Pneumologie
Semiologie van het ademhalingsstelsel
Anamnese
Hoest
Classificatie:
- Acuut: <3w
- Subacuut: 3-8w
- Chronisch: >8w
Epidemiologie:
- Tot 40% van de ambulante consultaties
- 75-90% identificeerbare oorzaak
- 95% succesvolle behandeling mogelijk
Kan droog of productief zijn.
Aspecten/ kleur:
- Achtig
- Mucus of mucopurulent
- Purulent
- Bloed = hemoptyse
Geur: rot: anaeroob: longabces
Bronchorroe: overmatig sputum: brochiectasis, longabces, bronchoalveolair celcarcinoom, cystisc
fibrosis
Hoest reflex
1
,Complicaties van hoest
Cardiovasculair
Arteriële hypotensie, bewustzijnsverlies Ruptuur van subconjunctivale, nasale en anale aders
Disloddering/storing van intravasculaire katheters Bradyaritmieën, tachyaritmieën
Musculoskeletale-cutane
Van asymptomatische verhogingen van serum CK tot ruptuur van rectus abdominus spieren,
Ribfracturen, Petechiae en purpura, Ontwrichting van chirurgische wonden
Neurologisch
Hoofdpijn, duizeligheid, hoest syncope, Cerebrale lucht embolie, CSF rhinorrhea, Acute cervicale
radiculopathie, Slecht functionerende ventriculoatriale shunts, Aanvallen, Beroerte als gevolg van
wervelslagader dissectie
Genitaal
Urinaire incontinentie, Inversie van blaas door urethra
Gastro-intestinale
Gastro-oesofageale reflux voorvallen, Hydrothorax bij peritoneale dialyse, Storing van
gastrostomieknop, Splenicabreuk, Inwendige hernia
Ademhaling
Pulmonaal interstitieel emfyseem, met mogelijk risico op pneumatosis intestinalis,
pneumomediastinum, pneumoperitoneum, pneumoretroperitoneum, pneumothorax, subcutaan
emfyseem, Laryngeaal trauma, heesheid, Tracheobronchiaal trauma (bv. bronchitis, bronchiale
breuk), Verergering van astma, Intercostale longhernia
Diverse
Veranderingen in levensstijl, sociale handicap, angst voor ernstige ziekte, vermoeidheid,
slapeloosheid, Afname van kwaliteit van leven
Acute hoest oorzaken
Infectieus/inflammatoir proces in de bovenste of lagere luchtwegen aandoening.
Eerste manifestatie van chronische hoest als gevolg van ademhalingsziekte (COPD, astma,...)
Chronische hoest oorzaken
- Roken
- Milieu- en beroepsmatige verontreinigingen
- Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas: COPD, bronchiolitis, bronchiextasis, cystisc
fibrosis, luchtweg compressie, tracheobronchomalacia
- Ziekten met normale röntgenfoto's van de borstkas: Interstitiële longziekte (longfibrose), hartfale,
tuberculose, longabces, longkanker (<2% van de gevallen van chronische hoest, nieuw opkomende hoest of
veranderende hoestpatroon bij roker, hemoptose zonder tekenen van luchtweginfectie), asthma,
gastro-esophageale reflux, hoestsyndroom van de bovenste luchtwegen, medicatie: ACE-inhibitoren.
- Psychosomatische hoest
- Onverklaarde/Idiopathische hoest
2
,Haemoptose
Bloed ophoesten
Altijd alarmerend! Zelfs bij patiënten met anticoagulantia!
Grondig onderzoek vereist.
Differentiële diagnose: hematemesis (maag), bloeding uit neus of keel.
Oorzaken
Longontsteking, COPD, Longkanker, Bronchiëctasieën, tuberculose, Necrotiserende infecties,
longabces, Longembolie/infarct, Linker hartfalen, mitralisklepstenose, Zeldzame aandoeningen:
Goodpasture, pulmonaal-renaal syndromen, pulmonale alveolaire, bloeding, Rendu-Osler-Weber, ...
Beheer/management
Bij een stabiele patiënt:
- CT scan thorax
- Bloedonderzoek: stollingstests,..
- Bronchoscopie: lokaliseren van de bloeding, lokale behandeling om de bloeding te stoppen
(inspuiten van koud water, adrenaline,...)
In geval van massale bloeduitstorting bij een onstabiele patiënt:
- Leg de patiënt op de bloedende kant om de goede long te behouden, ondersteunende therapie
(Zuurstof), tranexaminezuur (Exacyl)
- Intubatie indien nodig
- Embolisatie van de bronchiale slagader (angiografie)
Dyspnea
(Veel oorzaken en moeilijk linken, dus we vragen vooral hoe het aanvoelt)
Hoe beschreven, ervaren door de patiënt?
s Nachts? Orthopneu (bij liggen: hartfalen)? Speciale omstandigheden (blootstelling aan allergenen:
astma?)
