................................................................................................................. 5
Foetale fase .......................................................................................................................................... 5
Aangeboren afwijkingen ...................................................................................................................... 5
Pre-embryonale fase ............................................................................................................................ 5
Krommingen .................................................................................................................................... 6
Neurulatie ........................................................................................................................................ 8
Ectoderm ......................................................................................................................................... 8
Endoderm ........................................................................................................................................ 8
Mesoderm ....................................................................................................................................... 9
HOX-genen ........................................................................................................................................... 9
Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................................ 9
Mesenterica ................................................................................................................................... 10
Draaiingen van de middendarm .................................................................................................... 10
Basale ontwikkelingsconcepten ......................................................................................................... 11
Differentiatie en celspecialisatie ................................................................................................... 11
Inductie .......................................................................................................................................... 11
Epitheliomesenchymale-Transitie (EMT) ...................................................................................... 11
Morfogenese ................................................................................................................................. 11
PR – Basisweefsels...................................................................................................................... 13
Leerdoelen Epitheelweefsel ............................................................................................................... 13
Epitheelweefsel .................................................................................................................................. 13
Embryologie van epitheelweefsel ................................................................................................. 13
Intercellulaire verbindingen .......................................................................................................... 13
Basale membraan .......................................................................................................................... 15
Classificatie van epithelia .............................................................................................................. 15
Respiratoir epitheel ....................................................................................................................... 18
Huidepitheel .................................................................................................................................. 18
Leerdoelen bindweefsel ..................................................................................................................... 22
Bindweefsel ........................................................................................................................................ 22
Functies van bindweefsel .............................................................................................................. 22
Extracellulaire matrix..................................................................................................................... 22
Bindweefselcellen .......................................................................................................................... 25
Bindweefseltypen .......................................................................................................................... 27
Vetweefsel ..................................................................................................................................... 28
Leerdoelen kraakbeen ........................................................................................................................ 30
Kraakbeen .......................................................................................................................................... 30
Functies van kraakbeen ................................................................................................................. 30
Hyalien kraakbeen ......................................................................................................................... 31
Elastisch kraakbeen ....................................................................................................................... 31
Vezelig kraakbeen.......................................................................................................................... 31
Leerdoelen botweefsel ....................................................................................................................... 33
Botweefsel.......................................................................................................................................... 33
Functies van botweefsel ................................................................................................................ 34
2
, Osteoblasten.................................................................................................................................. 34
Osteoclasten .................................................................................................................................. 34
Osteocyten..................................................................................................................................... 35
Botmatrix ....................................................................................................................................... 35
Periost en endost ........................................................................................................................... 35
Soorten botweefsel ....................................................................................................................... 35
Botaanmaak ................................................................................................................................... 36
3
, E-learning ‘Embryologie’
Menstruatiecyclus
In de wand van een ovarium bevinden zich bij een vrouw vanaf de geboorte ongeveer
100.000 primaire oöcyten, die op dat moment nog diploïd zijn.
Iedere maand groeit er rond een eicel een follikel (blaasje). In het follikel zit
een holte die is gevuld met vocht. De follikelcellen produceren oestrogeen.
Oestrogeen zorgt ervoor dat de slijmlaag van de baarmoederwand dikker
wordt. Ongeveer 14 dagen na het begin van de menstruatie barst het
follikel open. Na de ovulatie wordt de eicel door de beweging van de
trilhaartjes is de wand van de eileider in de richting van de
baarmoeder vervoerd.
De primaire oöcyt gaat zich delen (meiose I). Deze deling start
voor de geboorte en eindigt vlak voor de ovulatie. Hierbij komt
het grotendeel vel het cytoplasma in een cel terecht (de secundaire
oöcyt). Uiteindelijk gaan er drie cellen verloren (poollichaampjes). Deze
zitten vol met reservevoedsel.
Bepalen zwangerschap
Dit gebeurt door het bepalen van het hCG-gehalte, wat wordt geproduceerd door de
trophoblast en stimuleert de productie van progesteron door het copus luteum, wat de
zwangerschap in stand houdt. Het hCG is 8 dagen na bevruchting al in het bloed te meten. In
urine pas vanaf 10 dagen: hCG = basis zwangerschapstest.
Trimesters
In de medische wereld wordt gebruik gemaakt van perioden van drie maanden tijdens de
zwangerschap: Trimesters. Hierbij wordt begonnen met tellen vanaf de laatste
menstruatieperiode.
Het eerste trimester (0-3 maanden)
1 op de 10 vrouwen krijgt een miskraam door een misgelopen bevruchting in dit trimester.
In het eerste trimester vindt een belangrijke stap plaats. Het hormoon progesteron is
essentieel voor het in stand houden van de zwangerschap. In de eerste weken wordt dit
geproduceerd door het corpus luteum (geel lichaam) in het ovarium, maar deze productie
moet rond 8 weken overgenomen worden door de placenta: de luteoplacentaire shift.
Gebeurd dit niet, dan leidt dit tot een miskraam. Dus tot ongeveer 9 weken is er nog een
(kleine) kans op een miskraam. Ook heeft een zwangere die onder controle is bij de
verloskundige (dus niet in het ziekenhuis bij de gynaecoloog) pas aan het einde van het
eerste trimester haar eerste afspraak, waarbij een echobeeld van de vrucht als een soort
‘bewijs’ als van de zwangerschap gezien kan worden.
