Juridisch beredeneren
Ten aanzien van het proces van oordeelsvorming door de rechter kan men tweetal aspecten onderscheiden:
Heuristiek: is de wetenschap, de leer of de kunst van het vinden. Zij legt zich erop toe om methodisch
en systematisch op uitvindingen en ontdekkingen te komen. De heuristiek gaat vooraf aan het
oordeel. De rechter zoekt een aanvaardbare oplossing voor het hem voorgelegde probleem.
Legitimatie: wanneer de rechter zijn oordeel eenmaal heeft gevormd, dan dient hij dat oordeel zo
goed mogelijk te motiveren.
Modes ponens: Modus ponens is een geldige propositionele redeneringsvorm) met twee premissen, waarvan
de eerste een voorwaardelijke uitspraak is. Een geschikte vorm om de beslissing van de rechter te
rechtvaardigen, omdat duidelijk maakt op welke gronden de beslissing steunt. Propositie: als P dan Q,
assumptie: P, Conclusie: dus Q. De redenering heeft twee premissen. De eerste is de "als-dan"- of
voorwaardelijke uitspraak, namelijk dat P Q impliceert. De tweede premisse is dat P, het antecedent van het
syllogisme, waar is. Uit deze twee premissen leid je af dat Q, het consequent van de eerste premisse, waar is.
Interpretatiemethoden:
Grammaticale interpretatie: interpretatie op grond van betekenis die gebruikte woorden naar
gewoon spraakgebruik hebben. Hoe wordt een wordt geïnterpreteerd? De rechter gebruikt doorgaans
de algemene betekenis van woorden conform de betekenis in een gangbaar woordenboek. Dit
betekent dat de rechter kijkt naar de woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft
opgeschreven. De rechter kijkt hierbij naar de algemene betekenis van de woorden in een wettekst,
dit meestal volgens een gangbaar woordenboek. Vaak kijkt men naar het normale spraakgebruik van
een woord. Meestal gaat het niet om een hele wettekst, maar om een bepaald woord in de tekst zelf.
De rechter zal de betekenis van het woord achterhalen en zo de wettekst uitleggen
Systematische interpretatie: interpretatie o.g.v. de plaats die een bepaling binnen een systeem van
regels inneemt. Wetten passen vaak binnen een hoofdstuk, paragraaf of gedeelte van een wetboek en
dus moet er bij de uitleg van een wet ook naar het geheel van alle wetten daaromheen worden
gekeken. Als de rechter inzicht heeft in het geheel van regels, kan die ene regel ineens heel duidelijk
zijn!
Wetshistorische interpretatie: De wetgever is degene die wetteksten maakt. Deze teksten kennen
vaak een lange geschiedenis en een lastig ontwikkelingsproces. Tijdens het maken van zo’n wet wordt
vaak uitleg gegeven over waarom de wet is gemaakt en waarvoor hij dient. Dit staat ook wel bekend
als de wetshistorie of de parlementaire geschiedenis. De ontstaansgeschiedenis van een wet speelt
vaak ook een rol bij de interpretatie van wetten. Er wordt voornamelijk gekeken naar de bedoeling
van de wet. ( parlementaire stukken)
Rechtshistorische interpretatie: Hierbij wordt er echter gekeken naar de hele geschiedenis rond een
wet, niet alleen de wetsgeschiedenis speelt een rol, ook de maatschappelijke geschiedenis is van
belang. Vaak komen wetten voort uit maatschappelijke behoeften van de burger en spelen allerlei
geschiedkundige gebeurtenissen hierbij een rol. Naast de maatschappelijke geschiedenis, kijkt de
rechter ook vaak naar oude rechtssystemen, zoals die van het Romeinse recht of het recht uit onze
vaderlandse geschiedenis. Een rechter kan hierdoor de bedoeling van de wet doorzien, zoals die
bijvoorbeeld bij het ontstaan is bedoeld. De basis ligt bij het franse of romeinse recht.
Anticiperende interpretatie: . Dit is een lastige methode, waarbij de rechter zijn beslissing baseert op
de uitleg van nog niet ingevoerde wettelijke regelingen. Hij vestigt zijn mening dus op nog niet officieel
geldend recht. Het spreekt dus voor zich dat de rechter dit niet al te snel doet, maar als de situatie er
om vraagt, zal hij het ook niet nalaten. De rechter zoekt aansluiting bij totstandgekomen maar nog
niet in werking getreden nieuwe wettelijke regelingen.
Rechtsvergelijkende interpretatie: de rechter zoekt aansluiting bij recht van omringende landen of
zoekt aansluiting bij aangrenzende rechtsgebieden.
Teleologische interpretatie: Bij deze methode kijkt men naar het maatschappelijk doel van een wet.
