Anatomie en Fysiologie van de mens
19e druk – Dr. L. -L. Kirchmann
Samenvatting
H5 Spijsvertering
5.1 Werking van het spijsverteringsstelsel
De regulering en coordinatie van de darmweking vindt door drie manieren plaats: d.m.v. hormonen
(enodcrien), stoffen die direct op de omgeving inwerken (paracrien), en stoffen die afgereisd zijn van
de zenuwbaan (neurocrien). Ik leg nu eventjes uit wat deze drie dingen inhouden.
Regulering door endocriene stoffen
De volgende stoffen (hormonen) zijn actief bij de transport van voeding in de maag en darm.
- Gastrine. In de maag vindt afscheiding van gastrine plaats. Het taakje van
gastrine het produceren van maagzuur. De spijsbrij moet namelijk zuur
genoeg zijn om de toegang tot het duodenum (twaalfvingerige darm) te
passeren.
- Secretine. Dit is eigenlijk de tegenhanger van gastrine. Wanneer het
duodenum geprikkeld wordt door zoutzuur uit de spijsbrij, wordt secretine
afgescheiden. Vervolgens remt secretine de productie van maagzuur, dat is
dus zijn taakje. Zijn tweede taakje, die hier eigenlijk mee samenhangt, is het
afscheiden van pancreassap en gal. Deze sappen zijn basisch en neutraliseren
dus de zure spijsbrij.
- Cholecystokinine. Dit is het maatje van secretine. Het zit namelijk zo; alle
enzymen in de dunne darm werken alleen als ze in een basische omgeving
zitten. In de wand van de dunne darm zit daarom cellen die cholecystokinine
afscheiden. Dit hormoon stimuleert (net als secretine) de afscheidnig van
pancreasenzymen en gal. Zijn taakje is dus het remmen dus de afscheiding
van maagzuur.
- Serotonine. Het taakje van serotonine het bevorderen van peristaltiek van de
darm. In normale woorden dus de voortbeweging van de spijsbrij versnellen.
Dit doet serotinine door het stimuleren van samentrekken van gladde
spierweefsel in de wand van de darm. (serotinine is ook een gelukshormoon.
- Somatostastine. Zijn taakje is het remmen van endocriene cellen die op dat
moment geen stoffen hoeven af te scheiden. Dit is dus een vorm van
negatieve terugkoppeling.
Regulering door paracriene stoffen
Het verschil tussen endocriene en paracriene stoffen is dat paracriene niet door het bloed vervoerd
hoeven te worden naar de plek waar ze hun taakje moeten doen.
Paracriene stoffen hebben invloed op de peristaltiek van de darm en de uitscheiding van
darmserceet. Een voorbeeld is histamine, dat het vrijkomen van maagzuur stimuleert. Een ander
voorbeeld is cellen die vrijkomen uit het immuunsysteem vh maagdarmkanaal.
Regulering door neurocriene stoffen
, We maken hier even een onderscheid tussen het sympathische zenuwstelsen en het
parasympatische zenuwstelsel.
- Sympatische zenuwvezels scheiden stoffen af die de darmwerking afremmen.
Dit komt door adrenaline. Adreline zorgt er o.a. voor dat:
i. De bloedvaten naar de darm samentrekken. Dit is slim, want zo is er meer
bloed beschikbaar voor dwarsgestreept spierweefsel die actief zijn als je
je work-out aan het doen bent
ii. Verminderde werking gladde spiervezels
iii. Afname productie darmsecreet.
- Parasympatische zenuwvezels scheiden juist stoffen af die de darmwerking
stimuleren. Dit deel van het zenuwstelsel is dus vooral actief als het lichaam in
rust is, met name als je net gegeten hebt.
Moraal van het verhaal: sympatische ZS is scheidt stoffen af als je actief bent en remt de
darmwerking af. Het parasympatische ZS is actief als je lichaam in rust is en stimuleert de
darmwerking.
