Samenvatting Leren en Ontwikkelen
Let op: een aantal dingen zijn dubbel!
,Table of Contents
De aard van veranderingen................................................................................................3
Leren en ontwikkelen.......................................................................................................15
De Babytijd......................................................................................................................22
De peuter- en kleutertijd..................................................................................................33
De schooltijd....................................................................................................................42
De adolescentie................................................................................................................49
De jongvolwassen............................................................................................................61
Middelbare leeftijd...........................................................................................................68
Ouderdom en dood..........................................................................................................74
Belangrijke extra’s...........................................................................................................81
, De aard van veranderingen
Ontwikkelingspsychologie: de wetenschappelijke studie naar patronen van groei,
verandering en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot ouderdom, maar met een accent op
de jaren tot de volwassenheid.
Ontwikkelingspsychologie heeft een wetenschappelijke benadering. Deze psychologie
richt zich op de aard en het verloop van de menselijke ontwikkeling.
Ontwikkelingspsychologen houden zich bezig met:
- Groeien
- Veranderen
- Stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en volwassenen
In welke perioden in het leven veranderen en groeien mensen het meest? En hoe komt hun
gedrag juist overeen met eerder gedrag?
Meestal specialiseren ontwikkelingspsychologen zich in een thema of leeftijdscategorie. Zo
is onderzoek naar ontwikkeling van kinderen te verdelen in vier thema’s:
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: effect van
de fysieke opbouw van het lichaam, ondervoeding op het
zoals de hersenen, spieren, het groeitempo en de motoriek van
zenuwstelsel, de zintuigen en de kinderen.
behoefte aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: “hoe intellectuele
intellectuele vermogens, zoals vermogens in de loop van de
denken, leren, geheugen en kindertijd veranderen.”
probleemoplossing. “De manier waarop iemand in
de kindertijd een trauma heeft
ervaren, zicht dit later in het
leven herinnert”
Sociaal-emotionele ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: De effecten van een
sociale relaties, interacties met klasstructuur op het
anderen en op het omgaan met emotioneel welbevinden van
emoties. schoolgaande kinderen.
Focus kan ook liggen ook
seksuele ontwikkeling;
stressbeleving onder
homoseksuele adolescenten.
Persoonlijkheidsontwikkeling Ontwikkeling van duurzame Voorbeeld: Heeft een mens
gedragingen en (karakter)- tijdens zijn leven stabiele,
eigenschappen die de ene persoon duurzame karaktertrekken?
van de andere onderscheiden. Kan ook morele ontwikkeling;
invloed van het ouderlijk
gedrag op de ontwikkeling van
het besef van goed en kwaad
bij kinderen.
, Daarnaast heb je ook leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
- Prenatale periode (conceptie – geboorte)
- Babytijd (geboorte – twee jaar)
- Peuter- en kleutertijd (twee – zes jaar)
- Schooltijd (zes – twaalf jaar)
- Adolescentie (twaalf – twintig jaar)
*Let op dat dit wel sociale constructies zijn.
Sociale constructie: een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar
afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment.
Sommige perioden hebben een duidelijk afgebakende grens, zoals de babytijd (de
geboorte), maar het einde hiervan is bijvoorbeeld niet zo duidelijk. De overgang tussen
schooltijd en adolescentie is ook niet precies afgebakend, omdat de biologische
veranderingen per persoon verschilt. Sommige ontwikkelingsspecialisten richten zich zo ook
op de puberteit, welke voor meisjes rond hun elfde/ twaalfde start en bij jongens rond hun
dertiende of veertiende.
De puberteit is in feite het begin van de adolescentie.
Prepuberteit: de periode voorafgaand aan de puberteit, waarin al (hormonale)
veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf zichtbaar zijn.
Opkomende volwassenheid: Niet langer adolescent, maar de verantwoordelijkheden van
volwassenen op jezelf genomen. Zij zijn ook nog bezig met identiteit en zelfverkenning.
De ene mens is sneller volgroeid dan de ander. Ook omgevingsfactoren spelen een
belangrijke rol.
Cohort: Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren.
Sociaalhistorische gebeurtenissen, zoals oorlogen, economische groei en crisis,
hongersnoden en epidemieën hebben mogelijk een bepaalde gemeenschappelijke invloed
op leden van een cohort, samen met andere gebeurtenissen en factoren.
Normatieve gebeurtenissen: Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een
groep op dezelfde manier voltrekken. Historisch, leeftijdsgebonden of sociaal-cultureel
bepaald.
Cohorteffecten: Invloeden van cohorten op de ontwikkeling.
Historisch bepaalde invloeden: Omgevingsinvloeden en biologische invloeden die
verbonden zijn aan een specifiek historisch moment. Voorbeeld: kinderen in de wijk
Roombeek in Enschede in 2000, werden allemaal geconfronteerd met biologische effecten
en omgevingsinvloeden als gevolg van de vuurwerkramp op 13 mei 2000. Hun ontwikkeling
is beïnvloed.