Waar dient de wet nou eigenlijk voor, wat moet het voorkomen of wat moet het juist stimuleren. Met
Ten aanzien van het proces van oordeelsvorming door de rechter kan men tweetal aspecten onderscheiden:
Heuristiek: is de wetenschap, de leer of de kunst van het vinden. Zij legt zich erop toe om methodisch
en systematisch op uitvindingen en ontdekkingen te komen. De heuristiek gaat vooraf aan het
oordeel. De rechter zoekt een aanvaardbare oplossing voor het hem voorgelegde probleem.
Legitimatie: wanneer de rechter zijn oordeel eenmaal heeft gevormd, dan dient hij dat oordeel zo
goed mogelijk te motiveren.
Modes ponens: Modus ponens is een geldige propositionele redeneringsvorm) met twee premissen, waarvan
de eerste een voorwaardelijke uitspraak is. Een geschikte vorm om de beslissing van de rechter te
rechtvaardigen, omdat duidelijk maakt op welke gronden de beslissing steunt. Propositie: als P dan Q,
assumptie: P, Conclusie: dus Q. De redenering heeft twee premissen. De eerste is de "als-dan"- of
voorwaardelijke uitspraak, namelijk dat P Q impliceert. De tweede premisse is dat P, het antecedent van het
syllogisme, waar is. Uit deze twee premissen leid je af dat Q, het consequent van de eerste premisse, waar is.
Interpretatiemethoden:
Grammaticale interpretatie: interpretatie op grond van betekenis die gebruikte woorden naar
gewoon spraakgebruik hebben. Hoe wordt een wordt geïnterpreteerd? De rechter gebruikt doorgaans
de algemene betekenis van woorden conform de betekenis in een gangbaar woordenboek. Dit
betekent dat de rechter kijkt naar de woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft
opgeschreven. De rechter kijkt hierbij naar de algemene betekenis van de woorden in een wettekst,
dit meestal volgens een gangbaar woordenboek. Vaak kijkt men naar het normale spraakgebruik van
een woord. Meestal gaat het niet om een hele wettekst, maar om een bepaald woord in de tekst zelf.
De rechter zal de betekenis van het woord achterhalen en zo de wettekst uitleggen
Systematische interpretatie: interpretatie o.g.v. de plaats die een bepaling binnen een systeem van
regels inneemt. Wetten passen vaak binnen een hoofdstuk, paragraaf of gedeelte van een wetboek en
dus moet er bij de uitleg van een wet ook naar het geheel van alle wetten daaromheen worden
gekeken. Als de rechter inzicht heeft in het geheel van regels, kan die ene regel ineens heel duidelijk
zijn!
Wetshistorische interpretatie: De wetgever is degene die wetteksten maakt. Deze teksten kennen
vaak een lange geschiedenis en een lastig ontwikkelingsproces. Tijdens het maken van zo’n wet wordt
vaak uitleg gegeven over waarom de wet is gemaakt en waarvoor hij dient. Dit staat ook wel bekend
als de wetshistorie of de parlementaire geschiedenis. De ontstaansgeschiedenis van een wet speelt
vaak ook een rol bij de interpretatie van wetten. Er wordt voornamelijk gekeken naar de bedoeling
van de wet. ( parlementaire stukken)
Rechtshistorische interpretatie: Hierbij wordt er echter gekeken naar de hele geschiedenis rond een
wet, niet alleen de wetsgeschiedenis speelt een rol, ook de maatschappelijke geschiedenis is van
belang. Vaak komen wetten voort uit maatschappelijke behoeften van de burger en spelen allerlei
geschiedkundige gebeurtenissen hierbij een rol. Naast de maatschappelijke geschiedenis, kijkt de
rechter ook vaak naar oude rechtssystemen, zoals die van het Romeinse recht of het recht uit onze
vaderlandse geschiedenis. Een rechter kan hierdoor de bedoeling van de wet doorzien, zoals die
bijvoorbeeld bij het ontstaan is bedoeld. De basis ligt bij het franse of romeinse recht.
Anticiperende interpretatie: . Dit is een lastige methode, waarbij de rechter zijn beslissing baseert op
de uitleg van nog niet ingevoerde wettelijke regelingen. Hij vestigt zijn mening dus op nog niet officieel
geldend recht. Het spreekt dus voor zich dat de rechter dit niet al te snel doet, maar als de situatie er
om vraagt, zal hij het ook niet nalaten. De rechter zoekt aansluiting bij totstandgekomen maar nog
niet in werking getreden nieuwe wettelijke regelingen.
Rechtsvergelijkende interpretatie: de rechter zoekt aansluiting bij recht van omringende landen of
zoekt aansluiting bij aangrenzende rechtsgebieden.
Teleologische interpretatie: Bij deze methode kijkt men naar het maatschappelijk doel van een wet.
Waar dient de wet nou eigenlijk voor, wat moet het voorkomen of wat moet het juist stimuleren. Met
