Systeemfysiologie – De Nier
Inhoudstafel
DEEL A – VOORAF: FYSIOLOGIE VAN LICHAAMSVLOEISTOFFEN ....................................................................... 4
1. VOORAF: LICHAAMSVLOEISTOFFEN ...................................................................................................................... 4
2. OSMOTISCHE DRUK – ONCOTISCHE DRUK.............................................................................................................. 5
3. TRANSPORT VAN VLOEISTOF TUSSEN COMPARTIMENTEN: INTERSTITIËLE VLOEISTOF VS PLASMA ....................................... 6
DEEL B – STRUCTUUR EN FUNCTIE VAN DE NIEREN .......................................................................................... 6
1. FUNCTIONELE ANATOMIE VAN DE NIER ................................................................................................................. 6
1.1. Het nefron is de functionele kern van de nier ..................................................................................... 7
1.2. Het renaal bloedvatstelsel .................................................................................................................. 7
2. HET LICHAAMPJE VAN MALPIGHI ........................................................................................................................ 8
2.1. Bijzondere structuren in het nierlichaampje ....................................................................................... 9
2.2. Filtratiebarrière in detail ..................................................................................................................... 9
3. GESPECIALISEERDE EPITHEELCELLEN IN DE TUBULUS ................................................................................................ 9
DEEL C – GLOMERULAIRE FILTRATIE EN RENALE DOORBLOEDING ................................................................. 10
1. GLOMERULAIRE FILTRATIE................................................................................................................................ 10
1.1. Massabalans in de nier ..................................................................................................................... 10
1.2. Klaring van een stof .......................................................................................................................... 10
1.3. Glomerulaire filtratie rate (GFR) ....................................................................................................... 11
2. RENALE DOORBLOEDING (RENAL BLOOD/ PLASMA FLOW) ...................................................................................... 13
2.1. Starling krachten over de lengte van het arteriool ........................................................................... 13
2.2. Variatie in RPf beïnvloedt GFR .......................................................................................................... 14
2.3. Peritubulaire capillairen absorberen vloeistof .................................................................................. 14
3. CONTROLE OP GFR EN RPF ............................................................................................................................. 15
3.1. Myogene respons .............................................................................................................................. 15
3.2. Tubuloglomerulaire feedback ........................................................................................................... 15
3.3. Tubuloglomerulaire feedback cellulair.............................................................................................. 16
3.4. Ook hormonen reguleren RBF/ RPF en GFR ...................................................................................... 16
DEEL D – TRANSPORT VAN NACL EN WATER DOOR EPITHEELCELLEN............................................................. 17
1. NA+ TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU .............................................................................................................. 17
1.1. Renale behandeling van Na+ in verschillende segmenten van het nefron ........................................ 17
1.2. Na+ reabsorptie in proximale segmenten ......................................................................................... 18
1.3. Na+ transport in distale segmenten .................................................................................................. 18
1.4. Transepitheliale drijvende kracht voor Na+....................................................................................... 19
2. CL- TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU ................................................................................................................ 19
2.1. Cl- transport in de proximale tubulus ................................................................................................ 19
2.2. Cl- transport in de Lis van Henle ........................................................................................................ 20
2.3. Cl- transport in de distale tubulus ..................................................................................................... 20
2.4. Cl- transport in de collecting duct ..................................................................................................... 20
