Medische kennis 2.2
- Geriatrie en oncologie
Hoorcollege 1:
Waarom is geriatrie zo’n belangrijk onderwerp?
- Vergrijzing → mensen worden steeds ouder en leven langer door de betere
gezondheidszorg
Multimorbiditeit = meerdere aandoeningen zijn tegelijkertijd aanwezig
Polyfarmacie = gebruik van meerdere medicijnen tegelijkertijd
Ouderen hebben moeite met het evenwicht behouden tijdens het lopen.
Definitie geriatrische patiënt:
Iemand met een complex ziektebeeld, als gevolg van stoornissen op lichamelijk,
geestelijk en/of sociaal gebied waardoor zelfstandig functioneren en de kwaliteit van
het leven negatief beïnvloed wordt.
→ Aantal kenmerken:
- Verwevenheid van medische-biologische, psychische en sociale factoren
- Multimorbiditeit
- Polyfarmacie
- Atypische presentatie
- Verminderde reservefunctie
- Interindividuele variatie
Nadruk ligt op herstel en behoud van zelfredzaamheid van de patiënt.
Afname reservecapaciteit:
- Afname kwaliteit weefsels
- Door verminderde functie van organen
, - Verminderde capaciteit om te compenseren
- Zeker bij of na ziekte is herstel moeilijker
Cellen die niet meer goed functioneren worden minder snel vervangen bij ouderen.
→ Weefsels worden minder goed onderhouden. Ook worden er meer foutjes
gemaakt bij celdeling. Als de weefsels het minder goed doen, dan gaan organen het
ook minder goed doen
Spierweefsel wordt minder naarmate je ouder wordt. Kraakbeenschijven beginnen
te slijten, met als gevolg dat mensen kleiner worden naarmate ze ouder worden.
Hierdoor heb je minder lichaamsenergie nodig
Wat verandert er bij veroudering?
- Afname hoeveelheid water in het lichaam
- Spieren worden dunner (atrofie)
- Botten worden dunner door verlies calcium
- Tussenwervelschijven van de ruggengraat drogen uit en worden dunner,
hierdoor neemt de lengte van de wervelkolom af en krimpen we
- Hart werkt trager > bloeddruk stijgt
* Deze veranderingen ontstaan doordat ons lichaam minder snel nieuwe cellen
aanmaakt
Een baby bestaat 80% uit water, dit neemt door de jaren af. Ouderen bestaan 50%
uit water. Sommige medicatie lost goed op in water en sommige medicatie niet
waardoor het medicijn kan veranderen
Sarcopenie = Snellere afbraak dan aanmaak van spieren bij het ouder worden,
waardoor de spierkracht afneemt en het fysiek functioneren achteruit gaat.
● Om spieren en botten te onderhouden moet je bewegen
9.8
Veroudering gaat gepaard met een duidelijke afname van de speciale zintuigen door
het verlies van axonen.
Reukvermogen bij veroudering:
Het aantal zintuigcellen neemt met het ouder worden af en de overblijvende
zintuigcellen worden minder gevoelig → ouderen krijgen problemen met registreren
van geuren in lage concentraties
Smaak bij veroudering:
Smaak neemt bij het ouder worden af doordat de slijmvliezen dunner worden en de
smaakknopjes in aantal en gevoeligheid afnemen.
Gezichtsvermogen bij veroudering:
,Met het ouder worden verliest de lens zijn elasticiteit en wordt stijver → hierdoor
moeilijk om voorwerpen van dichtbij te zien en worden oudere mensen verziend.
Evenwicht bij veroudering:
Problemen met het evenwicht neemt toe met het ouder worden doordat er een
afname is van het aantal zenuwcellen in het vestibulaire complex. Dit kan leiden tot
duizeligheid en evenwichtsproblemen.
