Lesintaal Samenvatting Hoofdstuk 2

LESINTAAL HFST 2
2.1.1 t/m 2.1.6
Woordenschat uitbreiding: De ontwikkeling van de woordenschat vormt een van de deeltaalvaardigheden.
Woorden dragen een betekenis over in taal. Men gebruikt woorden om een boodschap over te brengen naar
en ander. Zo leren kinderen de wereld om zich heen en leren ze woorden om dit te benoemen. Dat betekend
dat een kind dat een beest ziet die haren heeft met vier poten, dat zij daar vanzelf het woord hond aan leren te
koppelen.
Diepe woordkennis: Als iemand de betekenis van een woord al kent maar ze deze steeds verder uitdiepen.
Voorbeeld. Een postzegel, heeft voor ons vaak maar 1 betekenis, maar voor een verzamelaar kent het veel meer
betekenisaspecten.

Receptieve woordenschat: Als een kind receptief kan denken over een woord, wil dat zeggen dat bij het horen
of lezen van bijvoorbeeld het woord cavia, ze ook het plaatje kan aanwijzen en weten hoe dat eruitziet. Een
kind dat in Nederland van huis uitwoont kent zo’n 3.300 receptieve woorden als ze vier zijn. Daarna komen tot
het achtste jaar zo’n 600 woorden bij per jaar.

Productieve woordenschat: Een kind kan productief over een woord denken als hij een plaatje ziet van
bijvoorbeeld een cavia en dan dit dier ook zo kunnen benoemen. Een kind dat uit huis Nederlands is kent op
zijn 4e levensjaar zo’n 2000 productieve woorden, dit is verdubbeld op hun achtste levensjaar. Het is normaal
dat dit kleiner is dan de receptieve woorden omdat een taalgebruiker vaak meer kan begrijpen dan zelf kan
spreken.

Woordleerstrategieën: In de praktijk van het onderwijs worden woorden vaak aan de orde gesteld door aan de
kinderen de betekenis te vragen. De leraar leert de leerlingen hierbij gebruik te maken van de context, van
woordanalyse of illustraties.
Voorbeelden van strategieën die ingezet kunnen worden (Kienstra 2003):
Woordbetekenissen achterhalen:
- woord analyseren;
- gebruikmaken van de verbale en non-verbale context;
- gebruikmaken van een bron in de eerste of de tweede taal;
- letten op overeenkomsten tussen eerste en tweede taal.
Woorden onthouden:
- woord herhalen en opschrijven;
- woord ophalen uit geheugen;
- woord produceren.

Woordbetekenis: Een woord bestaat uit een klankvorm (het label) en een betekenis (het concept). Bij het
woord bijvoorbeeld hoed weten we wat het is, maar je hebt hier dan verschillenden betekenisaspecten bij, zo
weten we dat een hoed op je hoofd zit, en dat het een bepaalde vorm is en van een materiaal is gemaakt. Zo
heb je verschillende betekenisaspecten soms zijn ze heel belangrijk, soms niet. Woordbetekenis geeft ook
grammaticale informatie, kan dit woord wel in deze zin? Hoe meer we over een woord weten, hoe dieper onze
woordkennis van dat woord is. Woordenschatuitbreiding is dus niet alleen een kwestie van meer woorden
leren, maar ook van meer over woorden leren, van zogenaamde diepe woordkennis verwerven.

Woordenschatopbouw: Woorden die we onszelf leren en aangeleerd krijgen vormen een netwerk van
onderling verbonden elementen. Je hebt verschillende relaties tussen de woorden, zo heb je:
-Betekenisrelaties (mus -> vogel) enz.
-Vormrelaties (denk aan rijmende woorden; bank – bank, maar het zijn wel verschillende woorden)
Als je een nieuw woord leert krijgt het een plek in dit netwerk en als je meer woorden leert blijft het andere
woord ook weer beter en sneller hangen.