3. REGULATIE VAN NACL TRANSPORT .................................................................................................................... 21
Systeemfysiologie – De Nier 1
, 3.1. Renine-Angiotensine-Aldosteron systeem ........................................................................................ 21
3.2. Renine-Angiotensine-Aldosteron as .................................................................................................. 22
3.3. Cellulaire effecten van Aldosteron .................................................................................................... 23
4. WATERTRANSPORT LANGS HET NEFRON ............................................................................................................. 23
4.1. Aquaporines zijn waterkanalen ........................................................................................................ 24
4.2. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 24
5. REGULATIE VAN WATERTRANSPORT ................................................................................................................... 24
5.1. Regulatie van watertransport door AVP/ADH .................................................................................. 24
5.2. Geregelde waterabsorptie in het distale deel van het nefron .......................................................... 25
5.3. AVP actie op cellulair niveau ............................................................................................................. 25
DEEL E – INTEGRATIE VAN NACL EN WATERTRANSPORT................................................................................ 26
1. INLEIDING..................................................................................................................................................... 26
0.1 Na+ excretie of water excretie ........................................................................................................... 26
0.2 Osmo- en volume regulatie zijn sterk gekoppeld .............................................................................. 27
1. CONCENTRATIE EN VERDUNNING VAN URINE ....................................................................................................... 27
1.1. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 28
1.2. De hyperosmotische medulla is essentieel voor de opname van water doorheen de tubuluswand . 28
1.3. De medulla is hyperosmotisch, zowel bij diurese als antidiurese ..................................................... 29
1.4. Transportprocessen in het nefron en vasa recta ............................................................................... 29
2. CONTROLE VAN DE EXTRACELLULAIRE OSMOLALITEIT ............................................................................................. 30
2.1. Waterbalans en osmosensoren ........................................................................................................ 30
2.2. Controle van extracellulaire osmolaliteit .......................................................................................... 30
2.2.2. Regulatie van de osmolaliteit van bloed en weefselvocht ............................................................ 32
3. CONTROLE VAN HET EXTRACELLULAIR VOLUME .................................................................................................... 34
3.1. Na+ balans en het effectief circulerend volume ................................................................................ 34
3.2. 4 parallele cascades reageren op een volume verandering .............................................................. 35
3.3. Controle op Na+ excretie bij volume expansie en contractie ............................................................. 36
DEEL F – ALGEMENE ABSORPTIE EN SECRETIEMECHANISMEN ....................................................................... 37
1. GLUCOSE TRANSPORT IN HET NEFRON ................................................................................................................ 37
1.1. Glucose transport in het nefron ........................................................................................................ 37
1.2. Glucose transport heef een maximum!............................................................................................. 37
1.3. SGLT2 inhibitoren voor Diabetes Mellitus ......................................................................................... 38
2. ORGANISCHE ANIONEN EN KATIONEN................................................................................................................. 39
2.1. Transport van organische anionen ................................................................................................... 39
2.2. Transport van organische Kationen .................................................................................................. 39
DEEL G – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN K+ ............................................................................................ 40
1. K+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET K+ ........................................................................................................ 40
CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES REGULATIE VAN K+ TRANSPORT ............................................................................ 40
