1
BASISSTOF 2 vwo | gymnasium thema 6 Ecologie
Wat is ecologie?
opdracht 1
Beantwoord de volgende vragen.
Gebruik bij de vragen 1 tot en met 3 afbeelding 1 van je handboek.
1 In de twintigste eeuw is op grote schaal landbouwgif gebruikt om gewassen te beschermen.
Dit gif doodde niet alleen schadelijke insecten, maar ook veel andere dieren. Volgens sommige
onderzoekers is het landbouwgif een van de oorzaken dat de wolf in West-Europa is verdwenen.
Zijn door het landbouwgif biotische of abiotische factoren veranderd voor wolven?
Leg je antwoord uit.
Biotische factoren, want door het landbouwgif gaan ook prooidieren van de
wolven dood en dieren zijn biotische factoren.
2 In Nederland worden over verschillende snelwegen ecoducten aangelegd (zie afbeelding 1).
Welk probleem dat vooral in de twintigste eeuw is ontstaan wordt hierdoor aangepakt?
De versnippering van de natuurgebieden.
▼ Afb. 1 Via een ecoduct kunnen dieren een snelweg oversteken.
3 Leg uit dat de aanleg van ecoducten gunstig kan zijn voor de terugkeer van wolven.
Doordat er minder versnippering is, kan het aantal grote zoogdieren, zoals
her ten, toenemen, waardoor er meer voedsel voor wolven beschikbaar is. (Het
gebied waar wolven kunnen jagen wordt door de aanleg van ecoducten ook
groter.)
4 Het milieu (de regen) heeft invloed op de regenworm. Een regenworm heeft ook invloed op het
milieu. Geef hiervan een voorbeeld.
Regenwormen maken gangen in de bodem. Hierdoor verander t de hoeveelheid
lucht die in de grond aanwezig is.
44
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
opdracht 2
Afbeelding 2 is het schema van een wateronderzoek dat door een leerling is uitgevoerd.
Beantwoord de volgende vragen over het onderzoek van afbeelding 2.
1 Geef op het ruitjespapier van afbeelding 3 het verband weer tussen het tijdstip van
de dag en het zuurstofgehalte van het vijverwater.
2 Lees uit het diagram af welk zuurstofgehalte je zou verwachten bij water in het
flesje dat is gevallen.
6,8 mg/L.
▼ Afb. 2 Het zuurstofgehalte van het water in een vijver.
Probleemstelling Hoe verandert het zuurstofgehalte van het water in een vijver gedurende één etmaal?
Benodigdheden – monsterpotjes
– zuurstofmeter
– etiketten
Experiment Op verschillende tijdstippen op de dag
neemt hij een monster van het water in
de vijver. Iedere keer plakt hij op het
flesje met het monster een etiket met
daarop het tijdstip waarop het monster
is genomen.
Hij neemt de potjes mee naar school en
meet van ieder potje met een zuurstof-
meter het zuurstofgehalte.
Resultaat
Tijd Zuurstofgehalte (mg/L)
3.30 uur 3,6
7.15 uur 4,3
10.40 uur –*
13.30 uur 8,2
17.00 uur 9,2
20.20 uur 7,5
* kon niet worden gemeten, omdat het
23.20 uur 5,3 potje was omgevallen
45
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
▼ Afb. 3
12
zuurstofgehalte (mg/L) →
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0 4 8 12 16 20 24
tijd van de dag (uur) →
551111-06-03
opdracht 3
Beantwoord de volgende vragen. Gebruik daarbij afbeelding 4.
1 Op Texel en de andere Waddeneilanden leven konijnen.
Behoren de konijnen op Texel en op een ander Waddeneiland tot dezelfde populatie?
Leg je antwoord uit.
Nee, want de konijnen op Texel kunnen zich niet voor tplanten met de
konijnen op een ander Waddeneiland.
2 Welke factoren vormen de biotoop van het duingebied van Texel?
De abiotische factoren, zoals de temperatuur, de bodemgesteldheid en de
hoeveelheid water, zout en wind.
3 In het Texelse duingebied komen een aantal meertjes voor. Hierin leven onder andere algen,
stekelbaarsjes, waterkevers, waterplanten en watervlooien.
Maken deze organismen deel uit van dezelfde populatie? En maken ze deel uit van dezelfde
levensgemeenschap? En van hetzelfde ecosysteem?
Deze organismen maken geen deel uit van dezelfde populatie, maar wel van
dezelfde levensgemeenschap en ook van hetzelfde ecosysteem.
4 Een ecoloog onderzoekt de relatie tussen het aantal driedoornige stekelbaarsjes en het aantal
lepelaars op Texel.
