Strafuitsluitingsgronden
● Rechtvaardigingsgrond neemt de wederrechtelijkheid weg
○ overmacht in de zin van noodtoestand (art. 40 Sr)
○ noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
○ wettelijk voorschrift (art. 42 Sr)
○ bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
○ ontbreken van materiële wederrechtelijkheid (Veearts)
■ als je handelt in strijd met de wet, maar dit niet je bedoeling is
● Schulduitsluitingsgrond neemt de verwijtbaarheid weg:
○ ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr)
○ psychische overmacht (art. 40 Sr)
○ noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr)
○ onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr)
■ ze gaan er bijvoorbeeld ten onrechte vanuit dat het bevoegd bevel is
gegeven
○ afwezigheid van alle schuld (Melk en water)
Je bent in beginsel wél strafbaar, maar je kan dan een strafuitsluitingsgrond in het leven
roepen.
Iemand die handelt met een geestelijke stoornis (ontoerekeningsvatbaarheid), kan echter
wel met voorbedachte raad hebben gehandeld.
Ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr) (=schulduitsluitingsgrond):
● gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis
● causaal verband met het misdrijf
● ontoerekenbaarheid (heeft de verdachte de wederrechtelijkheid van zijn eigen
handelen kunnen begrijpen?)
● geen beroep op ontoerekenbaarheid bij culpa in causa
○ bij culpa in causa heb je zelf schuld aan de ontoerekeningsvatbaarheid (bjv.
met drugs)
Noodweer (art. 41 lid 1 Sr = rechtvaardigingsgrond)):
Het strafbare feit is:
● geboden
● door de noodzakelijke verdediging
● van lijf, eerbaarheid of goed
● tegen een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding
Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr = schulduitsluitingsgrond):
● een onmiddellijk gevolg van
● een hevige gemoedsbeweging
● door aanranding veroorzaakt
= dubbele causaliteit
Belangrijk overzichtsarrest voor noodweer (= ECLI:NL:HR:2016:456:)
● geen verdediging bij aanvallende gedraging (3.3)
○ als jij aanvallend gedraagt, dan kan je je niet op noodweer beroepen
● huisrecht valt niet onder beschermde goederen (3.3)
○ lijf, eerbaarheid en goed
● Rechtvaardigingsgrond neemt de wederrechtelijkheid weg
○ overmacht in de zin van noodtoestand (art. 40 Sr)
○ noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
○ wettelijk voorschrift (art. 42 Sr)
○ bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
○ ontbreken van materiële wederrechtelijkheid (Veearts)
■ als je handelt in strijd met de wet, maar dit niet je bedoeling is
● Schulduitsluitingsgrond neemt de verwijtbaarheid weg:
○ ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr)
○ psychische overmacht (art. 40 Sr)
○ noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr)
○ onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr)
■ ze gaan er bijvoorbeeld ten onrechte vanuit dat het bevoegd bevel is
gegeven
○ afwezigheid van alle schuld (Melk en water)
Je bent in beginsel wél strafbaar, maar je kan dan een strafuitsluitingsgrond in het leven
roepen.
Iemand die handelt met een geestelijke stoornis (ontoerekeningsvatbaarheid), kan echter
wel met voorbedachte raad hebben gehandeld.
Ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr) (=schulduitsluitingsgrond):
● gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis
● causaal verband met het misdrijf
● ontoerekenbaarheid (heeft de verdachte de wederrechtelijkheid van zijn eigen
handelen kunnen begrijpen?)
● geen beroep op ontoerekenbaarheid bij culpa in causa
○ bij culpa in causa heb je zelf schuld aan de ontoerekeningsvatbaarheid (bjv.
met drugs)
Noodweer (art. 41 lid 1 Sr = rechtvaardigingsgrond)):
Het strafbare feit is:
● geboden
● door de noodzakelijke verdediging
● van lijf, eerbaarheid of goed
● tegen een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding
Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr = schulduitsluitingsgrond):
● een onmiddellijk gevolg van
● een hevige gemoedsbeweging
● door aanranding veroorzaakt
= dubbele causaliteit
Belangrijk overzichtsarrest voor noodweer (= ECLI:NL:HR:2016:456:)
● geen verdediging bij aanvallende gedraging (3.3)
○ als jij aanvallend gedraagt, dan kan je je niet op noodweer beroepen
● huisrecht valt niet onder beschermde goederen (3.3)
○ lijf, eerbaarheid en goed
