Opendeurenbeleid: Het sluiten van deuren moet als noodmaatregel worden gezien en niet
als ‘normaal’ of standaard interventie
‘Het zou geweldig zijn als alle verpleeghuizen in Nederland een
opendeurenbeleid hebben’ (Alzheimer Nederland, 2022). Echter blijkt
dat veel verpleeghuizen drie jaar later nog niet met het
opendeurenbeleid werken (RTL, 2023).
Afbeelding 1 Deurtje open - Deurtje dicht (Antropologen.nl)
Sinds januari 2020 geldt de Wet Zorg en Dwang (WZD) waar het opendeurenbeleid onder valt. Deze
wet moet voorkomen dat mensen met een verstandelijke beperking of psychogeriatrische beperking,
zoals dementie, onvrijwillige zorg krijgen. Het opsluiten van bewoners of het met tegenzin
verplaatsen naar een verpleeghuis zijn hier voorbeelden van. Ook het plaatsen van bewoners achter
een gesloten deur is een vorm van onvrijwillige zorg (RTL, 2023).
Doordat verpleeghuizen of verpleegafdelingen in zijn geheel gesloten zijn, worden op dit moment
nog 50.000 bewoners met dementie in Nederland onnodig opgesloten en in hun vrijheid beperkt.
Volgens een berekening van F. van de Ven (2023) zijn nog maar 299 van de 2705 verpleeghuizen
overgestapt naar het opendeurenbeleid. We spreken hier over ongeveer 11% van de verpleeghuizen
waar tot nu toe een opendeurenbeleid gerealiseerd is. Waarom is bij een groot deel van de
verpleeghuizen nog geen opendeurenbeleid gerealiseerd, ondanks dat de wet dit voorschrijft?
Zorgorganisaties moeten het sluiten van deuren als noodmaatregel gaan zien, niet als standaard
interventie of ‘normaal’.
Er worden op dit moment deuren gesloten voor vele bewoners die toevallig op de afdeling wonen.
Uit onderzoek kwam naar voren dat bewoners die zich vrij voelen minder onrust hebben (Alzheimer
Nederland, 2022). Echter blijkt een klein deel van deze bewoners daadwerkelijk de deur te willen
verlaten wanneer deze geopend is. Dit is onder andere gebleken vanuit eigen praktijkervaring. Hierbij
werd de deur van een verpleeghuis waar ouderen wonen met dementie ter voorbereiding op het
opendeurenbeleid geopend, om te beoordelen wat het gedrag van bewoners is. Opvallend was dat
van de 80 bewoners ongeveer 10 bewoners zich ervan bewust waren dat de deur geopend was,
waarbij uiteindelijk 2 bewoners bewust de locatie wilden verlaten. De deuren van de locatie zouden
geopend kunnen blijven. In deze situatie kan voor deze twee bewoners gekeken worden naar
alternatieven (bijvoorbeeld: door het inzetten van ICT) en hoeven niet per definitie alle 80 bewoners
achter een gesloten deur te wonen.
als ‘normaal’ of standaard interventie
‘Het zou geweldig zijn als alle verpleeghuizen in Nederland een
opendeurenbeleid hebben’ (Alzheimer Nederland, 2022). Echter blijkt
dat veel verpleeghuizen drie jaar later nog niet met het
opendeurenbeleid werken (RTL, 2023).
Afbeelding 1 Deurtje open - Deurtje dicht (Antropologen.nl)
Sinds januari 2020 geldt de Wet Zorg en Dwang (WZD) waar het opendeurenbeleid onder valt. Deze
wet moet voorkomen dat mensen met een verstandelijke beperking of psychogeriatrische beperking,
zoals dementie, onvrijwillige zorg krijgen. Het opsluiten van bewoners of het met tegenzin
verplaatsen naar een verpleeghuis zijn hier voorbeelden van. Ook het plaatsen van bewoners achter
een gesloten deur is een vorm van onvrijwillige zorg (RTL, 2023).
Doordat verpleeghuizen of verpleegafdelingen in zijn geheel gesloten zijn, worden op dit moment
nog 50.000 bewoners met dementie in Nederland onnodig opgesloten en in hun vrijheid beperkt.
Volgens een berekening van F. van de Ven (2023) zijn nog maar 299 van de 2705 verpleeghuizen
overgestapt naar het opendeurenbeleid. We spreken hier over ongeveer 11% van de verpleeghuizen
waar tot nu toe een opendeurenbeleid gerealiseerd is. Waarom is bij een groot deel van de
verpleeghuizen nog geen opendeurenbeleid gerealiseerd, ondanks dat de wet dit voorschrijft?
Zorgorganisaties moeten het sluiten van deuren als noodmaatregel gaan zien, niet als standaard
interventie of ‘normaal’.
Er worden op dit moment deuren gesloten voor vele bewoners die toevallig op de afdeling wonen.
Uit onderzoek kwam naar voren dat bewoners die zich vrij voelen minder onrust hebben (Alzheimer
Nederland, 2022). Echter blijkt een klein deel van deze bewoners daadwerkelijk de deur te willen
verlaten wanneer deze geopend is. Dit is onder andere gebleken vanuit eigen praktijkervaring. Hierbij
werd de deur van een verpleeghuis waar ouderen wonen met dementie ter voorbereiding op het
opendeurenbeleid geopend, om te beoordelen wat het gedrag van bewoners is. Opvallend was dat
van de 80 bewoners ongeveer 10 bewoners zich ervan bewust waren dat de deur geopend was,
waarbij uiteindelijk 2 bewoners bewust de locatie wilden verlaten. De deuren van de locatie zouden
geopend kunnen blijven. In deze situatie kan voor deze twee bewoners gekeken worden naar
alternatieven (bijvoorbeeld: door het inzetten van ICT) en hoeven niet per definitie alle 80 bewoners
achter een gesloten deur te wonen.