Let op: een aantal dingen zijn dubbel!
,Table of Contents
De aard van veranderingen................................................................................................3
Leren en ontwikkelen.......................................................................................................15
De Babytijd......................................................................................................................22
De peuter- en kleutertijd..................................................................................................33
De schooltijd....................................................................................................................42
De adolescentie................................................................................................................49
De jongvolwassen............................................................................................................61
Middelbare leeftijd...........................................................................................................68
Ouderdom en dood..........................................................................................................74
Belangrijke extra’s...........................................................................................................81
, De aard van veranderingen
Ontwikkelingspsychologie: de wetenschappelijke studie naar patronen van groei,
verandering en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot ouderdom, maar met een accent op
de jaren tot de volwassenheid.
Ontwikkelingspsychologie heeft een wetenschappelijke benadering. Deze psychologie
richt zich op de aard en het verloop van de menselijke ontwikkeling.
Ontwikkelingspsychologen houden zich bezig met:
- Groeien
- Veranderen
- Stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en volwassenen
In welke perioden in het leven veranderen en groeien mensen het meest? En hoe komt hun
gedrag juist overeen met eerder gedrag?
Meestal specialiseren ontwikkelingspsychologen zich in een thema of leeftijdscategorie. Zo
is onderzoek naar ontwikkeling van kinderen te verdelen in vier thema’s:
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: effect van
de fysieke opbouw van het lichaam, ondervoeding op het
zoals de hersenen, spieren, het groeitempo en de motoriek van
zenuwstelsel, de zintuigen en de kinderen.
behoefte aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: “hoe intellectuele
intellectuele vermogens, zoals vermogens in de loop van de
denken, leren, geheugen en kindertijd veranderen.”
probleemoplossing. “De manier waarop iemand in
de kindertijd een trauma heeft
ervaren, zicht dit later in het
leven herinnert”
Sociaal-emotionele ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op Voorbeeld: De effecten van een
sociale relaties, interacties met klasstructuur op het
anderen en op het omgaan met emotioneel welbevinden van
emoties. schoolgaande kinderen.
Focus kan ook liggen ook
seksuele ontwikkeling;
stressbeleving onder
homoseksuele adolescenten.
Persoonlijkheidsontwikkeling Ontwikkeling van duurzame Voorbeeld: Heeft een mens
gedragingen en (karakter)- tijdens zijn leven stabiele,
eigenschappen die de ene persoon duurzame karaktertrekken?
van de andere onderscheiden. Kan ook morele ontwikkeling;
invloed van het ouderlijk
gedrag op de ontwikkeling van
het besef van goed en kwaad
bij kinderen.
, Daarnaast heb je ook leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
- Prenatale periode (conceptie – geboorte)
- Babytijd (geboorte – twee jaar)
- Peuter- en kleutertijd (twee – zes jaar)
- Schooltijd (zes – twaalf jaar)
- Adolescentie (twaalf – twintig jaar)
*Let op dat dit wel sociale constructies zijn.
Sociale constructie: een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar
afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment.
Sommige perioden hebben een duidelijk afgebakende grens, zoals de babytijd (de
geboorte), maar het einde hiervan is bijvoorbeeld niet zo duidelijk. De overgang tussen
schooltijd en adolescentie is ook niet precies afgebakend, omdat de biologische
veranderingen per persoon verschilt. Sommige ontwikkelingsspecialisten richten zich zo ook
op de puberteit, welke voor meisjes rond hun elfde/ twaalfde start en bij jongens rond hun
dertiende of veertiende.
De puberteit is in feite het begin van de adolescentie.
Prepuberteit: de periode voorafgaand aan de puberteit, waarin al (hormonale)
veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf zichtbaar zijn.
Opkomende volwassenheid: Niet langer adolescent, maar de verantwoordelijkheden van
volwassenen op jezelf genomen. Zij zijn ook nog bezig met identiteit en zelfverkenning.
De ene mens is sneller volgroeid dan de ander. Ook omgevingsfactoren spelen een
belangrijke rol.
Cohort: Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren.
Sociaalhistorische gebeurtenissen, zoals oorlogen, economische groei en crisis,
hongersnoden en epidemieën hebben mogelijk een bepaalde gemeenschappelijke invloed
op leden van een cohort, samen met andere gebeurtenissen en factoren.
Normatieve gebeurtenissen: Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een
groep op dezelfde manier voltrekken. Historisch, leeftijdsgebonden of sociaal-cultureel
bepaald.
Cohorteffecten: Invloeden van cohorten op de ontwikkeling.
Historisch bepaalde invloeden: Omgevingsinvloeden en biologische invloeden die
verbonden zijn aan een specifiek historisch moment. Voorbeeld: kinderen in de wijk
Roombeek in Enschede in 2000, werden allemaal geconfronteerd met biologische effecten
en omgevingsinvloeden als gevolg van de vuurwerkramp op 13 mei 2000. Hun ontwikkeling
is beïnvloed.
