Samenvatting Module 4.2
Hart- en Longaandoeningen
(Deel 1: Longen)
| Theorie 1: | 1
Anatomie: de thorax 2
Anatomie: het ademhalingsstelsel 4
Longfunctiestoornissen 8
Ademhalingsfysiologie 9
Ademhalingsregulatie 16
Gastransport 19
Inspanningsfysiologie 22
Inefficiënt ademhalen 26
Longvolumen 32
| Theorie 2: | 37
COPD 38
KNGF-richtlijn COPD 49
Cystic Fibrosis 56
Pneumonie 58
Postoperatieve pulmonale complicaties 60
Post-COVID-19 syndroom? 62
| Theorie 3: | 65
Diagnostiek 66
Meetinstrumenten 74
Behandeling 76
Correlatie-grafieken 77
| Overzichten: | 78
Anatomische lijnen en landmarks 79
Klachten bij longaandoeningen 80
Obstructieve longaandoeningen 82
Restrictieve longaandoeningen 85
EPP: Equal Pressure Point 86
Verstoringen van het zuur-base-evenwicht 87
Herhaling: Trainingsfysiologie 89
Afgenomen inspanningsvermogen: behandeling 91
Interventies ter verbetering van ventilatie 92
,| Theorie 1: |
● Anatomie: de thorax
● Anatomie: het ademhalingsstelsel
● Longfunctiestoornissen
● Ademhalingsfysiologie
○ Ventilatie
○ Diffusie
○ Perfusie
● Ademhalingsregulatie
● Gastransport
○ Zuurstof
○ Koolstofdioxide
● Inspanningsfysiologie
● Inefficiënt ademhalen
● Longvolumen
1
,Anatomie: de thorax
Structuren
De thorax (borstkas) omvat alle structuren die ingesloten worden door de thoracale wervels, de
ribben, de ribkraakbeenderen en het sternum (borstbeen). Daaronder vallen onder andere het hart,
de longen, de slokdarm en de trachea.
Het sternum
Het sternum, ofwel borstbeen, ligt ventraal voor het grootste deel van de thoracale wervels en vormt
de verbinding met de ribben en claviculae. Daarnaast vormt het een aanhechting voor verschillende
spieren. Van superieur naar inferieur bestaat het uit 3 delen:
1. Het manubrium sterni
- incisura jugularis = suprasternale notch =
aanhechtingsplaats van de origo’s van de
m. pectoralis major en de m. sternocleidomastoideus
- incisura clavicularis = verbindingsplaats met de clavicula
2. Het corpus sterni
- bevat de aanhechtingsplaatsen voor de ribkraakbeenderen
- de verbinding tussen het manubrium sterni en corpus sterni
wordt de angulus sternum genoemd
3. Het processus xiphoideus (zwaardvormig aanhangsel)
- de verbinding tussen het corpus sterni en het processus
xiphoideus wordt het art. xiphisternalis genoemd
Sternale hoek
De angulus sternum is normaal gesproken
ongeveer 160° en is anatomisch erg belangrijk,
omdat daar erg veel structuren te vinden zijn:
- de overgang T4-T5
- de articulatieplaatsen van de 2e rib
- de aortaboog
- de azygos vene
- verschillende ligamenten
- bifurcatie van de trachea
Infrasternale hoek
De hoek die ontstaat op de plaats van het
processus xiphoideus (door de onderkant van het
sternum en de arcus costalis) wordt de angulus
infrasternalis genoemd. Normaal is deze hoek
ongeveer 80°.
2
, De wervels en ribben
Onder de thorax vallen 12 thoracale wervels en 12 ribben.
De thoracale wervels hebben articulatieplaatsen op de
processus transversi en het corpus vertebrae
(wervellichamen). De gewrichten die zo ontstaan worden
respectievelijk de artt. costoransversales en artt.
costovertebrales genoemd.
Aan thoracale wervel 1 zit costa 1 en dat blijft
nummersgewijs doorgaan tot th12. De ribben (costae) zijn
op 2 manieren in te delen:
Manier 1 berust op hoe ze vastzitten aan het skelet. Alle
ribben zijn aan de achterkant verbonden met de
wervelkolom, maar de manier waarop ze aan voorzijde
vastzitten verschilt:
a. De ware (vertibrocostale) ribben, ribben 1 t/m 7, zijn ventraal verbonden met het sternum
via hun ‘eigen’ kraakbeen
b. De valse (vertebrochondrale) ribben, ribben 8, 9 en 10, zijn ventraal verbonden met hun
bovenliggende rib via overkoepelend kraakbeen
c. zwevende (vertebro-vrije) ribben, ribben 11 en 12, zitten ventraal niet vast
Manier 2 is gebaseerd op de anatomische eigenschappen van de ribben:
a. De typische ribben (wel typische eigenschappen), ribben 3 t/m 9, hebben allemaal dezelfde
vorm en hoek
b. De atypische ribben (niet typische eigenschappen), ribben 1, 2 en 10 t/m 12, hebben
allemaal een andere structuur
Anatomische lijnen
Er zijn verschillende thoracale lijnen te trekken ter oriëntatie van de verschillende structuren die in de
thorax liggen. Dit zijn er 6:
- de anterieure mediane lijn
(ventraal, verticaal door de incisura jugularis)
- de midclaviculaire lijnen
(ventraal, verticaal door het midden van de clavicula)
- de anterieure axillaire lijnen
(ventraal, verticaal door het midden van de axilla)
- de sternale lijn
(ventraal, horizontaal door de jugulare/suprasternale notch)
- de xipho-sternale lijn
(ventraal, horizontaal door het art. xiphisternalis)
- de midscapulaire lijnen
(dorsaal, verticaal door het midden van de scapula)
