9.1 De eerste wereldoorlog
Kenmerkende aspecten:
Het voeren van twee wereldoorlogen
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en
de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
Hoe de eerste wereldoorlog uitbrak:
Het was al 43 jaar vrede. Er waren wel conflicten, maar die werden telkens bijgelegd. In de
zomer van 1914 schreven kranten over spanningen tussen de grote mogendheden. Door de
moord door een lid van de Servische terreurgroep op de Oostenrijkse kroonprins Frans
Ferdinand. Omdat Duitsland onvoorwaardelijke steun aan Oostenrijk had beloofd en ze
daarna een ultimatum gesteld hadden (Oostenrijkse rechercheurs moesten in Servië de vrije
hand krijgen), maar Rusland had steun beloofd aan Servië en die gingen niet akkoord.
Daarmee verklaarde Oostenrijk Servië op 28 juli 1914 de oorlog. Toen Rusland zijn leger
mobiliseerde, verklaarde Duitsland Rusland de oorlog. Frankrijk mobiliseerde daarna ook en
Duitsland verklaarde Frankrijk dus ook de oorlog. Duitsland trok op weg naar Frankrijk door
België (neutraal). Voor GB was dat een reden om Duitsland de oorlog te verklaren. Vanaf dat
moment vochten de Geallieerden (GB, FR, RU, IT, VS) tegen de centralen (DU, OO, OTT).
Nederland bleef neutraal.
De oorzaken van de oorlog:
Door twee bondgenootschappen (Oostenrijk en DU onvoorwaardelijke steun, Rusland en
Frankrijk voor als een van hen met Duitsland oorlog had) in de 19e eeuw ging het snel.
Frankrijk wilde wraak nemen op Duitsland door de verloren oorlog (1870-1871) en wilde
Elzas-Lotharingen terug. De Slavische broedervolken op de Balkan van Rusland zorgde voor
bedreiging voor Oostenrijk. Rusland zag DU en OO als bedreigingen voor machtsuitbreiding.
DU wilde zelf meer macht en voelde zich omsingeld door RU en FR, ze bouwden een
oorlogsvloot wat leidde tot een wapenwedloop met GB. Voor GB werd nu DU de grootste
bedreiging ipv RU. In Europa heerste er steeds meer militarisme. De ernst van de oorlog
werd eerst onderschat. DU, FR en RU hadden gedetailleerde oorlogsplannen, waarbij
snelheid en mobilisatie steeds belangrijker werd. Er was geen weg meer terug. De zwakte
van het Ottomaanse rijk en het agressieve nationalisme van de kleine landen daar en de
betrokkenheid van OO en RU maakte de Balkan ook erg gevaarlijk. In 1912 en 1913 werden
de Balkanoorlogen gevoerd. West-Europa zag de puinhoop daar, maar dacht dat het bij de
Balkan zou blijven. In 1914 zagen ze dat die inschatting verkeerd was.
Hoe de oorlog verliep:
Frankrijk viel in Elzas-Lotharingen aan, maar ze werden daar teruggeslagen. De
Duitsers gingen vielen snel België en Noord-Frankrijk aan, maar ook zei werden
teruggeslagen. Beide partijen groeven zich in en daardoor waren voor het eind van
het jaar W-Vlaanderen en N-Frankrijk in tweeën gedeeld door loopgraven. (Ertussen
zaten prikkeldraad, landmijnen, granaattrechters, landmijnen en stompen van kapotte
bomen dit westelijke front bleef bijna 4 jaar zo.
Er kwamen toen veel meer fronten met loopgraven. RU en DU/OO vochten op het
oostfront tegen elkaar maar Rusland had grote binnenlandse problemen, door honger
kwam de bevolking in feb 1917 in opstand tegen de regering, waardoor de tsaar aftrad
de nieuwe regering ging toch door met oorlog en het land bleef in chaos.
, Communisten (onder leiding van Lenin) grepen de macht en sloten vrede op 3 maart
1918. De Duitsers gingen 3 weken later weer snel door het westen, maar de
geallieerden waren in tegenaanval (voordelen: tanks, nieuwe troepen uit VS) de
Duitsers werden achter hun oude linies teruggetrokken en besefte dat ze de oorlog
verloren hadden Ze stelde een burgerregering aan die moest proberen om vrede te
sluiten arbeiders en matrozen uit DU kwamen in opstand keizer hoorde dat het
leger niet meer wilde vechten voor hem en vluchtte naar NL Duitsers vroegen om
wapenstilstand en die ging op 11 november 1918 in.