Gehoorvermogen bij veroudering:
Het gehoor bij ouderen gaat achteruit doordat het trommelvlies zijn elasticiteit
verliest. Hierdoor wordt het moeilijker om hoge tonen te horen.
Moleculaire en cellulaire mechanismen van veroudering:
- Meer DNA schade
Cascade breakdown
= een domino effect waarbij een ouder iemand bijvoorbeeld een blaasontsteking
krijgt → daardoor krijgt hij een delier → daardoor krijgt hij weer allerlei medicatie
waarop hij slecht reageert
Verandering farmacokinetiek → Wat doet het lichaam met het medicijn?
Verandering farmacodynamiek → Wat doet het medicijn met het lichaam?
Farmacologische effecten veroudering:
→ Effect op kinetiek: lever werkt minder goed → daling van de metabolisme
- Sommige medicijnen worden geactiveerd in de lever. Als de lever het minder
goed doet, dan moet je meer medicatie geven, of duurt het langer voordat de
lever het kan omzetten.
→ Effect op dynamiek: Omdat er minder aangrijpingspunten zijn (minder
receptoren aanwezig) zijn ouderen gevoeliger voor medicatie met name bij medicatie
bij die zijn aangrijpingspunt heeft op het centrale zenuwstelsel en het
cardiovasculaire systeem
Staafjes zijn voor zwart en wit. Kegeltjes zijn voor kleur.
15.4.2
Glaucoom = schade aan de nervus opticus (oogzenuw) met beperkingen of uitval
van het gezichtsveld
- Oorzaak: verhoogde druk in oogbal (maar kan ook voorkomen bij normale
oogdruk)
- is een zenuwaandoening (neuropathie)
- Belangrijkste oorzaak van blindheid
- Komt vooral voor bij ouderen 65+
,Kokerzien bij glaucoom
Risicofactoren glaucoom:
- Verstoorde afvoer van kamerwater → verhoogde oogdruk
- Hogere leeftijd
- Hart en vaatziekten
- Diabetes
- Glaucoom in familie
Etiologie glaucoom:
Ontstaat door beschadiging van de optische zenuwvezels, dit kan door:
- Mechanische druk
- Verminderde bloedvoorziening door beschadiging of dichtdrukken van
bloedvaatjes die oog van bloed voorziet
- Het perifere gezichtsveld valt als eerste uit
Symptomen glaucoom:
- Plotselinge visusvermindering
- Rood oog
- Pijn in oog
- Hoofdpijn (boven de wenkbrauw)
- Misselijkheid
- Braken
Gevolgen glaucoom:
Zorgvragers lopen tegen dingen aan of zien personen en dingen niet aankomen. Dit
leidt tot problemen met mobiliteit en deelname aan verkeer
Diagnose glaucoom:
● Inspectie pupil met fundoscopie
● Gezichtsveldonderzoek
● Intraoculaire druk wordt bepaald met tonometrie
Behandeling glaucoom:
, - Gericht op handhaven gezichtsvermogen en behouden kwaliteit van leven
- Oogdruk verlagen met oogdruppels
Cataract = Oogaandoening met vertroebeling van de lens, dat ontstaat door
verandering eiwitten in lensvezels of door beschadiging lensvezels
- ‘Staar’
- Vertroebeling van de lens
- Belangrijkste risicofactor is hoge leeftijd
- Onbehandeld kan dit leiden tot blindheid
Onscherp beeld bij cataract:
Gevolgen cataract:
- Visus vermindert geleidelijk
- Grauw en/of wazig zien
- Last van verblinding → fotofobie
- Dubbelzien
- Nachtblindheid
Diagnose cataract:
- Met een spleetlamponderzoek
Behandeling cataract:
- Operatie → verwijderen van troebele lens en plaatsen kunstlens
Maculadegeneratie = hoeveelheid kegeltjes neemt af van de macula
- ‘De gele vlek’
- Komt voor op oudere leeftijd 55+
- Meest voorkomende oorzaak van blindheid bij ouderen
- Geriatrie en oncologie
Hoorcollege 1:
Waarom is geriatrie zo’n belangrijk onderwerp?