3
Hart- en Longaandoeningen
(Deel 1: Longen)
| Theorie 1: | 1
Anatomie: de thorax 2
Anatomie: het ademhalingsstelsel 4
Longfunctiestoornissen 8
Ademhalingsfysiologie 9
Ademhalingsregulatie 16
Gastransport 19
Inspanningsfysiologie 22
Inefficiënt ademhalen 26
Longvolumen 32
| Theorie 2: | 37
COPD 38
KNGF-richtlijn COPD 49
Cystic Fibrosis 56
Pneumonie 58
Postoperatieve pulmonale complicaties 60
Post-COVID-19 syndroom? 62
| Theorie 3: | 65
Diagnostiek 66
Meetinstrumenten 74
Behandeling 76
Correlatie-grafieken 77
| Overzichten: | 78
Anatomische lijnen en landmarks 79
Klachten bij longaandoeningen 80
Obstructieve longaandoeningen 82
Restrictieve longaandoeningen 85
EPP: Equal Pressure Point 86
Verstoringen van het zuur-base-evenwicht 87
Herhaling: Trainingsfysiologie 89
Afgenomen inspanningsvermogen: behandeling 91
Interventies ter verbetering van ventilatie 92
,| Theorie 1: |
● Anatomie: de thorax
● Anatomie: het ademhalingsstelsel
● Longfunctiestoornissen
● Ademhalingsfysiologie
○ Ventilatie
○ Diffusie
○ Perfusie
● Ademhalingsregulatie
● Gastransport
○ Zuurstof
○ Koolstofdioxide
● Inspanningsfysiologie
● Inefficiënt ademhalen
● Longvolumen
1
,Anatomie: de thorax
Structuren
De thorax (borstkas) omvat alle structuren die ingesloten worden door de thoracale wervels, de
ribben, de ribkraakbeenderen en het sternum (borstbeen). Daaronder vallen onder andere het hart,
de longen, de slokdarm en de trachea.
Het sternum
Het sternum, ofwel borstbeen, ligt ventraal voor het grootste deel van de thoracale wervels en vormt
de verbinding met de ribben en claviculae. Daarnaast vormt het een aanhechting voor verschillende
spieren. Van superieur naar inferieur bestaat het uit 3 delen:
1. Het manubrium sterni
- incisura jugularis = suprasternale notch =
aanhechtingsplaats van de origo’s van de
m. pectoralis major en de m. sternocleidomastoideus
- incisura clavicularis = verbindingsplaats met de clavicula
2. Het corpus sterni
- bevat de aanhechtingsplaatsen voor de ribkraakbeenderen
- de verbinding tussen het manubrium sterni en corpus sterni
wordt de angulus sternum genoemd
3. Het processus xiphoideus (zwaardvormig aanhangsel)
- de verbinding tussen het corpus sterni en het processus
xiphoideus wordt het art. xiphisternalis genoemd
Sternale hoek
De angulus sternum is normaal gesproken
ongeveer 160° en is anatomisch erg belangrijk,
omdat daar erg veel structuren te vinden zijn:
- de overgang T4-T5
- de articulatieplaatsen van de 2e rib
- de aortaboog
- de azygos vene
- verschillende ligamenten
- bifurcatie van de trachea
Infrasternale hoek
De hoek die ontstaat op de plaats van het
processus xiphoideus (door de onderkant van het
sternum en de arcus costalis) wordt de angulus
infrasternalis genoemd. Normaal is deze hoek
ongeveer 80°.
2
, De wervels en ribben
Onder de thorax vallen 12 thoracale wervels en 12 ribben.
De thoracale wervels hebben articulatieplaatsen op de
processus transversi en het corpus vertebrae
(wervellichamen). De gewrichten die zo ontstaan worden
respectievelijk de artt. costoransversales en artt.
costovertebrales genoemd.
Aan thoracale wervel 1 zit costa 1 en dat blijft
nummersgewijs doorgaan tot th12. De ribben (costae) zijn
op 2 manieren in te delen:
Manier 1 berust op hoe ze vastzitten aan het skelet. Alle
ribben zijn aan de achterkant verbonden met de
wervelkolom, maar de manier waarop ze aan voorzijde
vastzitten verschilt:
a. De ware (vertibrocostale) ribben, ribben 1 t/m 7, zijn ventraal verbonden met het sternum
via hun ‘eigen’ kraakbeen
b. De valse (vertebrochondrale) ribben, ribben 8, 9 en 10, zijn ventraal verbonden met hun
bovenliggende rib via overkoepelend kraakbeen
c. zwevende (vertebro-vrije) ribben, ribben 11 en 12, zitten ventraal niet vast
Manier 2 is gebaseerd op de anatomische eigenschappen van de ribben:
a. De typische ribben (wel typische eigenschappen), ribben 3 t/m 9, hebben allemaal dezelfde
vorm en hoek
b. De atypische ribben (niet typische eigenschappen), ribben 1, 2 en 10 t/m 12, hebben
allemaal een andere structuur
Anatomische lijnen
Er zijn verschillende thoracale lijnen te trekken ter oriëntatie van de verschillende structuren die in de
thorax liggen. Dit zijn er 6:
- de anterieure mediane lijn
(ventraal, verticaal door de incisura jugularis)
- de midclaviculaire lijnen
(ventraal, verticaal door het midden van de clavicula)
- de anterieure axillaire lijnen
(ventraal, verticaal door het midden van de axilla)
- de sternale lijn
(ventraal, horizontaal door de jugulare/suprasternale notch)
- de xipho-sternale lijn
(ventraal, horizontaal door het art. xiphisternalis)
- de midscapulaire lijnen
(dorsaal, verticaal door het midden van de scapula)
3