Geassocieerd met piepen (expiratoir => astma)?
Geassocieerd met stridor (inspiratoir => corpus alienum)?
Beoordeel graad, ernst: NYHA-schaal:
I: geen dyspneu, geen beperking van activiteiten
II: zware inspanning
III: matige inspanning
IV: elke inspanning of in rust
Verschillende schalen van dyspnea
3
, Oorzaken
Aandoeningen van de luchtwegen:
- Obstructieve longziekten (astma, COPD)
- Restrictieve longziekten: spiervermoeidheid, pleurale aandoeningen
- Vasculaire aandoeningen (longembolie)
Hartaandoeningen (linker hartfalen)
Bloedarmoede, hyperthyreoïdie, sepsis, ...
Deconditionering
Psychogeen: Hyperventilatie syndroom
Thorax pijn
Longen kunnen geen pijn doen omdat die geen zenuwen hebben Wa kan wel pijn doen = vlies rond
de longen
Oorzaken
Etiologie is zeer groot.
Niet-ademhalings oorzaken:
- Cardiaal (coronaire ziekte): doffe pijn
- Gastro-oesofageale reflux: geassocieerd met zure reflux
- (neuro) Spierpijn
Ademhalingsoorzaken:
- Ziekten van het borstvlies: pleuritis, longontsteking, pneumothorax, longembolie => pleuritische
pijn: scherpe pijn.
Long en visceraal borstvlies hebben geen zenuwen => geen pijn!
Fysieke examinatie
Inspectie van de thorax
Ademhalingsfrequentie: tachypneu (ademhalingsfrequentie >20/min)
Ademhalingsbewegingen: (a)symmetrie (=> pneumothorax);
Gebruik van bijkomende spieren (=> ademnood)?
Malformatie van de thorax
Algemene inspectie van de patiënt
Ademhalingsnood
Cyanose (blauwe kleur van de lippen,.)
Congestie (oedeem in geval van hartfalen)
Knikken van de vingers
Palpatie van de thorax
Crepitaties van de huid (onderhuids emfyseem, pneumothorax)
Ronchi/sputum
Percussie van de thorax
Dufheid = vocht: pleurale effusie
Hypersonorisme = lucht: Pneumothorax
4
Semiologie van het ademhalingsstelsel
Anamnese
Hoest
Classificatie:
- Acuut: <3w
- Subacuut: 3-8w
- Chronisch: >8w
Epidemiologie:
- Tot 40% van de ambulante consultaties
- 75-90% identificeerbare oorzaak
- 95% succesvolle behandeling mogelijk
Kan droog of productief zijn.
Aspecten/ kleur:
- Achtig
- Mucus of mucopurulent
- Purulent
- Bloed = hemoptyse
Geur: rot: anaeroob: longabces
Bronchorroe: overmatig sputum: brochiectasis, longabces, bronchoalveolair celcarcinoom, cystisc
fibrosis
Hoest reflex
1
,Complicaties van hoest
Cardiovasculair
Arteriële hypotensie, bewustzijnsverlies Ruptuur van subconjunctivale, nasale en anale aders
Disloddering/storing van intravasculaire katheters Bradyaritmieën, tachyaritmieën
Musculoskeletale-cutane
Van asymptomatische verhogingen van serum CK tot ruptuur van rectus abdominus spieren,
Ribfracturen, Petechiae en purpura, Ontwrichting van chirurgische wonden
Neurologisch
Hoofdpijn, duizeligheid, hoest syncope, Cerebrale lucht embolie, CSF rhinorrhea, Acute cervicale
radiculopathie, Slecht functionerende ventriculoatriale shunts, Aanvallen, Beroerte als gevolg van
wervelslagader dissectie
Genitaal
Urinaire incontinentie, Inversie van blaas door urethra
Gastro-intestinale
Gastro-oesofageale reflux voorvallen, Hydrothorax bij peritoneale dialyse, Storing van
gastrostomieknop, Splenicabreuk, Inwendige hernia
Ademhaling
Pulmonaal interstitieel emfyseem, met mogelijk risico op pneumatosis intestinalis,
pneumomediastinum, pneumoperitoneum, pneumoretroperitoneum, pneumothorax, subcutaan
emfyseem, Laryngeaal trauma, heesheid, Tracheobronchiaal trauma (bv. bronchitis, bronchiale
breuk), Verergering van astma, Intercostale longhernia
Diverse
Veranderingen in levensstijl, sociale handicap, angst voor ernstige ziekte, vermoeidheid,
slapeloosheid, Afname van kwaliteit van leven
Acute hoest oorzaken
Infectieus/inflammatoir proces in de bovenste of lagere luchtwegen aandoening.
