H1 Een overzicht van psychologie en gezondheid
Wat is gezondheid (health)?
We denken vaak aan gezondheid in termen v/e afwezigheid van:
1) Objectieve tekenen dat lichaam niet goed functioneert (bv hoge bloeddruk)
2) Subjectieve symptomen van ziekte of verwonding (bv pijn, misselijkheid)
Een ziekte/gezondheidscontinuüm
Ziekte en gezondheid geen gescheiden concepten, overlappen elkaar (Aaron Antonovsky). Zie figuur.
- Gezondheid:
toestand van
volledig
lichamelijk,
geestelijk, en
sociaal
welbevinden
en niet slechts
afwezigheid
van ziekte of
andere lichamelijke gebreken, welke varieert gedurende tijd in continuüm.
Ziekte vandaag en in het verleden
17e-19e eeuw VS 2 soorten ziekten:
o Ziekte door slechte voeding (dietary diseases) (bv: tekort vit. B1->bloedarmoede, verlamming
en wegkwijnen)
o Infectie ziekten (acute ziekten door micro-organismen zoals bacteriën en virussen). Is nog steeds
belangrijke oorzaak van dood in groot deel vd wereld.
Kolonisten (18e eeuw) => gele koorts, mazelen, griep, difterie. Inheemse bewoners stierven omdat:
1) Bevolking nooit blootgesteld aan deze micro-organismen => geen natuurlijke immuniteit.
2) Immuun functies waarschijnlijk beperkt door lage graad van genetische variatie.
19e eeuw: infectie ziekten en nieuwe ziekten als tuberculose (consumption) grootste bedreiging voor
de gezondheid. (bv 1842 tbc 22% vd sterfgevallen)
Eind 19e eeuw: aantal doden door infectieziekten sterk gedaald door:
o (deels) Medische vooruitgang
o Preventieve maatregelen als meegaan in adviezen persoonlijke hygiëne (William Alcott,
bekende spreekbuis voor voeding/seksueel gedrag)
o Betere weerstand door betere voeding
o Openbare gezondheidsinnovaties: waterzuivering en riolering
- Levensverwachting baby’s: begin 20e eeuw 46 jr., nu ong. 76 jr.
- Vandaag de dag belangrijkste doodsoorzaak bij volwassen is chronische ziekte: degeneratieve ziekte
die ontwikkelt of bestaat gedurende een lange periode. (hartziekten, kanker en beroerte). Oorzaken:
o Levensstijl sterk veranderd (bv industrialisatie => meer blootstelling stress en chemicaliën)
o Mensen worden ouder (groter risico op deze ziekten)
- Kinderen 1-24 jr.: 44% overlijden door ongeluk, vaak auto’s. Daarna volgen moord, zelfmoord,
kanker en hartziekten (al deze 5 veel vaker bij 15-24 jarigen dan bij jongere leeftijd).
Gezichtspunten uit de geschiedenis: fysiologie, ziekteprocessen en de geest
Vroege culturen
Men dacht dat fysieke en mentale ziekten veroorzaakt werden door mystieke krachten als boze
geesten. (trephination: gaten in schedels om geesten te verdrijven) => aanname, geen bewijs.
Oude Griekenland en Rome (500-300 voor Chr)
1e geschreven ideeën over fysiologie, ziekteprocessen en de geest.
1
Wat is gezondheid (health)?
We denken vaak aan gezondheid in termen v/e afwezigheid van:
1) Objectieve tekenen dat lichaam niet goed functioneert (bv hoge bloeddruk)
2) Subjectieve symptomen van ziekte of verwonding (bv pijn, misselijkheid)
Een ziekte/gezondheidscontinuüm
Ziekte en gezondheid geen gescheiden concepten, overlappen elkaar (Aaron Antonovsky). Zie figuur.
- Gezondheid:
toestand van
volledig
lichamelijk,
geestelijk, en
sociaal
welbevinden
en niet slechts
afwezigheid
van ziekte of
andere lichamelijke gebreken, welke varieert gedurende tijd in continuüm.
Ziekte vandaag en in het verleden
17e-19e eeuw VS 2 soorten ziekten:
o Ziekte door slechte voeding (dietary diseases) (bv: tekort vit. B1->bloedarmoede, verlamming
en wegkwijnen)
o Infectie ziekten (acute ziekten door micro-organismen zoals bacteriën en virussen). Is nog steeds
belangrijke oorzaak van dood in groot deel vd wereld.
Kolonisten (18e eeuw) => gele koorts, mazelen, griep, difterie. Inheemse bewoners stierven omdat:
1) Bevolking nooit blootgesteld aan deze micro-organismen => geen natuurlijke immuniteit.
2) Immuun functies waarschijnlijk beperkt door lage graad van genetische variatie.
19e eeuw: infectie ziekten en nieuwe ziekten als tuberculose (consumption) grootste bedreiging voor
de gezondheid. (bv 1842 tbc 22% vd sterfgevallen)
Eind 19e eeuw: aantal doden door infectieziekten sterk gedaald door:
o (deels) Medische vooruitgang
o Preventieve maatregelen als meegaan in adviezen persoonlijke hygiëne (William Alcott,
bekende spreekbuis voor voeding/seksueel gedrag)
o Betere weerstand door betere voeding
o Openbare gezondheidsinnovaties: waterzuivering en riolering
- Levensverwachting baby’s: begin 20e eeuw 46 jr., nu ong. 76 jr.
- Vandaag de dag belangrijkste doodsoorzaak bij volwassen is chronische ziekte: degeneratieve ziekte
die ontwikkelt of bestaat gedurende een lange periode. (hartziekten, kanker en beroerte). Oorzaken:
o Levensstijl sterk veranderd (bv industrialisatie => meer blootstelling stress en chemicaliën)
o Mensen worden ouder (groter risico op deze ziekten)
- Kinderen 1-24 jr.: 44% overlijden door ongeluk, vaak auto’s. Daarna volgen moord, zelfmoord,
kanker en hartziekten (al deze 5 veel vaker bij 15-24 jarigen dan bij jongere leeftijd).
Gezichtspunten uit de geschiedenis: fysiologie, ziekteprocessen en de geest
Vroege culturen
Men dacht dat fysieke en mentale ziekten veroorzaakt werden door mystieke krachten als boze
geesten. (trephination: gaten in schedels om geesten te verdrijven) => aanname, geen bewijs.
Oude Griekenland en Rome (500-300 voor Chr)
1e geschreven ideeën over fysiologie, ziekteprocessen en de geest.
1