Op welk niveau doet de ecoloog onderzoek?
De ecoloog doet onderzoek op het niveau van populaties.
46
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
5 Welke abiotische factor (factoren) in het milieu van driedoornige stekelbaarsjes wordt (worden)
genoemd in afbeelding 4?
Zout water, zoet water.
6 Welke biotische factor (factoren) in het milieu van driedoornige stekelbaarsjes wordt (worden)
genoemd in afbeelding 4?
Lepelaars.
▼ Afb. 4
Texel
Esmee en Lianne zijn een week op vakantie op Texel.
Elke dag maken ze een wandeling door de duinen.
In het bezoekerscentrum hebben ze gelezen dat het
duingebied van Texel een afwisselend landschap is met
veel natte duinvalleien tussen droge duinen, bossen,
heidevelden, kwelders en een uitgestrekte strandvlakte.
Veel verschillende soorten planten en dieren hebben in
dit gebied een plek gevonden.
Ze lezen ook dat er in de Texelse Moksloot een vistrap is
aangelegd (zie de afbeelding). Om overstroming tegen
te gaan is er op Texel een dijk aangelegd. Hierdoor nam
het aantal stekelbaarsjes af. Via de vistrap stroomt weer
zoet water naar zee. Daar komen grote hoeveelheden
stekelbaarsjes op af die van zout naar zoet water trekken.
Ze zijn het geliefde voedsel van lepelaars. Deze vogels
overwinteren in Afrika en trekken in het voorjaar terug
naar Texel. een vistrap
keuze-opdracht 4
Maak een woordweb van factoren die van invloed zijn op organismen. Gebruik daarbij de volgende
woorden: abiotische factoren – biotische factoren – bodemgesteldheid – licht – roofdieren –
soortgenoten – struikgewas – temperatuur – voedsel – water – wind – ziekteverwekkers –
zuurstofgehalte van de lucht.
zuurstofgehalte
bodemgesteldheid ziekteverwekkers
van de lucht
licht roofdieren
abiotische biotische
organismen
factoren factoren
temperatuur struikgewas
water
wind soortgenoten voedsel
HB BASISSTOF 2 BLZ. 78
47
© Uitgeverij Malmberg
BASISSTOF 2 vwo | gymnasium thema 6 Ecologie
Wat is ecologie?
opdracht 1
Beantwoord de volgende vragen.
Gebruik bij de vragen 1 tot en met 3 afbeelding 1 van je handboek.
1 In de twintigste eeuw is op grote schaal landbouwgif gebruikt om gewassen te beschermen.
Dit gif doodde niet alleen schadelijke insecten, maar ook veel andere dieren. Volgens sommige
onderzoekers is het landbouwgif een van de oorzaken dat de wolf in West-Europa is verdwenen.
Zijn door het landbouwgif biotische of abiotische factoren veranderd voor wolven?
Leg je antwoord uit.
Biotische factoren, want door het landbouwgif gaan ook prooidieren van de
wolven dood en dieren zijn biotische factoren.
2 In Nederland worden over verschillende snelwegen ecoducten aangelegd (zie afbeelding 1).
Welk probleem dat vooral in de twintigste eeuw is ontstaan wordt hierdoor aangepakt?
De versnippering van de natuurgebieden.
▼ Afb. 1 Via een ecoduct kunnen dieren een snelweg oversteken.
3 Leg uit dat de aanleg van ecoducten gunstig kan zijn voor de terugkeer van wolven.
Doordat er minder versnippering is, kan het aantal grote zoogdieren, zoals
her ten, toenemen, waardoor er meer voedsel voor wolven beschikbaar is. (Het
gebied waar wolven kunnen jagen wordt door de aanleg van ecoducten ook
groter.)
4 Het milieu (de regen) heeft invloed op de regenworm. Een regenworm heeft ook invloed op het
milieu. Geef hiervan een voorbeeld.
Regenwormen maken gangen in de bodem. Hierdoor verander t de hoeveelheid
lucht die in de grond aanwezig is.
44
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
opdracht 2
Afbeelding 2 is het schema van een wateronderzoek dat door een leerling is uitgevoerd.
Beantwoord de volgende vragen over het onderzoek van afbeelding 2.
1 Geef op het ruitjespapier van afbeelding 3 het verband weer tussen het tijdstip van
de dag en het zuurstofgehalte van het vijverwater.
2 Lees uit het diagram af welk zuurstofgehalte je zou verwachten bij water in het
flesje dat is gevallen.
6,8 mg/L.