Eerste manifestatie van chronische hoest als gevolg van ademhalingsziekte (COPD, astma,...)
Chronische hoest oorzaken
- Roken
- Milieu- en beroepsmatige verontreinigingen
- Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas: COPD, bronchiolitis, bronchiextasis, cystisc
fibrosis, luchtweg compressie, tracheobronchomalacia
- Ziekten met normale röntgenfoto's van de borstkas: Interstitiële longziekte (longfibrose), hartfale,
tuberculose, longabces, longkanker (<2% van de gevallen van chronische hoest, nieuw opkomende hoest of
veranderende hoestpatroon bij roker, hemoptose zonder tekenen van luchtweginfectie), asthma,
gastro-esophageale reflux, hoestsyndroom van de bovenste luchtwegen, medicatie: ACE-inhibitoren.
- Psychosomatische hoest
- Onverklaarde/Idiopathische hoest
2
,Haemoptose
Bloed ophoesten
Altijd alarmerend! Zelfs bij patiënten met anticoagulantia!
Grondig onderzoek vereist.
Differentiële diagnose: hematemesis (maag), bloeding uit neus of keel.
Oorzaken
Longontsteking, COPD, Longkanker, Bronchiëctasieën, tuberculose, Necrotiserende infecties,
longabces, Longembolie/infarct, Linker hartfalen, mitralisklepstenose, Zeldzame aandoeningen:
Goodpasture, pulmonaal-renaal syndromen, pulmonale alveolaire, bloeding, Rendu-Osler-Weber, ...
Beheer/management
Bij een stabiele patiënt:
- CT scan thorax
- Bloedonderzoek: stollingstests,..
- Bronchoscopie: lokaliseren van de bloeding, lokale behandeling om de bloeding te stoppen
(inspuiten van koud water, adrenaline,...)
In geval van massale bloeduitstorting bij een onstabiele patiënt:
- Leg de patiënt op de bloedende kant om de goede long te behouden, ondersteunende therapie
(Zuurstof), tranexaminezuur (Exacyl)
- Intubatie indien nodig
- Embolisatie van de bronchiale slagader (angiografie)
Dyspnea
(Veel oorzaken en moeilijk linken, dus we vragen vooral hoe het aanvoelt)
Hoe beschreven, ervaren door de patiënt?
s Nachts? Orthopneu (bij liggen: hartfalen)? Speciale omstandigheden (blootstelling aan allergenen:
astma?)
Geassocieerd met piepen (expiratoir => astma)?
Geassocieerd met stridor (inspiratoir => corpus alienum)?
Beoordeel graad, ernst: NYHA-schaal:
I: geen dyspneu, geen beperking van activiteiten
II: zware inspanning
III: matige inspanning
IV: elke inspanning of in rust
Verschillende schalen van dyspnea
3
, Oorzaken
Aandoeningen van de luchtwegen:
- Obstructieve longziekten (astma, COPD)
- Restrictieve longziekten: spiervermoeidheid, pleurale aandoeningen
- Vasculaire aandoeningen (longembolie)
Hartaandoeningen (linker hartfalen)
Bloedarmoede, hyperthyreoïdie, sepsis, ...
Deconditionering
Psychogeen: Hyperventilatie syndroom
Thorax pijn
Longen kunnen geen pijn doen omdat die geen zenuwen hebben Wa kan wel pijn doen = vlies rond
de longen
Oorzaken
Etiologie is zeer groot.
Niet-ademhalings oorzaken:
- Cardiaal (coronaire ziekte): doffe pijn
- Gastro-oesofageale reflux: geassocieerd met zure reflux
- (neuro) Spierpijn
Ademhalingsoorzaken:
- Ziekten van het borstvlies: pleuritis, longontsteking, pneumothorax, longembolie => pleuritische
pijn: scherpe pijn.
Long en visceraal borstvlies hebben geen zenuwen => geen pijn!
Fysieke examinatie
Inspectie van de thorax
Ademhalingsfrequentie: tachypneu (ademhalingsfrequentie >20/min)
Ademhalingsbewegingen: (a)symmetrie (=> pneumothorax);
Gebruik van bijkomende spieren (=> ademnood)?
Malformatie van de thorax
Algemene inspectie van de patiënt
Ademhalingsnood
Cyanose (blauwe kleur van de lippen,.)
Congestie (oedeem in geval van hartfalen)
Knikken van de vingers
Palpatie van de thorax
Crepitaties van de huid (onderhuids emfyseem, pneumothorax)
Ronchi/sputum
Percussie van de thorax
Dufheid = vocht: pleurale effusie
Hypersonorisme = lucht: Pneumothorax
4
