PSYCHOANALYTISCHE THERAPIE
Les 1
Praktische info – Inleiding
Praktische info
- Psychoanalytische Therapie – 7 studiepunten – totale tijdsinvestering 210 uur
(!!) Aanzienlijk!
- Theoretische colleges (10 punten) – Practica (10 Punten)
- Men moet geslaagd zijn voor beide opleidingsonderdelen afzonderlijk (niet
geslaagd voor één van beide = beide opnieuw)
- Theoretische colleges:
o 12 colleges: 14, 16, 21, 23, 28 februari en 2, 7, 9, 14, 17, 21 en 31 maart
o Examen: Schriftelijk examen met 3 open vragen (zie voorbeeldvragen)
Altijd een aantal voorbeeldvragen aan het einde van elk college
Zeker 1 of 2 vragen uit de voorbeeldvragen voor het examen
o Leerstof: Slides en uitgeschreven tekst colleges (indien beschikbaar) en
video-opnames colleges
o Doceerstijl: Ex-cathedra (gewone lessen) en vragen tijdens les (en
eventueel per email)
o Doelstellingen: Theorie omtrent structuur van psychische/subjectieve
ervaring verder aanscherpen – Op basis van die theorie leren nadenken
over psychoanalytische techniek (= wat doe je concreet) en ethiek (=
correcte ethische positie innemen) (voorbereiding op stage)
Brug naar de praktijk
o Overzicht inhoud colleges: Zie tweede deel
- Practica:
o 8 practica: Eerste practicum in week van 6 maart; laatste practicum in
week 22 mei
o Luisteren naar een sessie van de patiënt
o Practicum 1-3: Drie sessies vrouw met conversiehysterie; sessie uit begin
therapie
o Practicum 4-6: Drie sessies vrouw met dwangneurose (smetvrees);
sessies later in therapie
o Practicum 7-8: Twee sessies man, gemengde neurose; midden therapie
o Syllabus practica: Transcripten sessies elk practicum ter beschikking
gesteld
1
, o Coördinator: drs. Dries Dulsster ()
o Voorbereiding: Inhoud theoretische colleges al zo goed mogelijk studeren.
Email eventuele vragen naar
o Werkwijze: Zeer open stijl waarbij studenten alle mogelijke ideeën
formuleren omtrent het klinisch materiaal en onder begeleiding ook
theoretische interpretaties maken.
o Doelstellingen:
Theorie colleges progressief leren toepassen op concreet klinisch
materiaal
Positie van therapeut zelf innemen, leren luisteren naar patiënten
Ideeën omtrent logische samenhang klinisch materiaal leren
formuleren
Verschillende mogelijke interpretaties formuleren
Nadenken over effecten van interventies
Zelf alternatieve interventies bedenken
Kennismaken met praktische toegepaste psychoanalytische
technieken als voorbereiding op stage
o Evaluatie practica: Permanente evaluatie (aanwezigheid + actieve
deelname)
Inleiding: Overzicht Colleges
… Overzicht College 1
- Praktisch + inleiding
… Overzicht College 2: Psychotherapie en de Mechanistische Ideologie
- Mechanistische wereld is dominant Hoe kunnen we verantwoorden dat we
aan psychotherapie doen?
- Mechanistische ideologie: Alles is te herleiden tot de elementaire deeltjes die
elkaar aantrekken en afstoten
- De ganse psychische ervaring (object van de psychologie) wordt gereduceerd tot
een louter gevolg van een mechanistisch functioneren/materieel apparaat
o Typisch opgevat als een genetisch gedetermineerd, neurobiologisch
hersenorgaan: de mens wordt gezien als een mechanisme; het lijden van
de mens is een gevolg van een hapering in die machine
- Is alles rationeel vatbaar?
- Wanneer beschouwen we iets als rationeel of ‘logisch’?