1.1. K+ homeostase in ons lichaam .......................................................................................................... 40
1.2. K+ opname in cellen oiv hormonen.................................................................................................... 41
1.3. K+ handling in het nefron .................................................................................................................. 41
1.4. Cellulaire mechanismen voor K+ transport ....................................................................................... 41
1.5. K+ transport in het nefron: distale K+ secretie ................................................................................... 42
1.6. Regulatie van K+ transport ................................................................................................................ 42
Systeemfysiologie – De Nier 2
,DEEL H – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN CA2+ ......................................................................................... 42
1. CA2+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET CA2+ .................................................................................................. 42
1.1. Ca2+ homeostase van het lichaam: overzicht .................................................................................... 42
2. CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES .............................................................................................................. 43
2.1. Calcium transport in het nefron ........................................................................................................ 43
3. REGULATIE VAN CA2+ TRANSPORT ..................................................................................................................... 43
3.1. Regulatie van Calcium transport via CaSR in het nefron .................................................................. 44
3.2. Ziekte geassocieerd met tubulair transport: Bartter’s syndrome ..................................................... 44
DEEL I – TRANSPORT VAN ZUREN EN BASEN .................................................................................................. 44
1. ZUUR-BASE BALANS........................................................................................................................................ 44
1.1. Even herhalen: HCO3 buffer in ons lichaam ...................................................................................... 44
1.2. Overzicht van de zuur-base balans: Nier & ademhaling ................................................................... 45
2. ZUUR-BASE TRANSPORT IN HET NEFRON ............................................................................................................. 46
2.1. Algemene mechanismes voor opname en synthese van HCO3- ........................................................ 46
2.2. Zuur-base transport over het nefron ................................................................................................ 47
3. PRODUCTIE VAN “NIEUW” HCO3 VIA AMMONIAGENESE........................................................................................ 49
3.1. Synthese van NH3 .............................................................................................................................. 49
4. RENALE RESPONS OP ZUUR-BASE AFWIJKINGEN .................................................................................................... 50
4.1. Respons op zuur-base afwijkingen .................................................................................................... 50
4.2. Renale respons op acidose ................................................................................................................ 50
Open vragen: uit A tot E
Meerkeuzevragen: uit alles
Systeemfysiologie – De Nier 3
,Deel A – Vooraf: Fysiologie van lichaamsvloeistoffen
Tussen 50 – 60% van ons lichaamsgewicht is H2O
Compartimenten:
Totale lichaamsvloeistof 0.6 x lichaamsgewicht
Extracellulair volume (ECV) (40% = 14L):
0.2 x lichaamsgewicht
- Plasmavolume (PV) - ¼ v ECV = 3.5L = effectief circulerend volume dat
vloeit doorheen het
buizensysteem vd bloedvaten
- Interstitieel vocht (ISV) - ¾ v ECV = 10.5L = het eigenlijke milieu van de
niet-bloedcellen, (de vloeistof die
in de weefsels/ orgaanmateriaal
zitten)
- Transcellulair vocht
Intracellulair vocht (ICV) (60% = 28L):
0.4 x lichaamsgewicht
ECV en ICV staan in contact met elkaar door transporters in de celmembraan → veranderingen in de ECV
zullen gevolgen hebben voor de ICV
1. Vooraf: lichaamsvloeistoffen
NaCl is het belangrijkste ionenpaar in de lichaamsvloeistof
→ functie vd nieren wordt grotendeels bepaald door hoeveelheid NaCl in ECV (bepaald osmolariteit)
Normale fysiologische omstandigheden: OsmECV ~ OsmICV
Drijvende kracht voor het transport van vloeistof tss. de verschillende compartimenten:
- Capillair endotheel: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tss. bloedvat en interstitiële ruimte
o Bloeddruk: drukt vloeistof v bloedplasma naar interstitieel vocht
o Oncotische druk: drukt vloeistof v interstitiële ruimte naar bloedplasma door verschil in
hoeveelheid eiwitten
- Plasmamembraan: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tussen ICV en interstitiële vloeistof
o Osmotische druk: drukt vloeistof van intracellulair vocht naar interstitieel vocht en
