Alle hoorcolleges van het vak "Diagnostiek van opvoedings- en ontwikkelingsproblemen".

COLLEGE 1 – INTRODUCTIE

WAT IS DIAGNOSTIEK?
Diagnostiek  het hele proces van het onderzoeken van een probleem of situatie
met het oog op het verkrijgen van een uniek, gedetailleerd en voldoende
compleet klinisch beeld, teneinde de problemen van de hulpvrager en
zijn/haar/hun situatie te begrijpen en verklaren met het oog op gefundeerde
advisering en probleemoplossing.
Diagnostiek:
- Het gehele proces van informatieverwerking en -verwerking ten behoeve
van de hulpverlening bij gedrags- of leerproblemen.
- Meestal nav klachten, of in geval van risico-factoren of eerdere problemen
om het ontwikkelingsverloop te volgen; ook nodig bij wetenschappelijk
onderzoek
- Screening, assessment en classificatie mbt ontwikkeling, gedrag en
functioneren worden geïntegreerd tot een (klinisch) beeld om:
1. De problemen te begrijpen = onderkennen en verklaren
2. Een advies te geven mbt verdere begeleiding of behandeling
3. Om ontwikkeling te volgen


ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
- Kind als opvoedeling; kind of jeugdige in relatie tot zijn
(beroeps)opvoeders.
- Dus een (cliënt)systeem, een gezin, met een pedagogische relatie;
werksetting kan een rol spelen.
- Bij aanmelding kind is de context (ouders en leerkracht/groepsleider) en de
wederzijdse beïnvloeding (relatie) tussen kind en context vaak onderwerp
van onderzoek (transactioneel uitganspunt): een systeemperspectief
- Een ontwikkelingsperspectief is daarbij van groot belang: in welke
ontwikkelingsfase is het kind?

DOEL VAN ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
- Bijdrage tot het verminderen van een probleem of het oplossen van een
probleem.
- Niet alleen letten op risico-factoren, maar ook op protectieve factoren (wat
gaat goed, hierop aansluiten en versterken_
- Empowerment van cliënt systeem (bv het gezin) vergroten
Empowerment  mogelijkheden om om te gaan met problemen


HOE VOEREN WE DIAGNOSTIEK UIT?
1. Op basis van onze theoretische kennis over de factoren die van belang zijn
voor opvoeding en ontwikkeling
2. Mbv een systematische aanpak: door gebruik van het hypothese toetsend
model en de diagnostische cyclus
3. Diagnoses worden gesteld aan de hand van classificatiesystemen, zoals
het DSM

, DIAGNOSE
Diagnose  een gedetailleerd en omvattend beeld met een verklaring voor de
problemen van de cliënt en zijn/haar situatie, uitmondend in een advies. Meestal
aan de hand van een classificatie (bv DSM of ICD). Niet altijd is classificatie
mogelijk, dan kan handelingsgerichte diagnostiek toch aanknopingspunten
geven.


BELANGRIJKSTE DSM-5 CLASSIFICATIE CATEGORIEËN VOOR
KINDEREN
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
 Verstandelijke beperking
 Autismespectrumstoornissen
 Communicatie-/taalstoornissen
 ADHD
 Motorische stoornissen, TICs
 Leerstoornissen: dyslexie, dyscalculie
- Disruptieve, impulsbeheersingsproblemen en andere gedragsproblemen
 Conduct disorder (ernstige gedragsproblemen)
 ODD (oppositioneel gedrag)
- Angststoornissen
- Depressie
- Psychotrauma en stressor gerelateerd
 Reactieve hechtingsstoornis
 PTSS
- Voedings- en eetstoornissen
- Stoornissen in de zindelijkheid
- Slaap-waakstoornissen
- Andere problemen (V codes): relatieproblemen, opvoedingsproblemen,
mishandeling, problemen met onderwijs, werk, economische
omstandigheden, huisvesting, acculturatie


VOOR- EN NADELEN VAN DIAGNOSES EN CLASSIFICATIES
Voordelen:
- Betere communicatie met professionals en ouders
- Systematisch onderzoek naar aard, voorkomen, oorzaak en gevolg
- Duidelijke koppeling met prognoses en met behandelingsmogelijkheden
Nadelen:
- Stigmatiserend
- Te simplificerend, gaat voorbij aan omstandigheden en relaties die van
belang zijn bij de ontwikkeling van psychopathologie
- Zet aan tot onjuist gebruik
- Betrouwbaarheid?