- Mechanistisch wereld- en mensbeeld: kritisch tav de psychologie
2
, o Zal je zeker ondervinden in de praktijk
o Je moet u daarvan kunnen bevrijden én zelf argumenten kunnen
aanvoeren om te kunnen zeggen dat dit niet klopt
- Kwantummechanica
o Toont nog iets erbovenop : het gebrek aan logica (het onlogische gedrag
van materiële deeltjes) staat niet los van de menselijke subjectiviteit
o Psychische acties (vb. act van het observeren) blijken een invloed te
hebben op de lokalisatie in tijd en ruimte van deeltjes
o Het register van de psychische ervaring is niet altijd een gevolg van het
materiele register, maar evengoed een oorzaak
o De orde van het psychische is reëler dan de orde van het materiële
- Chaostheorie
o Bevindingen 20e eeuw: in plaats van grotere, logische voorspelbaarheid,
werd meer chaos geopenbaard fundamentele onvoorspelbaarheid
- Psychische oorzakelijkheid
o Psychische kan oorzaak zijn
o Antropologische observaties van Levi Strauss
o Medische observaties
o …
o Tonen dat de orde van het lichamelijke ten zeerste bepaald wordt door de
orde van het psychische (de omgekeerde relatie bestaat natuurlijk ook) !!
- De beslissende wetenschap is de psychologie. Het is de kern van alles.
… Overzicht College 3: Perspectiefbepaling voor Psychoanalytische
Benadering
- Psychische ervaring als Stream of Consciousness beschrijven (James, 1890)
o Proberen om dat abstracte, onvatbare object dat de psychologie
bestudeert, te concretiseren adhv dit begrip
o Stream of Consciousness = De voortdurende stroom van woordelijke
gedachten, zintuigelijke voorstellingen en lichamelijke gewaarwordingen
die door het venster van ons bewustzijn trekt dit is de eigenlijke
psychische materie
Van dat fenomeen moeten we eigenlijk een theorie schrijven, die
we dan in de praktijk kunnen gaan gebruiken
o Met welke materie is de psycholoog eigenlijk bezig?
- Psychoanalytisch perspectief op psychische ervaring
3
, o Meer in het bijzonder van de Lacaniaanse Psychoanalyse
- Graphe du Désir (Lacan)
o ‘ontoegankelijk’ en ‘verstoken van logica’
o Lacan boog zich over de feiten van de analytische praktijk
o Hij bezorgde een logica omtrent de psychische ervaring, psychopathologie
en praktijk, die een grotere verklaringskracht en coherentie had dan
Freud
o Lacan slaagde erin om een eenvoudige, generaliseerbare structuur te
maken van de complexe psychische ervaring. Hij stelde dit voor adhv de
Graphe
o
Lacan gebruikte deze versie
4
Les 1
Praktische info – Inleiding
Praktische info
- Psychoanalytische Therapie – 7 studiepunten – totale tijdsinvestering 210 uur
(!!) Aanzienlijk!
- Theoretische colleges (10 punten) – Practica (10 Punten)
- Men moet geslaagd zijn voor beide opleidingsonderdelen afzonderlijk (niet
geslaagd voor één van beide = beide opnieuw)
- Theoretische colleges:
o 12 colleges: 14, 16, 21, 23, 28 februari en 2, 7, 9, 14, 17, 21 en 31 maart
o Examen: Schriftelijk examen met 3 open vragen (zie voorbeeldvragen)
Altijd een aantal voorbeeldvragen aan het einde van elk college
Zeker 1 of 2 vragen uit de voorbeeldvragen voor het examen
o Leerstof: Slides en uitgeschreven tekst colleges (indien beschikbaar) en
video-opnames colleges
o Doceerstijl: Ex-cathedra (gewone lessen) en vragen tijdens les (en
eventueel per email)
o Doelstellingen: Theorie omtrent structuur van psychische/subjectieve
ervaring verder aanscherpen – Op basis van die theorie leren nadenken
over psychoanalytische techniek (= wat doe je concreet) en ethiek (=
correcte ethische positie innemen) (voorbereiding op stage)
Brug naar de praktijk
o Overzicht inhoud colleges: Zie tweede deel
- Practica:
o 8 practica: Eerste practicum in week van 6 maart; laatste practicum in
week 22 mei
o Luisteren naar een sessie van de patiënt
o Practicum 1-3: Drie sessies vrouw met conversiehysterie; sessie uit begin
therapie
o Practicum 4-6: Drie sessies vrouw met dwangneurose (smetvrees);
sessies later in therapie
o Practicum 7-8: Twee sessies man, gemengde neurose; midden therapie
o Syllabus practica: Transcripten sessies elk practicum ter beschikking
gesteld
1
, o Coördinator: drs. Dries Dulsster ()
o Voorbereiding: Inhoud theoretische colleges al zo goed mogelijk studeren.