omgekeerd door transport van ionen
Systeemfysiologie – De Nier 4
, 2. Osmotische druk – oncotische druk
Molariteit: # opgeloste deeltjes per liter
Molaliteit: # opgeloste deeltjes per kg
Toniciteit: effect op celvolume (iso-, hypo-, hypertoon)
Osmotische druk: drijvende kracht voor watertransport als gevolg ve verschil in
# opgeloste deeltjes
= wet van Van’t Hoff
Effectieve osmolen: deeltjes waarvoor membraantransport gelimiteerd is
- belangrijke rol in constant houden van ongelijkheid in osmolariteit
Ineffectieve osmolen: deeltje dat vrij doorheen de plasmamembraan beweegt (bv. ureum)
Osmotische druk: 𝜋 = 𝜎(𝑛𝐶𝑅𝑇)
- 𝜎: osmotische coëfficiënt (relatieve permeabiliteit, reflectiecoëfficiënt
o = 0: voor ineffectieve osmoliet (vrij membraanpermeabel, ureum)
o = 1: voor effectieve osmoliet (niet membraanpermeabel, sucrose)
- n: # deeltjes per molecule
- C: totale concentratie
- R: algemene gasconstante
- T: temperatuur in K
Oncotische druk: osmotische druk tgv grote proteïnen wijkt af van Van’t Hoff’s voorspelling
- relatief klein tov osmotische druk, maar fysiologisch zeer belangrijk
soortelijk gewicht: totale gewicht ve oplossing/ zelfde volume gedistilleerd water
- voor normale urine: 1.008/1.010
Systeemfysiologie – De Nier 5
, 3. Transport van vloeistof tussen compartimenten: interstitiële vloeistof vs plasma
Starling krachten:
= gaat in capillaire mechanismen van het lichaam vloeistof van bloedvat
naar interstitiële ruimte of omgekeerd duwen
- Nieren: laat heel veel vloeistof toe
- Spieren: laat amper vloeistof toe
- Filtration rate = 𝐾𝑓 [(𝑃𝑐 − 𝑃𝑖 ) − 𝜎(𝜋𝑐 − 𝜋𝑖 )]
- K: capillaire filtratie coëfficiënt
- (Pc-Pi): hydrostatisch drukverschil
- 𝜎: reflectie-coëfficiënt
- (𝜋𝑐 − 𝜋𝑖 ): oncotisch drukverschil
Hydrostatische druk: afhankelijk v arteriële druk, veneuze druk, en pre- en post-capillaire weerstand. In de
regel duwt ze vloeistof uit een capillair
- Veel hoger in bloedvat dan in interstitiële ruimte → zal vloeistof uit bloedvaten duwen
Oncotische druk: bepaald door de aanwezigheid van proteïnen en is dus groter in bloed. ER wordt dus
vloeistof vanuit interstitium aangetrokken naar het capillair
- Werkt hydrostatische druk tegen
Deel B – Structuur en functie van de nieren
Nota: geen anatomische details kennen, wel de context begrijpen
1. Functionele anatomie van de nier
2 nieren
Opbouw:
- Buitenste schil
- Binnenste structuur
- Sterk doorbloed: bloedvaten vertakken in heel kleine bloedvaten, die
naar heel specifieke structuurtjes worden afgeleid
- Nefronen: in nierweefsel
o Wonderlijke samenstelling van BV’en en tubuli, waar het
bloed in de BV’en en tubuline urine gevormd wordt
o Glomerulus: bloed filteren
- Nierbuisjes: filtraat geleiden
Systeemfysiologie – De Nier 6
Inhoudstafel
DEEL A – VOORAF: FYSIOLOGIE VAN LICHAAMSVLOEISTOFFEN ....................................................................... 4
1. VOORAF: LICHAAMSVLOEISTOFFEN ...................................................................................................................... 4
2. OSMOTISCHE DRUK – ONCOTISCHE DRUK.............................................................................................................. 5
3. TRANSPORT VAN VLOEISTOF TUSSEN COMPARTIMENTEN: INTERSTITIËLE VLOEISTOF VS PLASMA ....................................... 6
DEEL B – STRUCTUUR EN FUNCTIE VAN DE NIEREN .......................................................................................... 6
1. FUNCTIONELE ANATOMIE VAN DE NIER ................................................................................................................. 6
1.1. Het nefron is de functionele kern van de nier ..................................................................................... 7
1.2. Het renaal bloedvatstelsel .................................................................................................................. 7
2. HET LICHAAMPJE VAN MALPIGHI ........................................................................................................................ 8
2.1. Bijzondere structuren in het nierlichaampje ....................................................................................... 9
2.2. Filtratiebarrière in detail ..................................................................................................................... 9
3. GESPECIALISEERDE EPITHEELCELLEN IN DE TUBULUS ................................................................................................ 9
DEEL C – GLOMERULAIRE FILTRATIE EN RENALE DOORBLOEDING ................................................................. 10
1. GLOMERULAIRE FILTRATIE................................................................................................................................ 10
1.1. Massabalans in de nier ..................................................................................................................... 10
1.2. Klaring van een stof .......................................................................................................................... 10
1.3. Glomerulaire filtratie rate (GFR) ....................................................................................................... 11
2. RENALE DOORBLOEDING (RENAL BLOOD/ PLASMA FLOW) ...................................................................................... 13