5.2 Mond
Het eerste onderdeel van het spijsverteringsstelsel (dit noem ik vanaf nu even spijsVS, anders is het
zoveel typen dehele tijd. V is vertering en S is stelsel), is de mond. De mond heeft een aantal functies:
- Proeven
- Opname voedsel
- Fijnmaken voedsel
- Vermenging van voedsel met speeksel, en ook toevoeging van het
spijsVenzym amalyse aan het voedsel.
Speeksel wordt geproduceerd door speekselklieren en is kleurloos en zwak basisch. Het bevat onder
andere het enzym amylase. Speeksel heeft een aantal functies. Het taakje van amylase is het
afbreken van suiker. Daarnaast zorg speeksel ervoor dat voedsel makkelijker doorgeslikt kan worden
en easy door de slokdarm kan glijden naar de maag toe. Speeksel is ook van belang omdat
smaakpapillen alleen worden gestimuleerd door in vocht opgeloste stoffen.
5.3 Keelholte
De farynx (keelholte) is de ruimte die de verbinding vormt tussen de mondholte en neusholte. De
farynx heeft een stevige wand van willekeurige spieren. De spieren worden willekeurig en onder wil
aangestuurd. Dus reflexmatig (hoesten, niezen, braken) en slikken.
In de keelholte is er op veel plaatsen lymfatisch weefsel. De ring van dit lymfatische weefsel rond de
keelopening heet de ring van Waldeyer. Dit is de eerste verdediginslinie tegen micro-organismen en
schimmels enzo, die via de mondholte en neus binnendringen.
Als je nog een jong bent is je lymfatische weefsel veel sterker ontwikkeld. Je hebt namelijk nog geen
goede immuniteit (geheugencellen bijv).
- De belangrijkste onderdelen van deze ring zijn de tonsillen (amandelen):
keelamandelen, tongamandel en neusamandel. Deze amandelen bestaan
allemaal uit lymfatisch weefsel.
5.4 Oesofagus (slokdarm)
19e druk – Dr. L. -L. Kirchmann
Samenvatting
H5 Spijsvertering
5.1 Werking van het spijsverteringsstelsel
De regulering en coordinatie van de darmweking vindt door drie manieren plaats: d.m.v. hormonen
(enodcrien), stoffen die direct op de omgeving inwerken (paracrien), en stoffen die afgereisd zijn van
de zenuwbaan (neurocrien). Ik leg nu eventjes uit wat deze drie dingen inhouden.
Regulering door endocriene stoffen
De volgende stoffen (hormonen) zijn actief bij de transport van voeding in de maag en darm.
- Gastrine. In de maag vindt afscheiding van gastrine plaats. Het taakje van
gastrine het produceren van maagzuur. De spijsbrij moet namelijk zuur
genoeg zijn om de toegang tot het duodenum (twaalfvingerige darm) te
passeren.
- Secretine. Dit is eigenlijk de tegenhanger van gastrine. Wanneer het
duodenum geprikkeld wordt door zoutzuur uit de spijsbrij, wordt secretine
afgescheiden. Vervolgens remt secretine de productie van maagzuur, dat is
dus zijn taakje. Zijn tweede taakje, die hier eigenlijk mee samenhangt, is het
afscheiden van pancreassap en gal. Deze sappen zijn basisch en neutraliseren
dus de zure spijsbrij.
- Cholecystokinine. Dit is het maatje van secretine. Het zit namelijk zo; alle
enzymen in de dunne darm werken alleen als ze in een basische omgeving
zitten. In de wand van de dunne darm zit daarom cellen die cholecystokinine
afscheiden. Dit hormoon stimuleert (net als secretine) de afscheidnig van
pancreasenzymen en gal. Zijn taakje is dus het remmen dus de afscheiding
van maagzuur.
- Serotonine. Het taakje van serotonine het bevorderen van peristaltiek van de
darm. In normale woorden dus de voortbeweging van de spijsbrij versnellen.