SYSTEMATISCHE AANPAK VRAGEN/KAPSTOKKEN/DIAGNOSTISCHE
CYCLUS
Vragen Kapstokken Diagnostische cyclus
Over wie gaat het? Verschillende Aanmelding

, doelgroepen (gezin,
individu, leeftijd,
chronische aandoening,
setting)
Wat is er aan de hand? Onderkenning; Klachtanalyse
(Wat zijn de klachten en verschillende Probleemanalyse
problemen?) probleemgebieden
Waardoor komt dat Verklaring; biologisch -, Verklaringsanalyse
probleem, of waardoor cognitief-affectief -,
wordt het in stand gedrags-niveau
gehouden?
Wat is er aan te doen? Verschillende Indicatieanalyse
behandelingen
Wat is mijn advies? Advies afhankelijk van Advisering
behandelingsmogelijkhe Rapportage
den en wensen van
hulpvragers



EMPIRISCHE CYCLUS (DE GROOT)
De diagnostische cyclus is gebaseerd op:
- Empirische cyclus van de Groot: wetenschappelijk onderzoek
o Hypotheses die getoetst worden mbv empirische
gegevensverzameling
- Regulatieve cyclus van van Strien: praktijk zorgverlening
o Het zorgverleningsproces is systematisch en in fases ingedeeld;
sommige fases worden herhaald indien nodig
Theoretische achtergrond: empirische cyclus de Groot:
1. Observatie/oriëntatie op een theorie
2. Hypothese/predictie vanuit de theorie
3. Hypothese toetsing
4. Conclusie geldigheid van de theorie
Essentie is: toetsing van de juistheid van beschrijvingen van de werkelijkheid


REGULATIEVE CYCLUS (VAN STRIEN)
1. Probleem herkenning
2. Probleem definiëring/diagnose
3. Kiezen van een behandeling
4. Plannen van de behandeling
5. Uitvoeren van de behandeling
6. Evaluatie
Essentie is: evaluatie van het effect van geboden hulp

DE REGULATIEVE CYCLUS VERTAALD NAAR DE PRAKTIJK
- Fase van aanmelding en intake is het eerste contact
- Teamoverleg met fase van voorlopige indicatiestelling (voorlopig
denkschema, oriënterend beeld)
- Fase van gericht onderzoek

, - Integratiefase: is het beeld duidelijk genoeg? Of moeten we toch nog meer
informatie verzamelen (diagnostiek doen) om beter te bepalen welke
behandeling geïndiceerd is? Cyclisch denkkader.
- Fase van planning van behandeling
- Behandelingsfase: is het verloop en de respons goed genoeg? Of moeten
we toch nog meer informatie verzamelen (diagnostiek doen) om beter te
bepalen welke behandeling geïndiceerd is en misschien toch beter zou
kunnen passen? Cyclisch denkkader.
- Evaluatiefase


DIAGNOSTISCHE CYCLUS EN HYPOTHESE TOETSEND MODEL (HTM)
Diagnostische cyclus is gebaseerd op het Hypothese Toetsend Model (HTM):
- Hypothese: Er is sprake van…
a)
b)
Indicaties en contra-indicaties
- Aard van de hypotheses:
o Onderkennende hypotheses: wat is er aan de hand?
o Verklarende hypotheses: waardoor komt het?


1. WIE BETREFT HET? WIE ZIJN BETROKKEN IN DEZE
CASUS? IS ER SPRAKE VAN EEN SPECIFIEKE
DOELGROEP
Aanmelding: personalia
- Naam/initialen
- Geboortedatum
- Leeftijd
- Schooltype/groep
- Gezinssamenstelling
- Woonomstandigheden
- Culturele achtergrond
- Ouderlijk gezag
- Risicofactoren
- Bijzonderheden


2. WAT ZIJN DE KLACHTEN/PROBLEMEN? KLACHT- EN
PROBLEEMANALYSE

VERSCHIL KLACHT EN PROBLEEM
Klacht  uitspraak van de cliënt, waaruit blijkt dat bepaalde ervaringen als
zorgwekkend of negatief worden beleefd. (bv. “Hij zit nooit stil, heeft nooit rust in
zijn lijf”)
Probleem  er is in psychologisch en opvoedkundig opzicht sprake van een
bedreigende situatie. (bv. “De jongen is beweeglijk en onrustig, in een mate die
niet past bij de omstandigheden en bij de leeftijd van het kind.”