Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
De financiële functie:
Vermogensmarkt en
ondernemingswaarde
Docentenhandleiding bij de vierde druk
drs. A.W.W. Heezen
drs. T. Ammeraal
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 1
,Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Voorwoord
Veel opleidingen in het hoger onderwijs zijn de afgelopen jaren extensiever
geworden. Studenten moeten zich de competenties van het beroepsprofiel in hoge
mate zelfstandig eigen maken. Dit boek is dan ook geschreven voor zelfstudie.
Om deze reden hebben we aan elk hoofdstuk meerkeuzevragen en vraagstukken
toegevoegd die studenten in staat moeten stellen hun kennis, inzicht en
vaardigheden te toetsen. Achter in het boek zijn de antwoorden op de
meerkeuzevragen en de getalsmatige antwoorden op de vraagstukken
toegevoegd. Hoewel zelfwerkzaamheid van studenten een nobel streven is, leert
de ervaring dat de docent in de meeste opleidingen (gelukkig) toch nog een
belangrijke rol speelt. Omdat de aard van deze rol en de beschikbare contacttijd
per opleiding verschilt, is het lastig om het boek volgens een vast didactisch
concept te schrijven. Ook is het een en ander afhankelijk van de door de docent
geprefereerde stijl: de een stelt zich voornamelijk op als coach en troubleshooter,
de ander zweert bij klassieke hoorcolleges. Wij hopen dat de toegankelijkheid van
de stof zodanig is, dat deze een variëteit van doceerstijlen toelaat.
Deze docentenhandleiding bevat de uitwerkingen van de opgaven, een aantal
didactische suggesties en aanvullende theorie met opgaven. De uitwerkingen van
de opgaven zijn zodanig, dat ze geschikt zijn voor de bespreking tijdens
hoorcolleges. Ze kunnen echter ook (gedeeltelijk) vooraf aan studenten uitgereikt
worden, zodat deze zelf hun uitwerkingen kunnen controleren.
In de uitwerkingen komen veelvuldig berekeningen voor die ook met een
computerprogramma zoals Excel kunnen worden uitgevoerd. Op basis van de
standaarduitwerkingen in deze docentenhandleiding zouden studenten per type
opgave een modeluitwerking in Excel kunnen maken. Deze modeluitwerking kan
dan als basis dienen voor het – met behulp van de computer – uitwerken of
narekenen van vergelijkbare opgaven of voorbeelden die in het theorieboek zijn
uitgewerkt.
Wij hopen dat u vruchtbaar gebruik zult maken van het boek en deze handleiding.
De auteurs,
A.W.W. Heezen
T. Ammeraal
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 2
,Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Inhoud
Hoofdstuk 1 Vormen van eigen en vreemd vermogen
Hoofdstuk 2 Prijsvorming op financiële markten
Hoofdstuk 3 Vermogensstructuur en vermogenskostenvoet
Hoofdstuk 4 Dividendbeleid
Hoofdstuk 5 Fusies en overnames
Hoofdstuk 6 Sturing van ondernemingswaarde
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 3
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Hoofdstuk 1
Vormen van eigen en vreemd
vermogen
Antwoorden meerkeuzevragen
1.1 c
1.2 a
1.3 a
1.4 b
1.5 d
1.6 d
1.7 c
1.8 a
1.9 d
1.10 b
1.11 b
1.12 c
1.13 c
1.14 b
1.15 b
Antwoorden vraagstukken
V1.1 a Geplaatst aandelenkapitaal € 4.800.000
Aandeelhouders nog te storten = 20% × €4.800.000 = - 960.000 −
Gestort kapitaal € 3.840.000
Door aandeelhouders betaalde agio: 4 800 × (€1.600 − €1.000) = €2.880.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 4
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Balans Travel & Trekking bv per 31 december 2014 (bedragen in euro’s)
Terreinen 1.400.000 Geplaatst aandelenkapitaal 4.800.000
Gebouwen 7.600.000 Aandeelhouders nog te storten 960.000
Voorraden 1.800.000
Debiteuren 800.000 Gestort aandelenkapitaal 3.840.000
Liquide middelen 400.000 Agioreserve 2.880.000
Ingehouden winst 1.200.000
Hypotheek 3.080.000
Rekening-courant 600.000
Crediteuren 400.000
€12.000.000 12.000.000
b Gestort aandelenkapitaal €3.840.000
Agioreserve €2.880.000
Ingehouden winst €1.200.000
Intrinsieke waarde onderneming €7.920.000
Intrinsieke waarde per aandeel: €7.920.000 : 4 800 = €1.650
c1 Rentabiliteitswaarde = €1.000.000 : 0,125 = €8.000.000
c2 Goodwill = rentabiliteitswaarde − intrinsieke waarde = €8.000.000 − €7.920.000 =
€80.000
d Rentabiliteitswaarde één aandeel: €8.000.000 : 4 800 = €1.666,67
e De rentabiliteitswaarde is de beste benadering van de marktwaarde van een
aandeel, omdat deze uitgaat van de toekomstige (verwachte) resultaten van de
onderneming. De intrinsieke waarde is gebaseerd op boekhoudkundige
(historische) gegevens.