2.1. Starling krachten over de lengte van het arteriool ........................................................................... 13
2.2. Variatie in RPf beïnvloedt GFR .......................................................................................................... 14
2.3. Peritubulaire capillairen absorberen vloeistof .................................................................................. 14
3. CONTROLE OP GFR EN RPF ............................................................................................................................. 15
3.1. Myogene respons .............................................................................................................................. 15
3.2. Tubuloglomerulaire feedback ........................................................................................................... 15
3.3. Tubuloglomerulaire feedback cellulair.............................................................................................. 16
3.4. Ook hormonen reguleren RBF/ RPF en GFR ...................................................................................... 16
DEEL D – TRANSPORT VAN NACL EN WATER DOOR EPITHEELCELLEN............................................................. 17
1. NA+ TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU .............................................................................................................. 17
1.1. Renale behandeling van Na+ in verschillende segmenten van het nefron ........................................ 17
1.2. Na+ reabsorptie in proximale segmenten ......................................................................................... 18
1.3. Na+ transport in distale segmenten .................................................................................................. 18
1.4. Transepitheliale drijvende kracht voor Na+....................................................................................... 19
2. CL- TRANSPORT OP CELLULAIR NIVEAU ................................................................................................................ 19
2.1. Cl- transport in de proximale tubulus ................................................................................................ 19
2.2. Cl- transport in de Lis van Henle ........................................................................................................ 20
2.3. Cl- transport in de distale tubulus ..................................................................................................... 20
2.4. Cl- transport in de collecting duct ..................................................................................................... 20
3. REGULATIE VAN NACL TRANSPORT .................................................................................................................... 21
Systeemfysiologie – De Nier 1
, 3.1. Renine-Angiotensine-Aldosteron systeem ........................................................................................ 21
3.2. Renine-Angiotensine-Aldosteron as .................................................................................................. 22
3.3. Cellulaire effecten van Aldosteron .................................................................................................... 23
4. WATERTRANSPORT LANGS HET NEFRON ............................................................................................................. 23
4.1. Aquaporines zijn waterkanalen ........................................................................................................ 24
4.2. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 24
5. REGULATIE VAN WATERTRANSPORT ................................................................................................................... 24
5.1. Regulatie van watertransport door AVP/ADH .................................................................................. 24
5.2. Geregelde waterabsorptie in het distale deel van het nefron .......................................................... 25
5.3. AVP actie op cellulair niveau ............................................................................................................. 25
DEEL E – INTEGRATIE VAN NACL EN WATERTRANSPORT................................................................................ 26
1. INLEIDING..................................................................................................................................................... 26
0.1 Na+ excretie of water excretie ........................................................................................................... 26
0.2 Osmo- en volume regulatie zijn sterk gekoppeld .............................................................................. 27
1. CONCENTRATIE EN VERDUNNING VAN URINE ....................................................................................................... 27
1.1. Watertransport door het nefron ....................................................................................................... 28
1.2. De hyperosmotische medulla is essentieel voor de opname van water doorheen de tubuluswand . 28
1.3. De medulla is hyperosmotisch, zowel bij diurese als antidiurese ..................................................... 29
1.4. Transportprocessen in het nefron en vasa recta ............................................................................... 29