Email eventuele vragen naar
o Werkwijze: Zeer open stijl waarbij studenten alle mogelijke ideeën
formuleren omtrent het klinisch materiaal en onder begeleiding ook
theoretische interpretaties maken.
o Doelstellingen:
Theorie colleges progressief leren toepassen op concreet klinisch
materiaal
Positie van therapeut zelf innemen, leren luisteren naar patiënten
Ideeën omtrent logische samenhang klinisch materiaal leren
formuleren
Verschillende mogelijke interpretaties formuleren
Nadenken over effecten van interventies
Zelf alternatieve interventies bedenken
Kennismaken met praktische toegepaste psychoanalytische
technieken als voorbereiding op stage
o Evaluatie practica: Permanente evaluatie (aanwezigheid + actieve
deelname)
Inleiding: Overzicht Colleges
… Overzicht College 1
- Praktisch + inleiding
… Overzicht College 2: Psychotherapie en de Mechanistische Ideologie
- Mechanistische wereld is dominant Hoe kunnen we verantwoorden dat we
aan psychotherapie doen?
- Mechanistische ideologie: Alles is te herleiden tot de elementaire deeltjes die
elkaar aantrekken en afstoten
- De ganse psychische ervaring (object van de psychologie) wordt gereduceerd tot
een louter gevolg van een mechanistisch functioneren/materieel apparaat
o Typisch opgevat als een genetisch gedetermineerd, neurobiologisch
hersenorgaan: de mens wordt gezien als een mechanisme; het lijden van
de mens is een gevolg van een hapering in die machine
- Is alles rationeel vatbaar?
- Wanneer beschouwen we iets als rationeel of ‘logisch’?
- Mechanistisch wereld- en mensbeeld: kritisch tav de psychologie
2
, o Zal je zeker ondervinden in de praktijk
o Je moet u daarvan kunnen bevrijden én zelf argumenten kunnen
aanvoeren om te kunnen zeggen dat dit niet klopt
- Kwantummechanica
o Toont nog iets erbovenop : het gebrek aan logica (het onlogische gedrag
van materiële deeltjes) staat niet los van de menselijke subjectiviteit
o Psychische acties (vb. act van het observeren) blijken een invloed te
hebben op de lokalisatie in tijd en ruimte van deeltjes
o Het register van de psychische ervaring is niet altijd een gevolg van het
materiele register, maar evengoed een oorzaak
o De orde van het psychische is reëler dan de orde van het materiële
- Chaostheorie
o Bevindingen 20e eeuw: in plaats van grotere, logische voorspelbaarheid,
werd meer chaos geopenbaard fundamentele onvoorspelbaarheid
- Psychische oorzakelijkheid
o Psychische kan oorzaak zijn
o Antropologische observaties van Levi Strauss
o Medische observaties
o …
o Tonen dat de orde van het lichamelijke ten zeerste bepaald wordt door de
orde van het psychische (de omgekeerde relatie bestaat natuurlijk ook) !!
- De beslissende wetenschap is de psychologie. Het is de kern van alles.
… Overzicht College 3: Perspectiefbepaling voor Psychoanalytische
Benadering
- Psychische ervaring als Stream of Consciousness beschrijven (James, 1890)
o Proberen om dat abstracte, onvatbare object dat de psychologie
bestudeert, te concretiseren adhv dit begrip
o Stream of Consciousness = De voortdurende stroom van woordelijke
gedachten, zintuigelijke voorstellingen en lichamelijke gewaarwordingen
die door het venster van ons bewustzijn trekt dit is de eigenlijke
psychische materie
Van dat fenomeen moeten we eigenlijk een theorie schrijven, die
we dan in de praktijk kunnen gaan gebruiken
o Met welke materie is de psycholoog eigenlijk bezig?
- Psychoanalytisch perspectief op psychische ervaring
3
, o Meer in het bijzonder van de Lacaniaanse Psychoanalyse
- Graphe du Désir (Lacan)
o ‘ontoegankelijk’ en ‘verstoken van logica’
o Lacan boog zich over de feiten van de analytische praktijk
o Hij bezorgde een logica omtrent de psychische ervaring, psychopathologie
en praktijk, die een grotere verklaringskracht en coherentie had dan
Freud
o Lacan slaagde erin om een eenvoudige, generaliseerbare structuur te
maken van de complexe psychische ervaring. Hij stelde dit voor adhv de
Graphe
o
Lacan gebruikte deze versie
4