- Vergrijzing → mensen worden steeds ouder en leven langer door de betere
gezondheidszorg
Multimorbiditeit = meerdere aandoeningen zijn tegelijkertijd aanwezig
Polyfarmacie = gebruik van meerdere medicijnen tegelijkertijd
Ouderen hebben moeite met het evenwicht behouden tijdens het lopen.
Definitie geriatrische patiënt:
Iemand met een complex ziektebeeld, als gevolg van stoornissen op lichamelijk,
geestelijk en/of sociaal gebied waardoor zelfstandig functioneren en de kwaliteit van
het leven negatief beïnvloed wordt.
→ Aantal kenmerken:
- Verwevenheid van medische-biologische, psychische en sociale factoren
- Multimorbiditeit
- Polyfarmacie
- Atypische presentatie
- Verminderde reservefunctie
- Interindividuele variatie
Nadruk ligt op herstel en behoud van zelfredzaamheid van de patiënt.
Afname reservecapaciteit:
- Afname kwaliteit weefsels
- Door verminderde functie van organen
, - Verminderde capaciteit om te compenseren
- Zeker bij of na ziekte is herstel moeilijker
Cellen die niet meer goed functioneren worden minder snel vervangen bij ouderen.
→ Weefsels worden minder goed onderhouden. Ook worden er meer foutjes
gemaakt bij celdeling. Als de weefsels het minder goed doen, dan gaan organen het
ook minder goed doen
Spierweefsel wordt minder naarmate je ouder wordt. Kraakbeenschijven beginnen
te slijten, met als gevolg dat mensen kleiner worden naarmate ze ouder worden.
Hierdoor heb je minder lichaamsenergie nodig
Wat verandert er bij veroudering?
- Afname hoeveelheid water in het lichaam
- Spieren worden dunner (atrofie)
- Botten worden dunner door verlies calcium
- Tussenwervelschijven van de ruggengraat drogen uit en worden dunner,
hierdoor neemt de lengte van de wervelkolom af en krimpen we
- Hart werkt trager > bloeddruk stijgt
* Deze veranderingen ontstaan doordat ons lichaam minder snel nieuwe cellen
aanmaakt
Een baby bestaat 80% uit water, dit neemt door de jaren af. Ouderen bestaan 50%
uit water. Sommige medicatie lost goed op in water en sommige medicatie niet
waardoor het medicijn kan veranderen
Sarcopenie = Snellere afbraak dan aanmaak van spieren bij het ouder worden,
waardoor de spierkracht afneemt en het fysiek functioneren achteruit gaat.
● Om spieren en botten te onderhouden moet je bewegen
9.8
Veroudering gaat gepaard met een duidelijke afname van de speciale zintuigen door
het verlies van axonen.
Reukvermogen bij veroudering:
Het aantal zintuigcellen neemt met het ouder worden af en de overblijvende
zintuigcellen worden minder gevoelig → ouderen krijgen problemen met registreren
van geuren in lage concentraties
Smaak bij veroudering:
Smaak neemt bij het ouder worden af doordat de slijmvliezen dunner worden en de
smaakknopjes in aantal en gevoeligheid afnemen.
Gezichtsvermogen bij veroudering:
,Met het ouder worden verliest de lens zijn elasticiteit en wordt stijver → hierdoor
moeilijk om voorwerpen van dichtbij te zien en worden oudere mensen verziend.
Evenwicht bij veroudering:
Problemen met het evenwicht neemt toe met het ouder worden doordat er een
afname is van het aantal zenuwcellen in het vestibulaire complex. Dit kan leiden tot
duizeligheid en evenwichtsproblemen.
Gehoorvermogen bij veroudering:
Het gehoor bij ouderen gaat achteruit doordat het trommelvlies zijn elasticiteit
verliest. Hierdoor wordt het moeilijker om hoge tonen te horen.