2. CONTROLE VAN DE EXTRACELLULAIRE OSMOLALITEIT ............................................................................................. 30
2.1. Waterbalans en osmosensoren ........................................................................................................ 30
2.2. Controle van extracellulaire osmolaliteit .......................................................................................... 30
2.2.2. Regulatie van de osmolaliteit van bloed en weefselvocht ............................................................ 32
3. CONTROLE VAN HET EXTRACELLULAIR VOLUME .................................................................................................... 34
3.1. Na+ balans en het effectief circulerend volume ................................................................................ 34
3.2. 4 parallele cascades reageren op een volume verandering .............................................................. 35
3.3. Controle op Na+ excretie bij volume expansie en contractie ............................................................. 36
DEEL F – ALGEMENE ABSORPTIE EN SECRETIEMECHANISMEN ....................................................................... 37
1. GLUCOSE TRANSPORT IN HET NEFRON ................................................................................................................ 37
1.1. Glucose transport in het nefron ........................................................................................................ 37
1.2. Glucose transport heef een maximum!............................................................................................. 37
1.3. SGLT2 inhibitoren voor Diabetes Mellitus ......................................................................................... 38
2. ORGANISCHE ANIONEN EN KATIONEN................................................................................................................. 39
2.1. Transport van organische anionen ................................................................................................... 39
2.2. Transport van organische Kationen .................................................................................................. 39
DEEL G – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN K+ ............................................................................................ 40
1. K+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET K+ ........................................................................................................ 40
CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES REGULATIE VAN K+ TRANSPORT ............................................................................ 40
1.1. K+ homeostase in ons lichaam .......................................................................................................... 40
1.2. K+ opname in cellen oiv hormonen.................................................................................................... 41
1.3. K+ handling in het nefron .................................................................................................................. 41
1.4. Cellulaire mechanismen voor K+ transport ....................................................................................... 41
1.5. K+ transport in het nefron: distale K+ secretie ................................................................................... 42
1.6. Regulatie van K+ transport ................................................................................................................ 42
Systeemfysiologie – De Nier 2
,DEEL H – HOMEOSTASE EN TRANSPORT VAN CA2+ ......................................................................................... 42
1. CA2+ BALANS EN DE RENALE OMGANG MET CA2+ .................................................................................................. 42
1.1. Ca2+ homeostase van het lichaam: overzicht .................................................................................... 42
2. CELLULAIRE TRANSPORTMECHANISMES .............................................................................................................. 43
2.1. Calcium transport in het nefron ........................................................................................................ 43
3. REGULATIE VAN CA2+ TRANSPORT ..................................................................................................................... 43
3.1. Regulatie van Calcium transport via CaSR in het nefron .................................................................. 44
3.2. Ziekte geassocieerd met tubulair transport: Bartter’s syndrome ..................................................... 44
DEEL I – TRANSPORT VAN ZUREN EN BASEN .................................................................................................. 44
1. ZUUR-BASE BALANS........................................................................................................................................ 44
1.1. Even herhalen: HCO3 buffer in ons lichaam ...................................................................................... 44
1.2. Overzicht van de zuur-base balans: Nier & ademhaling ................................................................... 45
2. ZUUR-BASE TRANSPORT IN HET NEFRON ............................................................................................................. 46