V1.2 a1 3% cumulatief preferent dividend per jaar =
0,03 × €4.000.000 = € 120.000
Achterstallig dividend over 2011 en 2012:
2 × €120.000 = € 240.000
Dividend over 2013 € 120.000 +
Totaal € 360.000
Winst over 2013 wordt uitgekeerd € 310.000 −
Achterstallig dividend op preferente aandelen per eind 2013 € 50.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 5
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
a2 Dividend over 2014 € 120.000 +
Totaal € 170.000
Winst over 2014 €1.570.000
Preferent dividend € 170.000
Primair dividend gewone aandelen:
0,05 × €20.000.000 = €1.000.000 +
€1.170.000 −
Overwinst € 400.000
Verdeling overwinst:
Reservering: 40% × €400.000 = €160.000
Gewone aandelen: 35% × €400.000 = €140.000
Preferente aandelen: 25% × €400.000 = €100.000
Op preferente aandelen wordt in 2014 uitgekeerd:
€170.000 + €100.000 = €270.000
b1 Nihil
b2 Op gewone aandelen wordt in 2014 uitgekeerd:
€1.000.000 + €140.000 = €1.140.000
V1.3 a m = minimale aantal nieuwe aandelen in miljoenen (dit aantal leidt tot de
maximale emissieprijs)
Verwachte beurswaarde na emissie = emissieprijs
€600(000.000) €100(000.000)
=
2(000.000) + m m
€600 × m = €100 × 2 + €100 × m
€600 × m − €100 × m = €100 × 2
€500 × m = €200
m = €200 : €500 = 0,4 (miljoen)
minimale aantal nieuwe aandelen = 0,4 × 1 000 000 = 400 000
Maximaal mogelijke emissieprijs = opbrengst emissie : minimaal aantal uit te
geven aandelen = €100.000.000 : 400 000 = €250
b Aantal nieuwe aandelen = opbrengst emissie : werkelijke emissieprijs =
€100.000.000 : €200 = 500 000
c1 Onvermijdbare waardedaling = beurswaarde voor emissie − maximale
emissieprijs (maximale beurswaarde na emissie) = €270 − €250 = €20
c2 Beurswaarde oude aandelen voor emissie = 2 000 000 × €270 =
€540.000.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 6
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
De financiële functie:
Vermogensmarkt en
ondernemingswaarde
Docentenhandleiding bij de vierde druk
drs. A.W.W. Heezen
drs. T. Ammeraal
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 1
,Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Voorwoord
Veel opleidingen in het hoger onderwijs zijn de afgelopen jaren extensiever
geworden. Studenten moeten zich de competenties van het beroepsprofiel in hoge
mate zelfstandig eigen maken. Dit boek is dan ook geschreven voor zelfstudie.
Om deze reden hebben we aan elk hoofdstuk meerkeuzevragen en vraagstukken
toegevoegd die studenten in staat moeten stellen hun kennis, inzicht en
vaardigheden te toetsen. Achter in het boek zijn de antwoorden op de
meerkeuzevragen en de getalsmatige antwoorden op de vraagstukken
toegevoegd. Hoewel zelfwerkzaamheid van studenten een nobel streven is, leert
de ervaring dat de docent in de meeste opleidingen (gelukkig) toch nog een
belangrijke rol speelt. Omdat de aard van deze rol en de beschikbare contacttijd
per opleiding verschilt, is het lastig om het boek volgens een vast didactisch
concept te schrijven. Ook is het een en ander afhankelijk van de door de docent
geprefereerde stijl: de een stelt zich voornamelijk op als coach en troubleshooter,
de ander zweert bij klassieke hoorcolleges. Wij hopen dat de toegankelijkheid van
de stof zodanig is, dat deze een variëteit van doceerstijlen toelaat.
Deze docentenhandleiding bevat de uitwerkingen van de opgaven, een aantal
didactische suggesties en aanvullende theorie met opgaven. De uitwerkingen van
de opgaven zijn zodanig, dat ze geschikt zijn voor de bespreking tijdens
hoorcolleges. Ze kunnen echter ook (gedeeltelijk) vooraf aan studenten uitgereikt
worden, zodat deze zelf hun uitwerkingen kunnen controleren.
In de uitwerkingen komen veelvuldig berekeningen voor die ook met een
computerprogramma zoals Excel kunnen worden uitgevoerd. Op basis van de
standaarduitwerkingen in deze docentenhandleiding zouden studenten per type
opgave een modeluitwerking in Excel kunnen maken. Deze modeluitwerking kan
dan als basis dienen voor het – met behulp van de computer – uitwerken of
narekenen van vergelijkbare opgaven of voorbeelden die in het theorieboek zijn
uitgewerkt.
Wij hopen dat u vruchtbaar gebruik zult maken van het boek en deze handleiding.