Moleculaire en cellulaire mechanismen van veroudering:
- Meer DNA schade
Cascade breakdown
= een domino effect waarbij een ouder iemand bijvoorbeeld een blaasontsteking
krijgt → daardoor krijgt hij een delier → daardoor krijgt hij weer allerlei medicatie
waarop hij slecht reageert
Verandering farmacokinetiek → Wat doet het lichaam met het medicijn?
Verandering farmacodynamiek → Wat doet het medicijn met het lichaam?
Farmacologische effecten veroudering:
→ Effect op kinetiek: lever werkt minder goed → daling van de metabolisme
- Sommige medicijnen worden geactiveerd in de lever. Als de lever het minder
goed doet, dan moet je meer medicatie geven, of duurt het langer voordat de
lever het kan omzetten.
→ Effect op dynamiek: Omdat er minder aangrijpingspunten zijn (minder
receptoren aanwezig) zijn ouderen gevoeliger voor medicatie met name bij medicatie
bij die zijn aangrijpingspunt heeft op het centrale zenuwstelsel en het
cardiovasculaire systeem
Staafjes zijn voor zwart en wit. Kegeltjes zijn voor kleur.
15.4.2
Glaucoom = schade aan de nervus opticus (oogzenuw) met beperkingen of uitval
van het gezichtsveld
- Oorzaak: verhoogde druk in oogbal (maar kan ook voorkomen bij normale
oogdruk)
- is een zenuwaandoening (neuropathie)
- Belangrijkste oorzaak van blindheid
- Komt vooral voor bij ouderen 65+
,Kokerzien bij glaucoom
Risicofactoren glaucoom:
- Verstoorde afvoer van kamerwater → verhoogde oogdruk
- Hogere leeftijd
- Hart en vaatziekten
- Diabetes
- Glaucoom in familie
Etiologie glaucoom:
Ontstaat door beschadiging van de optische zenuwvezels, dit kan door:
- Mechanische druk
- Verminderde bloedvoorziening door beschadiging of dichtdrukken van
bloedvaatjes die oog van bloed voorziet
- Het perifere gezichtsveld valt als eerste uit
Symptomen glaucoom:
- Plotselinge visusvermindering
- Rood oog
- Pijn in oog
- Hoofdpijn (boven de wenkbrauw)
- Misselijkheid
- Braken
Gevolgen glaucoom:
Zorgvragers lopen tegen dingen aan of zien personen en dingen niet aankomen. Dit
leidt tot problemen met mobiliteit en deelname aan verkeer
Diagnose glaucoom:
● Inspectie pupil met fundoscopie
● Gezichtsveldonderzoek
● Intraoculaire druk wordt bepaald met tonometrie
Behandeling glaucoom:
, - Gericht op handhaven gezichtsvermogen en behouden kwaliteit van leven
- Oogdruk verlagen met oogdruppels
Cataract = Oogaandoening met vertroebeling van de lens, dat ontstaat door
verandering eiwitten in lensvezels of door beschadiging lensvezels
- ‘Staar’
- Vertroebeling van de lens
- Belangrijkste risicofactor is hoge leeftijd
- Onbehandeld kan dit leiden tot blindheid
Onscherp beeld bij cataract:
Gevolgen cataract:
- Visus vermindert geleidelijk
- Grauw en/of wazig zien
- Last van verblinding → fotofobie
- Dubbelzien
- Nachtblindheid
Diagnose cataract:
- Met een spleetlamponderzoek
Behandeling cataract:
- Operatie → verwijderen van troebele lens en plaatsen kunstlens
Maculadegeneratie = hoeveelheid kegeltjes neemt af van de macula
- ‘De gele vlek’
- Komt voor op oudere leeftijd 55+
- Meest voorkomende oorzaak van blindheid bij ouderen
