Inhoudsopgave
Thema 1: inleiding............................................................................................................................................5
H1: De psychologie van arbeid en gezondheid: verleden, heden en toekomst............................................5
Inleiding....................................................................................................................................................5
Wat is arbeids- en gezondheidspsychologie?...........................................................................................5
Waarom psychologie van arbeid en gezondheid?....................................................................................6
Psychologie van arbeid en gezondheid als praktijkveld............................................................................7
Psychologie van arbeid en gezondheid als onderzoeksveld......................................................................8
Toekomst van de psychologie van arbeid en gezondheid.........................................................................9
Thema 2: gezondheidsindicatoren in relatie tot arbeid..................................................................................10
H20: gezondheid en prestaties...................................................................................................................10
Definitie van gezondheid........................................................................................................................10
Ziek doorwerken.....................................................................................................................................10
Arbeidsprestaties....................................................................................................................................11
Gezondheid en prestatie-uitkomsten.....................................................................................................11
Gezondheid en prestatieprocessen........................................................................................................11
Mediatoren en moderatoren in de relatie tussen gezondheid en prestatie...........................................12
Effecten van prestaties op de gezondheid..............................................................................................13
H21: ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid...........................................................................................13
Inleiding..................................................................................................................................................13
Beleid en regelgeving..............................................................................................................................14
Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid meten....................................................................................15
Determinanten van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid................................................................15
Theorievorming rond ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.............................................................18
Conclusie.................................................................................................................................................18
H13: epidemiologie van werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten...................................19
Inleiding..................................................................................................................................................19
Werkgerelateerde psychische aandoeningen.........................................................................................19
Werkgerelateerde psychische klachten en ziekteverzuim als gevolg ervan............................................20
Risicogroepen voor werkgerelateerde psychische aandoeningen en klachten......................................21
Determinanten van psychische aandoeningen en klachten....................................................................21
Kosten van arbeidsomstandigheden.......................................................................................................22
Conclusie.................................................................................................................................................22
,Thema 3: van werkstress tot burn-out, werkverslaving en assessment.........................................................23
H2: Theoretische modellen over werkstress...............................................................................................23
Inleiding..................................................................................................................................................23
Person-Environment Fit Model...............................................................................................................23
Demand-Control(-Support) Model..........................................................................................................24
Vitaminemodel.......................................................................................................................................27
Effort-Reward Imbalance Model.............................................................................................................28
Job Demands-Resources Model..............................................................................................................29
Slotbeschouwing.....................................................................................................................................31
H3: arbeid en mentale inspanning..............................................................................................................32
Inleiding..................................................................................................................................................32
De invloed van taaklast, vermoeidheid en regelmogelijkheden op mentale inspanning........................32
Mentale efficiëntie..................................................................................................................................33
Compensatoire inspanning.....................................................................................................................33
Psychofysiologische kosten.....................................................................................................................33
Veranderingen in het inspanningsproces tijdens een gewone werkdag.................................................33
Mentale inspanning en werkstress.........................................................................................................34
Psychosomatische klachten en inspanning.............................................................................................34
Belasting en herstel................................................................................................................................34
H4: de psychofysiologie van werkstress.....................................................................................................35
Inleiding..................................................................................................................................................35
Het nut van fysiologische stressmetingen..............................................................................................35
Bloeddruk...............................................................................................................................................35
Hartslag en de invloed van de sympatische en parasympatische zenuwen............................................36
Adrenaline..............................................................................................................................................37
Cortisol....................................................................................................................................................38
Besluit.....................................................................................................................................................39
H18: burn-out en bevlogenheid..................................................................................................................39
Burn-out: korte geschiedenis van een oud fenomeen............................................................................39
Definitie, symptomen en diagnose van burn-out...................................................................................39
Mogelijke oorzaken, gevolgen en correlaten..........................................................................................40
Verklaringen voor burn-out....................................................................................................................41
Interventies bij burn-out.........................................................................................................................41
Definitie en meting van bevlogenheid....................................................................................................42
Mogelijke oorzaken, gevolgen en correlaten..........................................................................................42
Verklaringen voor bevlogenheid.............................................................................................................43
Interventies ter bevordering van bevlogenheid......................................................................................43
, H19: werkverslaving...................................................................................................................................43
Inleiding..................................................................................................................................................43
Werkverslaving: oorsprong en wetenschappelijke ontwikkeling............................................................44
Definitie en symptomen.........................................................................................................................44
Correlaten en mogelijke gevolgen..........................................................................................................45
Verklaringen...........................................................................................................................................45
Interventies.............................................................................................................................................46
H5: Individueel assessment........................................................................................................................47
Inleiding..................................................................................................................................................47
Vragenlijst als onderzoeksmethode........................................................................................................47
Kwaliteit van vragenlijsten......................................................................................................................47
Werkstressmodellen en enkele prototypische vragenlijsten op het gebied van werkstress en
gezondheid.............................................................................................................................................50
Procedurele aspecten.............................................................................................................................51
H6: Assessment op organisatieniveau........................................................................................................51
Inleiding..................................................................................................................................................51
Theoretische uitgangspunten.................................................................................................................52
Methodieken voor assessment op organisatieniveau.............................................................................52
Praktijk....................................................................................................................................................54
Verslaglegging en terugkoppeling...........................................................................................................56
Thema 4: factoren die samenhangen met stress en gezondheid op het werk...............................................57
H14: emotionele arbeid..............................................................................................................................57
Een historisch perspectief op het werken met emoties..........................................................................57
Invloed van eigen emoties op het werk..................................................................................................57
Invloed van andermans emoties op het werk.........................................................................................57
Emotionele arbeid..................................................................................................................................57
Consequenties van emotionele arbeid...................................................................................................58
Factoren die emotionele arbeid kunnen ondersteunen.........................................................................59
H15: de interactie tussen werk en privé.....................................................................................................60
Theoretische ontwikkelingen..................................................................................................................60
Resultaten van empirisch onderzoek......................................................................................................61
Werk-privé-interactie meten..................................................................................................................63
Recente trends en ontwikkelingen.........................................................................................................63
Balans tussen werk en privé bevorderen................................................................................................65
H16: persoonlijkheid, werkstress en gezondheid.......................................................................................66
Procesmodellen.....................................................................................................................................66
Relevante persoonlijkheidstrekken.........................................................................................................68
, Person-Environment-Fit..........................................................................................................................70
Besluit.....................................................................................................................................................70