Welke wapens er werden gebruikt en welke verwoestingen daarbij werden aangericht:
Door de industrialisatie is de vernietigingskracht van de wapens enorm toegenomen. In 1915
zette DU gifgas in, maar door gasmaskers enz. leverde het massavernietigingswapen geen
voordeel op. Duitsland begon in 1917 een duikbotenoorlog om de Amerikaanse
voedselleveranties aan GB te onderscheppen, dit werkte averechts want de VS verklaarde
hierdoor DU de oorlog.
In 1916 viel GB aan bij de Somme. Toen de generaal dacht dat de centralen zwak genoeg
waren, moesten de soldaten uit de loopgraven en ondanks dat ze met meer waren, kwamen
ze vast in prikkeldraad en mijnenvelden en schoten de Duitsers ze neer. Ondanks dat hielden
de geallieerden niet op. Er vielen mega veel doden en ze hadden nauwelijks terreinwinst. De
Duitsers vielen nog de Franse forten bij Verdun aan, maar dat bleef in Franse handen. Er zijn
extreem veel doden gevallen en veel konden niet geïdentificeerd worden door de
verpulverde lichamen.
Hoe de burgers betrokken waren bij de oorlog:
De legers bestonden vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers, de rest zorgde voor de
productie (mn vrouwen). De economie was gebaseerd op de oorlog en er werden enorm
veel wapens gefabriceerd. Door de enorme productie aan wapens was er minder ruimte
voor voedselproductie en daardoor ontstonden er voedseltekorten. Ook waren er Duitse
havens geblokkeerd door de geallieerden.
BE en N-FR waren 4 jaar hard getroffen door de Duitse bezetting, vooral aan het begin (toen
schoten de Duitsers allemaal burgers dood in BE).
Ook het gevolg van de haatcampagnes was erg naar. In 1915 werden er veel Armeniërs in
het Ottomaanse rijk vermoord, omdat ze verdacht werden van een samenwerking met RU.
De oorzaken gevolgen van de oorlog:
DU werd gedwongen om na de oorlog een vredesverdrag te tekenen: Vrede van Versailles,
ook moest DU Elzas-Lotharingen teruggeven aan FR, de koloniën raakten ze ook kwijt en ze
verloren grond aan Polen. Ze mochten ook nog maar een klein leger houden, er werden
herstelbetalingen opgelegd en ze mochten geen lid worden van de Volkenbond.
RU bleef als enige bestaan van de oude multi-etnische staten, de rest werd opgesplitst in
kleinere staatjes.
Kenmerkende aspecten:
Het voeren van twee wereldoorlogen
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en
de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
Hoe de eerste wereldoorlog uitbrak:
Het was al 43 jaar vrede. Er waren wel conflicten, maar die werden telkens bijgelegd. In de
zomer van 1914 schreven kranten over spanningen tussen de grote mogendheden. Door de
moord door een lid van de Servische terreurgroep op de Oostenrijkse kroonprins Frans
Ferdinand. Omdat Duitsland onvoorwaardelijke steun aan Oostenrijk had beloofd en ze
daarna een ultimatum gesteld hadden (Oostenrijkse rechercheurs moesten in Servië de vrije
hand krijgen), maar Rusland had steun beloofd aan Servië en die gingen niet akkoord.
Daarmee verklaarde Oostenrijk Servië op 28 juli 1914 de oorlog. Toen Rusland zijn leger
mobiliseerde, verklaarde Duitsland Rusland de oorlog. Frankrijk mobiliseerde daarna ook en
Duitsland verklaarde Frankrijk dus ook de oorlog. Duitsland trok op weg naar Frankrijk door
België (neutraal). Voor GB was dat een reden om Duitsland de oorlog te verklaren. Vanaf dat
moment vochten de Geallieerden (GB, FR, RU, IT, VS) tegen de centralen (DU, OO, OTT).
Nederland bleef neutraal.
De oorzaken van de oorlog:
Door twee bondgenootschappen (Oostenrijk en DU onvoorwaardelijke steun, Rusland en
Frankrijk voor als een van hen met Duitsland oorlog had) in de 19e eeuw ging het snel.
Frankrijk wilde wraak nemen op Duitsland door de verloren oorlog (1870-1871) en wilde
Elzas-Lotharingen terug. De Slavische broedervolken op de Balkan van Rusland zorgde voor
bedreiging voor Oostenrijk. Rusland zag DU en OO als bedreigingen voor machtsuitbreiding.