▼ Afb. 2 Het zuurstofgehalte van het water in een vijver.
Probleemstelling Hoe verandert het zuurstofgehalte van het water in een vijver gedurende één etmaal?
Benodigdheden – monsterpotjes
– zuurstofmeter
– etiketten
Experiment Op verschillende tijdstippen op de dag
neemt hij een monster van het water in
de vijver. Iedere keer plakt hij op het
flesje met het monster een etiket met
daarop het tijdstip waarop het monster
is genomen.
Hij neemt de potjes mee naar school en
meet van ieder potje met een zuurstof-
meter het zuurstofgehalte.
Resultaat
Tijd Zuurstofgehalte (mg/L)
3.30 uur 3,6
7.15 uur 4,3
10.40 uur –*
13.30 uur 8,2
17.00 uur 9,2
20.20 uur 7,5
* kon niet worden gemeten, omdat het
23.20 uur 5,3 potje was omgevallen
45
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
▼ Afb. 3
12
zuurstofgehalte (mg/L) →
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0 4 8 12 16 20 24
tijd van de dag (uur) →
551111-06-03
opdracht 3
Beantwoord de volgende vragen. Gebruik daarbij afbeelding 4.
1 Op Texel en de andere Waddeneilanden leven konijnen.
Behoren de konijnen op Texel en op een ander Waddeneiland tot dezelfde populatie?
Leg je antwoord uit.
Nee, want de konijnen op Texel kunnen zich niet voor tplanten met de
konijnen op een ander Waddeneiland.
2 Welke factoren vormen de biotoop van het duingebied van Texel?
De abiotische factoren, zoals de temperatuur, de bodemgesteldheid en de
hoeveelheid water, zout en wind.
3 In het Texelse duingebied komen een aantal meertjes voor. Hierin leven onder andere algen,
stekelbaarsjes, waterkevers, waterplanten en watervlooien.
Maken deze organismen deel uit van dezelfde populatie? En maken ze deel uit van dezelfde
levensgemeenschap? En van hetzelfde ecosysteem?
Deze organismen maken geen deel uit van dezelfde populatie, maar wel van
dezelfde levensgemeenschap en ook van hetzelfde ecosysteem.
4 Een ecoloog onderzoekt de relatie tussen het aantal driedoornige stekelbaarsjes en het aantal
lepelaars op Texel.
Op welk niveau doet de ecoloog onderzoek?
De ecoloog doet onderzoek op het niveau van populaties.
46
© Uitgeverij Malmberg
, BASISSTOF thema 6 Ecologie
5 Welke abiotische factor (factoren) in het milieu van driedoornige stekelbaarsjes wordt (worden)
genoemd in afbeelding 4?
Zout water, zoet water.
6 Welke biotische factor (factoren) in het milieu van driedoornige stekelbaarsjes wordt (worden)
genoemd in afbeelding 4?
Lepelaars.
▼ Afb. 4
Texel
Esmee en Lianne zijn een week op vakantie op Texel.
Elke dag maken ze een wandeling door de duinen.
In het bezoekerscentrum hebben ze gelezen dat het
duingebied van Texel een afwisselend landschap is met
veel natte duinvalleien tussen droge duinen, bossen,
heidevelden, kwelders en een uitgestrekte strandvlakte.
Veel verschillende soorten planten en dieren hebben in
dit gebied een plek gevonden.
Ze lezen ook dat er in de Texelse Moksloot een vistrap is
aangelegd (zie de afbeelding). Om overstroming tegen
te gaan is er op Texel een dijk aangelegd. Hierdoor nam
het aantal stekelbaarsjes af. Via de vistrap stroomt weer
zoet water naar zee. Daar komen grote hoeveelheden
stekelbaarsjes op af die van zout naar zoet water trekken.
Ze zijn het geliefde voedsel van lepelaars. Deze vogels
overwinteren in Afrika en trekken in het voorjaar terug
naar Texel. een vistrap
keuze-opdracht 4
Maak een woordweb van factoren die van invloed zijn op organismen. Gebruik daarbij de volgende
woorden: abiotische factoren – biotische factoren – bodemgesteldheid – licht – roofdieren –
soortgenoten – struikgewas – temperatuur – voedsel – water – wind – ziekteverwekkers –
zuurstofgehalte van de lucht.
zuurstofgehalte
bodemgesteldheid ziekteverwekkers
van de lucht
licht roofdieren
abiotische biotische
organismen
factoren factoren
temperatuur struikgewas
water
wind soortgenoten voedsel
HB BASISSTOF 2 BLZ. 78
47
© Uitgeverij Malmberg
