CULTURELE DIVERSITEIT IN DE KLAS
3. Sociale categorisatie, stereotypen en vooroordelen
3.2 Categorisatie
Categorisatie: Het vormen van categorieën waarin indrukken georganiseerd in soorten kunnen
worden ondergebracht. Bepaalde kenmerken van het waargenomene wordt genegeerd en andere
kenmerken worden juist extra belicht.
Generalisatie: Het negeren van sommige individuele kenmerken.
Inferentie: Als er een individueel object/persoon behoort tot een categorie die we eerder in het
brein hebben gevormd, dan wordt het individu geplaatst in die categorie met die bepaalde
kenmerken zonder er verder over na te denken. Zo voorkomt het brein overbelasting.
Inductieve inferentie: Het brein produceert categorieën die opgebouwd zijn uit generaliserende
oordelen.
Deductieve inferentie: Elk individu dat wordt toegekend tot een bepaalde categorie heeft alle
eigenschappen die aan die categorie zijn gekoppeld.
3.3 Stereotypen
Stereotypen: Sterk vereenvoudigde beelden die gekoppeld zijn aan sociale categorieën. Kenmerk: we
houden ons eraan vast. Via allerlei socialisatieprocessen nemen we deze beelden over van anderen
(school, ouders).
3.4 Stereotypen en gedrag
Als we het stereotype tot leidraad nemen voor onze handelingen, kan dat zorgen tot misplaatst
gedrag en pijnlijk gedrag. Anderzijds kan het denkbeeld door dat gedrag bevestigd worden.
3.5 De selffulfilling prophecy
Selffulfilling prophecy: De verwachting van een persoon beïnvloedt zijn eigen gedrag (onbewust) en
kan daarmee het verwachte gedrag van de ander zelf oproepen: een zichzelf bewijzende
voorspelling. Heeft ook betrekking op processen.
3.6 Pygmalioneffect en de leraar
Pygmalioneffect: Het effect van de selffulfilling prophecy in het onderwijs (mensen). De
verwachtingen van de leraar beïnvloeden het (leer)gedrag van de leerlingen.
3.7 Pygmalioneffect en sociale categorisatie
Leraren zijn geneigd om hun verwachtingen van leerprestaties van leerlingen te baseren op het
sociale milieu waaruit die leerlingen afkomstig zijn. Deze identificatie (het concluderen dat iemand
tot een bepaalde categorie hoort) kan gebaseerd zijn op feitelijke gegevens, maar ook op een direct
herkenbaar kenmerk, iets wat in het oog springt (huidskleur, naam).
3.8 Vooroordelen
Het sociale categorisatieproces is gebaseerd op twee elementen: kenniselementen en emotionele
elementen. Het laatste wordt gevoed door gevoelens van sympathie en affectie of antipathie
(gevoelens van vijandigheid en angst). De persoon hoeft zelf geen negatieve ervaring te hebben
gehad, want het kan ook overgedragen worden.
Vooroordeel: Gevoelens van antipathie zijn gekoppeld aan een generaliserend denkbeeld.
Gebaseerd op een onjuiste en starre generalisatie, die wordt gevoeld of uitgedrukt tegen een groep
als geheel, of tegen een individuele persoon omdat hij deel uitmaakt van die groep.
Kenmerken van een vooroordeel:
1. Er is sprake van een vijandig oordeel;
2. Het oordeel betreft een groep of individu als lid van een groep;
3. Sociale categorisatie, stereotypen en vooroordelen
3.2 Categorisatie
Categorisatie: Het vormen van categorieën waarin indrukken georganiseerd in soorten kunnen
worden ondergebracht. Bepaalde kenmerken van het waargenomene wordt genegeerd en andere
kenmerken worden juist extra belicht.
Generalisatie: Het negeren van sommige individuele kenmerken.
Inferentie: Als er een individueel object/persoon behoort tot een categorie die we eerder in het
brein hebben gevormd, dan wordt het individu geplaatst in die categorie met die bepaalde
kenmerken zonder er verder over na te denken. Zo voorkomt het brein overbelasting.
Inductieve inferentie: Het brein produceert categorieën die opgebouwd zijn uit generaliserende
oordelen.
Deductieve inferentie: Elk individu dat wordt toegekend tot een bepaalde categorie heeft alle
eigenschappen die aan die categorie zijn gekoppeld.
3.3 Stereotypen
Stereotypen: Sterk vereenvoudigde beelden die gekoppeld zijn aan sociale categorieën. Kenmerk: we
houden ons eraan vast. Via allerlei socialisatieprocessen nemen we deze beelden over van anderen
(school, ouders).
3.4 Stereotypen en gedrag
Als we het stereotype tot leidraad nemen voor onze handelingen, kan dat zorgen tot misplaatst
gedrag en pijnlijk gedrag. Anderzijds kan het denkbeeld door dat gedrag bevestigd worden.
3.5 De selffulfilling prophecy
Selffulfilling prophecy: De verwachting van een persoon beïnvloedt zijn eigen gedrag (onbewust) en
kan daarmee het verwachte gedrag van de ander zelf oproepen: een zichzelf bewijzende
voorspelling. Heeft ook betrekking op processen.
3.6 Pygmalioneffect en de leraar
Pygmalioneffect: Het effect van de selffulfilling prophecy in het onderwijs (mensen). De
verwachtingen van de leraar beïnvloeden het (leer)gedrag van de leerlingen.
3.7 Pygmalioneffect en sociale categorisatie
Leraren zijn geneigd om hun verwachtingen van leerprestaties van leerlingen te baseren op het
sociale milieu waaruit die leerlingen afkomstig zijn. Deze identificatie (het concluderen dat iemand
tot een bepaalde categorie hoort) kan gebaseerd zijn op feitelijke gegevens, maar ook op een direct
herkenbaar kenmerk, iets wat in het oog springt (huidskleur, naam).
3.8 Vooroordelen
Het sociale categorisatieproces is gebaseerd op twee elementen: kenniselementen en emotionele
elementen. Het laatste wordt gevoed door gevoelens van sympathie en affectie of antipathie
(gevoelens van vijandigheid en angst). De persoon hoeft zelf geen negatieve ervaring te hebben
gehad, want het kan ook overgedragen worden.
Vooroordeel: Gevoelens van antipathie zijn gekoppeld aan een generaliserend denkbeeld.
Gebaseerd op een onjuiste en starre generalisatie, die wordt gevoeld of uitgedrukt tegen een groep
als geheel, of tegen een individuele persoon omdat hij deel uitmaakt van die groep.
Kenmerken van een vooroordeel:
1. Er is sprake van een vijandig oordeel;
2. Het oordeel betreft een groep of individu als lid van een groep;
