Van gedachten wisselen: Filosofie en ethiek voor zorg en welzijn. (H5.3-H5.5)
Richard de Brabander
5.3 Eerlijke zorg
John Rawls: theorie van rechtvaardigheid.
Probeert een principe te formuleren op basis waarvan we kunnen beoordelen of een bepaalde
beslissing of handeling rechtvaardig is.
Net zomin als Kant leidt hij dat principe af uit sociale conventies, omstandigheden en verlangens en
behoeften.
Oorspronkelijke situatie
Waaruit bestaat de vernieuwing van de klassieke contracttheorie?
Anders dan Hobbes, Locke en Rousseau spreekt Rawls niet van een natuurtoestand, maar van een
‘oorspronkelijke situatie’. In tegenstelling tot de natuurstaat geeft de oorspronkelijke situatie geen
beschrijving van de natuurlijke eigenschappen van de mens. In de oorspronkelijke situatie bestaan
daarom geen natuurrechten en geen natuurwetten.
Rechtvaardigheid is geen natuurrecht, maar een principe.
Sluier van onwetendheid
Rawls bedenkt een oorspronkelijke situatie waarin op een eerlijke manier het principe van
rechtvaardigheid kan worden geformuleerd. Omdat we geneigd zijn om te redeneren vanuit ons
eigenbelang, is het noodzakelijk uit te gaan van een situatie waarin we niet weten wie of wat we zijn.
Om vast te stellen wat rechtvaardig is, kunnen we daarom niet uitgaan van specifieke belangen die
we bijvoorbeeld als werknemer of als werkgever, allochtoon of autochtoon hebben.
Omdat we geneigd zijn ons eigenbelang na te streven, drapeert Rawls een sluier van onwetendheid
over ons heen.
In de oorspronkelijke situatie weten wij in het algemeen wat de sociale, economische en politieke
omstandigheden zijn waarin wij leven, maar we weten niet wie we zijn!
Voor het opstellen van het principe van rechtvaardigheid gaat Rawls uit van deze oorspronkelijke
situatie en van de overtuiging dat wij rationele wezens zijn.
In de oorspronkelijke situatie:
- is afgunst ons vreemd.
- wordt er niet onderhandeld; er wordt van gedachten gewisseld.
Sociale primaire goederen
In de oorspronkelijke situatie wordt van gedachten gewisseld over de vraag wat rechtvaardig is.
Het gaat hier uitsluitend om sociale rechtvaardigheid:
De rechtvaardige verdeling van sociale primaire goederen.
Primaire goederen: Goederen waar iedereen belang bij heeft
- Sociale primaire goederen:
Rechten, vrijheden, kansen, mogelijkheden, welvaart, inkomen, zelfrespect, macht en gezag.
- Natuurlijke primaire goederen:
Gezondheid, intelligentie etc.
Richard de Brabander
5.3 Eerlijke zorg
John Rawls: theorie van rechtvaardigheid.
Probeert een principe te formuleren op basis waarvan we kunnen beoordelen of een bepaalde
beslissing of handeling rechtvaardig is.
Net zomin als Kant leidt hij dat principe af uit sociale conventies, omstandigheden en verlangens en
behoeften.
Oorspronkelijke situatie
Waaruit bestaat de vernieuwing van de klassieke contracttheorie?
Anders dan Hobbes, Locke en Rousseau spreekt Rawls niet van een natuurtoestand, maar van een
‘oorspronkelijke situatie’. In tegenstelling tot de natuurstaat geeft de oorspronkelijke situatie geen
beschrijving van de natuurlijke eigenschappen van de mens. In de oorspronkelijke situatie bestaan
daarom geen natuurrechten en geen natuurwetten.
Rechtvaardigheid is geen natuurrecht, maar een principe.
Sluier van onwetendheid
Rawls bedenkt een oorspronkelijke situatie waarin op een eerlijke manier het principe van
rechtvaardigheid kan worden geformuleerd. Omdat we geneigd zijn om te redeneren vanuit ons
eigenbelang, is het noodzakelijk uit te gaan van een situatie waarin we niet weten wie of wat we zijn.
Om vast te stellen wat rechtvaardig is, kunnen we daarom niet uitgaan van specifieke belangen die
we bijvoorbeeld als werknemer of als werkgever, allochtoon of autochtoon hebben.
Omdat we geneigd zijn ons eigenbelang na te streven, drapeert Rawls een sluier van onwetendheid
over ons heen.
In de oorspronkelijke situatie weten wij in het algemeen wat de sociale, economische en politieke
omstandigheden zijn waarin wij leven, maar we weten niet wie we zijn!
Voor het opstellen van het principe van rechtvaardigheid gaat Rawls uit van deze oorspronkelijke
situatie en van de overtuiging dat wij rationele wezens zijn.
In de oorspronkelijke situatie:
- is afgunst ons vreemd.
- wordt er niet onderhandeld; er wordt van gedachten gewisseld.
Sociale primaire goederen
In de oorspronkelijke situatie wordt van gedachten gewisseld over de vraag wat rechtvaardig is.
Het gaat hier uitsluitend om sociale rechtvaardigheid:
De rechtvaardige verdeling van sociale primaire goederen.
Primaire goederen: Goederen waar iedereen belang bij heeft
- Sociale primaire goederen:
Rechten, vrijheden, kansen, mogelijkheden, welvaart, inkomen, zelfrespect, macht en gezag.
- Natuurlijke primaire goederen:
Gezondheid, intelligentie etc.