De auteurs,
A.W.W. Heezen
T. Ammeraal
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 2
,Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Inhoud
Hoofdstuk 1 Vormen van eigen en vreemd vermogen
Hoofdstuk 2 Prijsvorming op financiële markten
Hoofdstuk 3 Vermogensstructuur en vermogenskostenvoet
Hoofdstuk 4 Dividendbeleid
Hoofdstuk 5 Fusies en overnames
Hoofdstuk 6 Sturing van ondernemingswaarde
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 3
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Hoofdstuk 1
Vormen van eigen en vreemd
vermogen
Antwoorden meerkeuzevragen
1.1 c
1.2 a
1.3 a
1.4 b
1.5 d
1.6 d
1.7 c
1.8 a
1.9 d
1.10 b
1.11 b
1.12 c
1.13 c
1.14 b
1.15 b
Antwoorden vraagstukken
V1.1 a Geplaatst aandelenkapitaal € 4.800.000
Aandeelhouders nog te storten = 20% × €4.800.000 = - 960.000 −
Gestort kapitaal € 3.840.000
Door aandeelhouders betaalde agio: 4 800 × (€1.600 − €1.000) = €2.880.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 4
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
Balans Travel & Trekking bv per 31 december 2014 (bedragen in euro’s)
Terreinen 1.400.000 Geplaatst aandelenkapitaal 4.800.000
Gebouwen 7.600.000 Aandeelhouders nog te storten 960.000
Voorraden 1.800.000
Debiteuren 800.000 Gestort aandelenkapitaal 3.840.000
Liquide middelen 400.000 Agioreserve 2.880.000
Ingehouden winst 1.200.000
Hypotheek 3.080.000
Rekening-courant 600.000
Crediteuren 400.000
€12.000.000 12.000.000
b Gestort aandelenkapitaal €3.840.000
Agioreserve €2.880.000
Ingehouden winst €1.200.000
Intrinsieke waarde onderneming €7.920.000
Intrinsieke waarde per aandeel: €7.920.000 : 4 800 = €1.650
c1 Rentabiliteitswaarde = €1.000.000 : 0,125 = €8.000.000
c2 Goodwill = rentabiliteitswaarde − intrinsieke waarde = €8.000.000 − €7.920.000 =
€80.000
d Rentabiliteitswaarde één aandeel: €8.000.000 : 4 800 = €1.666,67
e De rentabiliteitswaarde is de beste benadering van de marktwaarde van een
aandeel, omdat deze uitgaat van de toekomstige (verwachte) resultaten van de
onderneming. De intrinsieke waarde is gebaseerd op boekhoudkundige
(historische) gegevens.
V1.2 a1 3% cumulatief preferent dividend per jaar =
0,03 × €4.000.000 = € 120.000
Achterstallig dividend over 2011 en 2012:
2 × €120.000 = € 240.000
Dividend over 2013 € 120.000 +
Totaal € 360.000
Winst over 2013 wordt uitgekeerd € 310.000 −
Achterstallig dividend op preferente aandelen per eind 2013 € 50.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 5
, Auteurs: Heezen, Ammeraal isbn: 9789001834340
www.vermogensmarkt.noordhoff.nl © 2014 Noordhoff Uitgevers bv
a2 Dividend over 2014 € 120.000 +
Totaal € 170.000
Winst over 2014 €1.570.000
Preferent dividend € 170.000
Primair dividend gewone aandelen:
0,05 × €20.000.000 = €1.000.000 +
€1.170.000 −
Overwinst € 400.000
Verdeling overwinst:
Reservering: 40% × €400.000 = €160.000
Gewone aandelen: 35% × €400.000 = €140.000
Preferente aandelen: 25% × €400.000 = €100.000
Op preferente aandelen wordt in 2014 uitgekeerd:
€170.000 + €100.000 = €270.000
b1 Nihil
b2 Op gewone aandelen wordt in 2014 uitgekeerd:
€1.000.000 + €140.000 = €1.140.000
V1.3 a m = minimale aantal nieuwe aandelen in miljoenen (dit aantal leidt tot de
maximale emissieprijs)
Verwachte beurswaarde na emissie = emissieprijs
€600(000.000) €100(000.000)
=
2(000.000) + m m
€600 × m = €100 × 2 + €100 × m
€600 × m − €100 × m = €100 × 2
€500 × m = €200
m = €200 : €500 = 0,4 (miljoen)
minimale aantal nieuwe aandelen = 0,4 × 1 000 000 = 400 000
Maximaal mogelijke emissieprijs = opbrengst emissie : minimaal aantal uit te
geven aandelen = €100.000.000 : 400 000 = €250
b Aantal nieuwe aandelen = opbrengst emissie : werkelijke emissieprijs =
€100.000.000 : €200 = 500 000
c1 Onvermijdbare waardedaling = beurswaarde voor emissie − maximale
emissieprijs (maximale beurswaarde na emissie) = €270 − €250 = €20
c2 Beurswaarde oude aandelen voor emissie = 2 000 000 × €270 =
€540.000.000
Vermogensmarkt en ondernemingswaarde – Docentenhandleiding | 6