DU wilde zelf meer macht en voelde zich omsingeld door RU en FR, ze bouwden een
oorlogsvloot wat leidde tot een wapenwedloop met GB. Voor GB werd nu DU de grootste
bedreiging ipv RU. In Europa heerste er steeds meer militarisme. De ernst van de oorlog
werd eerst onderschat. DU, FR en RU hadden gedetailleerde oorlogsplannen, waarbij
snelheid en mobilisatie steeds belangrijker werd. Er was geen weg meer terug. De zwakte
van het Ottomaanse rijk en het agressieve nationalisme van de kleine landen daar en de
betrokkenheid van OO en RU maakte de Balkan ook erg gevaarlijk. In 1912 en 1913 werden
de Balkanoorlogen gevoerd. West-Europa zag de puinhoop daar, maar dacht dat het bij de
Balkan zou blijven. In 1914 zagen ze dat die inschatting verkeerd was.
Hoe de oorlog verliep:
Frankrijk viel in Elzas-Lotharingen aan, maar ze werden daar teruggeslagen. De
Duitsers gingen vielen snel België en Noord-Frankrijk aan, maar ook zei werden
teruggeslagen. Beide partijen groeven zich in en daardoor waren voor het eind van
het jaar W-Vlaanderen en N-Frankrijk in tweeën gedeeld door loopgraven. (Ertussen
zaten prikkeldraad, landmijnen, granaattrechters, landmijnen en stompen van kapotte
bomen dit westelijke front bleef bijna 4 jaar zo.
Er kwamen toen veel meer fronten met loopgraven. RU en DU/OO vochten op het
oostfront tegen elkaar maar Rusland had grote binnenlandse problemen, door honger
kwam de bevolking in feb 1917 in opstand tegen de regering, waardoor de tsaar aftrad
de nieuwe regering ging toch door met oorlog en het land bleef in chaos.
, Communisten (onder leiding van Lenin) grepen de macht en sloten vrede op 3 maart
1918. De Duitsers gingen 3 weken later weer snel door het westen, maar de
geallieerden waren in tegenaanval (voordelen: tanks, nieuwe troepen uit VS) de
Duitsers werden achter hun oude linies teruggetrokken en besefte dat ze de oorlog
verloren hadden Ze stelde een burgerregering aan die moest proberen om vrede te
sluiten arbeiders en matrozen uit DU kwamen in opstand keizer hoorde dat het
leger niet meer wilde vechten voor hem en vluchtte naar NL Duitsers vroegen om
wapenstilstand en die ging op 11 november 1918 in.
Welke wapens er werden gebruikt en welke verwoestingen daarbij werden aangericht:
Door de industrialisatie is de vernietigingskracht van de wapens enorm toegenomen. In 1915
zette DU gifgas in, maar door gasmaskers enz. leverde het massavernietigingswapen geen
voordeel op. Duitsland begon in 1917 een duikbotenoorlog om de Amerikaanse
voedselleveranties aan GB te onderscheppen, dit werkte averechts want de VS verklaarde
hierdoor DU de oorlog.
In 1916 viel GB aan bij de Somme. Toen de generaal dacht dat de centralen zwak genoeg
waren, moesten de soldaten uit de loopgraven en ondanks dat ze met meer waren, kwamen
ze vast in prikkeldraad en mijnenvelden en schoten de Duitsers ze neer. Ondanks dat hielden
de geallieerden niet op. Er vielen mega veel doden en ze hadden nauwelijks terreinwinst. De
Duitsers vielen nog de Franse forten bij Verdun aan, maar dat bleef in Franse handen. Er zijn
extreem veel doden gevallen en veel konden niet geïdentificeerd worden door de
verpulverde lichamen.
Hoe de burgers betrokken waren bij de oorlog:
De legers bestonden vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers, de rest zorgde voor de
productie (mn vrouwen). De economie was gebaseerd op de oorlog en er werden enorm
veel wapens gefabriceerd. Door de enorme productie aan wapens was er minder ruimte
voor voedselproductie en daardoor ontstonden er voedseltekorten. Ook waren er Duitse
havens geblokkeerd door de geallieerden.
BE en N-FR waren 4 jaar hard getroffen door de Duitse bezetting, vooral aan het begin (toen
schoten de Duitsers allemaal burgers dood in BE).
Ook het gevolg van de haatcampagnes was erg naar. In 1915 werden er veel Armeniërs in
het Ottomaanse rijk vermoord, omdat ze verdacht werden van een samenwerking met RU.
De oorzaken gevolgen van de oorlog:
DU werd gedwongen om na de oorlog een vredesverdrag te tekenen: Vrede van Versailles,
ook moest DU Elzas-Lotharingen teruggeven aan FR, de koloniën raakten ze ook kwijt en ze
verloren grond aan Polen. Ze mochten ook nog maar een klein leger houden, er werden
herstelbetalingen opgelegd en ze mochten geen lid worden van de Volkenbond.
RU bleef als enige bestaan van de oude multi-etnische staten, de rest werd opgesplitst in
kleinere staatjes.