4
cel naar weefsel’
Daan Beers
MGZ – Nature, Q2
,Inhoudsopgave
E-learning ‘Embryologie’ ............................................................................................................... 4
Leerdoelen............................................................................................................................................ 4
Menstruatiecyclus ................................................................................................................................ 4
Bepalen zwangerschap .................................................................................................................... 4
Trimesters ............................................................................................................................................ 4
Het eerste trimester (0-3 maanden) ............................................................................................... 4
Embryonale fase .................................................................................................................................. 5
Foetale fase .......................................................................................................................................... 5
Aangeboren afwijkingen ...................................................................................................................... 5
Pre-embryonale fase ............................................................................................................................ 5
Krommingen .................................................................................................................................... 6
Neurulatie ........................................................................................................................................ 8
Ectoderm ......................................................................................................................................... 8
Endoderm ........................................................................................................................................ 8
Mesoderm ....................................................................................................................................... 9
HOX-genen ........................................................................................................................................... 9
Spijsverteringsstelsel ............................................................................................................................ 9
Mesenterica ................................................................................................................................... 10
Draaiingen van de middendarm .................................................................................................... 10
Basale ontwikkelingsconcepten ......................................................................................................... 11
Differentiatie en celspecialisatie ................................................................................................... 11
Inductie .......................................................................................................................................... 11
Epitheliomesenchymale-Transitie (EMT) ...................................................................................... 11
Morfogenese ................................................................................................................................. 11
PR – Basisweefsels...................................................................................................................... 13
Leerdoelen Epitheelweefsel ............................................................................................................... 13
Epitheelweefsel .................................................................................................................................. 13
Embryologie van epitheelweefsel ................................................................................................. 13
Intercellulaire verbindingen .......................................................................................................... 13
Basale membraan .......................................................................................................................... 15
Classificatie van epithelia .............................................................................................................. 15
Respiratoir epitheel ....................................................................................................................... 18
Huidepitheel .................................................................................................................................. 18
Leerdoelen bindweefsel ..................................................................................................................... 22
Bindweefsel ........................................................................................................................................ 22
Functies van bindweefsel .............................................................................................................. 22
Extracellulaire matrix..................................................................................................................... 22
Bindweefselcellen .......................................................................................................................... 25
Bindweefseltypen .......................................................................................................................... 27
Vetweefsel ..................................................................................................................................... 28
Leerdoelen kraakbeen ........................................................................................................................ 30
Kraakbeen .......................................................................................................................................... 30
Functies van kraakbeen ................................................................................................................. 30
Hyalien kraakbeen ......................................................................................................................... 31
Elastisch kraakbeen ....................................................................................................................... 31
Vezelig kraakbeen.......................................................................................................................... 31
Leerdoelen botweefsel ....................................................................................................................... 33
Botweefsel.......................................................................................................................................... 33
Functies van botweefsel ................................................................................................................ 34
2
, Osteoblasten.................................................................................................................................. 34
Osteoclasten .................................................................................................................................. 34
Osteocyten..................................................................................................................................... 35
Botmatrix ....................................................................................................................................... 35
Periost en endost ........................................................................................................................... 35
Soorten botweefsel ....................................................................................................................... 35
Botaanmaak ................................................................................................................................... 36
3
, E-learning ‘Embryologie’
Menstruatiecyclus
In de wand van een ovarium bevinden zich bij een vrouw vanaf de geboorte ongeveer
100.000 primaire oöcyten, die op dat moment nog diploïd zijn.
Iedere maand groeit er rond een eicel een follikel (blaasje). In het follikel zit
een holte die is gevuld met vocht. De follikelcellen produceren oestrogeen.
Oestrogeen zorgt ervoor dat de slijmlaag van de baarmoederwand dikker
wordt. Ongeveer 14 dagen na het begin van de menstruatie barst het
follikel open. Na de ovulatie wordt de eicel door de beweging van de
trilhaartjes is de wand van de eileider in de richting van de
baarmoeder vervoerd.
De primaire oöcyt gaat zich delen (meiose I). Deze deling start
voor de geboorte en eindigt vlak voor de ovulatie. Hierbij komt
het grotendeel vel het cytoplasma in een cel terecht (de secundaire
oöcyt). Uiteindelijk gaan er drie cellen verloren (poollichaampjes). Deze
zitten vol met reservevoedsel.
Bepalen zwangerschap
Dit gebeurt door het bepalen van het hCG-gehalte, wat wordt geproduceerd door de
trophoblast en stimuleert de productie van progesteron door het copus luteum, wat de
zwangerschap in stand houdt. Het hCG is 8 dagen na bevruchting al in het bloed te meten. In
urine pas vanaf 10 dagen: hCG = basis zwangerschapstest.
Trimesters
In de medische wereld wordt gebruik gemaakt van perioden van drie maanden tijdens de
zwangerschap: Trimesters. Hierbij wordt begonnen met tellen vanaf de laatste
menstruatieperiode.
Het eerste trimester (0-3 maanden)
1 op de 10 vrouwen krijgt een miskraam door een misgelopen bevruchting in dit trimester.
In het eerste trimester vindt een belangrijke stap plaats. Het hormoon progesteron is
essentieel voor het in stand houden van de zwangerschap. In de eerste weken wordt dit
geproduceerd door het corpus luteum (geel lichaam) in het ovarium, maar deze productie
moet rond 8 weken overgenomen worden door de placenta: de luteoplacentaire shift.
Gebeurd dit niet, dan leidt dit tot een miskraam. Dus tot ongeveer 9 weken is er nog een
(kleine) kans op een miskraam. Ook heeft een zwangere die onder controle is bij de
verloskundige (dus niet in het ziekenhuis bij de gynaecoloog) pas aan het einde van het
eerste trimester haar eerste afspraak, waarbij een echobeeld van de vrucht als een soort
‘bewijs’ als van de zwangerschap gezien kan worden.
4