2.1. Algemene mechanismes voor opname en synthese van HCO3- ........................................................ 46
2.2. Zuur-base transport over het nefron ................................................................................................ 47
3. PRODUCTIE VAN “NIEUW” HCO3 VIA AMMONIAGENESE........................................................................................ 49
3.1. Synthese van NH3 .............................................................................................................................. 49
4. RENALE RESPONS OP ZUUR-BASE AFWIJKINGEN .................................................................................................... 50
4.1. Respons op zuur-base afwijkingen .................................................................................................... 50
4.2. Renale respons op acidose ................................................................................................................ 50
Open vragen: uit A tot E
Meerkeuzevragen: uit alles
Systeemfysiologie – De Nier 3
,Deel A – Vooraf: Fysiologie van lichaamsvloeistoffen
Tussen 50 – 60% van ons lichaamsgewicht is H2O
Compartimenten:
Totale lichaamsvloeistof 0.6 x lichaamsgewicht
Extracellulair volume (ECV) (40% = 14L):
0.2 x lichaamsgewicht
- Plasmavolume (PV) - ¼ v ECV = 3.5L = effectief circulerend volume dat
vloeit doorheen het
buizensysteem vd bloedvaten
- Interstitieel vocht (ISV) - ¾ v ECV = 10.5L = het eigenlijke milieu van de
niet-bloedcellen, (de vloeistof die
in de weefsels/ orgaanmateriaal
zitten)
- Transcellulair vocht
Intracellulair vocht (ICV) (60% = 28L):
0.4 x lichaamsgewicht
ECV en ICV staan in contact met elkaar door transporters in de celmembraan → veranderingen in de ECV
zullen gevolgen hebben voor de ICV
1. Vooraf: lichaamsvloeistoffen
NaCl is het belangrijkste ionenpaar in de lichaamsvloeistof
→ functie vd nieren wordt grotendeels bepaald door hoeveelheid NaCl in ECV (bepaald osmolariteit)
Normale fysiologische omstandigheden: OsmECV ~ OsmICV
Drijvende kracht voor het transport van vloeistof tss. de verschillende compartimenten:
- Capillair endotheel: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tss. bloedvat en interstitiële ruimte
o Bloeddruk: drukt vloeistof v bloedplasma naar interstitieel vocht
o Oncotische druk: drukt vloeistof v interstitiële ruimte naar bloedplasma door verschil in
hoeveelheid eiwitten
- Plasmamembraan: gespecialiseerde cellen die barrière vormen tussen ICV en interstitiële vloeistof
o Osmotische druk: drukt vloeistof van intracellulair vocht naar interstitieel vocht en
omgekeerd door transport van ionen
Systeemfysiologie – De Nier 4
, 2. Osmotische druk – oncotische druk
Molariteit: # opgeloste deeltjes per liter
Molaliteit: # opgeloste deeltjes per kg
Toniciteit: effect op celvolume (iso-, hypo-, hypertoon)
Osmotische druk: drijvende kracht voor watertransport als gevolg ve verschil in
# opgeloste deeltjes
= wet van Van’t Hoff
Effectieve osmolen: deeltjes waarvoor membraantransport gelimiteerd is
- belangrijke rol in constant houden van ongelijkheid in osmolariteit
Ineffectieve osmolen: deeltje dat vrij doorheen de plasmamembraan beweegt (bv. ureum)
Osmotische druk: 𝜋 = 𝜎(𝑛𝐶𝑅𝑇)
- 𝜎: osmotische coëfficiënt (relatieve permeabiliteit, reflectiecoëfficiënt
o = 0: voor ineffectieve osmoliet (vrij membraanpermeabel, ureum)
o = 1: voor effectieve osmoliet (niet membraanpermeabel, sucrose)
- n: # deeltjes per molecule
- C: totale concentratie
- R: algemene gasconstante
- T: temperatuur in K
Oncotische druk: osmotische druk tgv grote proteïnen wijkt af van Van’t Hoff’s voorspelling
- relatief klein tov osmotische druk, maar fysiologisch zeer belangrijk
soortelijk gewicht: totale gewicht ve oplossing/ zelfde volume gedistilleerd water
- voor normale urine: 1.008/1.010
Systeemfysiologie – De Nier 5
, 3. Transport van vloeistof tussen compartimenten: interstitiële vloeistof vs plasma
Starling krachten:
= gaat in capillaire mechanismen van het lichaam vloeistof van bloedvat
naar interstitiële ruimte of omgekeerd duwen
- Nieren: laat heel veel vloeistof toe
- Spieren: laat amper vloeistof toe
- Filtration rate = 𝐾𝑓 [(𝑃𝑐 − 𝑃𝑖 ) − 𝜎(𝜋𝑐 − 𝜋𝑖 )]
- K: capillaire filtratie coëfficiënt
- (Pc-Pi): hydrostatisch drukverschil
- 𝜎: reflectie-coëfficiënt
- (𝜋𝑐 − 𝜋𝑖 ): oncotisch drukverschil
Hydrostatische druk: afhankelijk v arteriële druk, veneuze druk, en pre- en post-capillaire weerstand. In de
regel duwt ze vloeistof uit een capillair
- Veel hoger in bloedvat dan in interstitiële ruimte → zal vloeistof uit bloedvaten duwen
Oncotische druk: bepaald door de aanwezigheid van proteïnen en is dus groter in bloed. ER wordt dus
vloeistof vanuit interstitium aangetrokken naar het capillair
- Werkt hydrostatische druk tegen
Deel B – Structuur en functie van de nieren
Nota: geen anatomische details kennen, wel de context begrijpen
1. Functionele anatomie van de nier
2 nieren
Opbouw:
- Buitenste schil
- Binnenste structuur
- Sterk doorbloed: bloedvaten vertakken in heel kleine bloedvaten, die
naar heel specifieke structuurtjes worden afgeleid
- Nefronen: in nierweefsel
o Wonderlijke samenstelling van BV’en en tubuli, waar het
bloed in de BV’en en tubuline urine gevormd wordt
o Glomerulus: bloed filteren
- Nierbuisjes: filtraat geleiden
Systeemfysiologie – De Nier 6