Dit doet serotinine door het stimuleren van samentrekken van gladde
spierweefsel in de wand van de darm. (serotinine is ook een gelukshormoon.
- Somatostastine. Zijn taakje is het remmen van endocriene cellen die op dat
moment geen stoffen hoeven af te scheiden. Dit is dus een vorm van
negatieve terugkoppeling.
Regulering door paracriene stoffen
Het verschil tussen endocriene en paracriene stoffen is dat paracriene niet door het bloed vervoerd
hoeven te worden naar de plek waar ze hun taakje moeten doen.
Paracriene stoffen hebben invloed op de peristaltiek van de darm en de uitscheiding van
darmserceet. Een voorbeeld is histamine, dat het vrijkomen van maagzuur stimuleert. Een ander
voorbeeld is cellen die vrijkomen uit het immuunsysteem vh maagdarmkanaal.
Regulering door neurocriene stoffen
, We maken hier even een onderscheid tussen het sympathische zenuwstelsen en het
parasympatische zenuwstelsel.
- Sympatische zenuwvezels scheiden stoffen af die de darmwerking afremmen.
Dit komt door adrenaline. Adreline zorgt er o.a. voor dat:
i. De bloedvaten naar de darm samentrekken. Dit is slim, want zo is er meer
bloed beschikbaar voor dwarsgestreept spierweefsel die actief zijn als je
je work-out aan het doen bent
ii. Verminderde werking gladde spiervezels
iii. Afname productie darmsecreet.
- Parasympatische zenuwvezels scheiden juist stoffen af die de darmwerking
stimuleren. Dit deel van het zenuwstelsel is dus vooral actief als het lichaam in
rust is, met name als je net gegeten hebt.
Moraal van het verhaal: sympatische ZS is scheidt stoffen af als je actief bent en remt de
darmwerking af. Het parasympatische ZS is actief als je lichaam in rust is en stimuleert de
darmwerking.
5.2 Mond
Het eerste onderdeel van het spijsverteringsstelsel (dit noem ik vanaf nu even spijsVS, anders is het
zoveel typen dehele tijd. V is vertering en S is stelsel), is de mond. De mond heeft een aantal functies:
- Proeven
- Opname voedsel
- Fijnmaken voedsel
- Vermenging van voedsel met speeksel, en ook toevoeging van het
spijsVenzym amalyse aan het voedsel.
Speeksel wordt geproduceerd door speekselklieren en is kleurloos en zwak basisch. Het bevat onder
andere het enzym amylase. Speeksel heeft een aantal functies. Het taakje van amylase is het
afbreken van suiker. Daarnaast zorg speeksel ervoor dat voedsel makkelijker doorgeslikt kan worden
en easy door de slokdarm kan glijden naar de maag toe. Speeksel is ook van belang omdat
smaakpapillen alleen worden gestimuleerd door in vocht opgeloste stoffen.
5.3 Keelholte
De farynx (keelholte) is de ruimte die de verbinding vormt tussen de mondholte en neusholte. De
farynx heeft een stevige wand van willekeurige spieren. De spieren worden willekeurig en onder wil
aangestuurd. Dus reflexmatig (hoesten, niezen, braken) en slikken.
In de keelholte is er op veel plaatsen lymfatisch weefsel. De ring van dit lymfatische weefsel rond de
keelopening heet de ring van Waldeyer. Dit is de eerste verdediginslinie tegen micro-organismen en
schimmels enzo, die via de mondholte en neus binnendringen.
Als je nog een jong bent is je lymfatische weefsel veel sterker ontwikkeld. Je hebt namelijk nog geen
goede immuniteit (geheugencellen bijv).
- De belangrijkste onderdelen van deze ring zijn de tonsillen (amandelen):
keelamandelen, tongamandel en neusamandel. Deze amandelen bestaan
allemaal uit lymfatisch weefsel.
5.4 Oesofagus (slokdarm)
