Samenvatting Rechtspsychologie & Ethiek
Week 1 Inleiding
MWWS: Missing White Women Syndrom (missing pretty girl syndrom), wordt gebruik als
beschrijving op disproportionele mediaberichten voor blanke vrouwelijke slachtoffers. Het
‘belaagde-jonge-meisje’ type heeft verhoudingsgewijs meer aandacht in de media.
Voorbeeld van Natalee Holloway vermist op Aruba.
Artikel 359 lid 3 Sv, maakt het hierdoor ‘cherry picking’, de rechter hoeft ondanks dat er
ontlastende bewijsmiddelen zijn, alleen rekening te houden met de belastende
bewijsmiddelen.
De verdachte is per definitie in het nadeel, omdat:
verdachte-gericht geoordeeld wordt (zie hierboven)
De verdachte als dader wordt gezien, door het strafproces onvermijdelijke volgorde
effecten. Het primary-effect, dat het OM als eerste spreekt, zet al de toon en is de
eerste informatie die de rechter te horen krijgt. Volgens onderzoek weegt de eerste
informatie zwaarder in een beslissing dan de informatie die later in het stadium wordt
gegeven,
Verdachte gericht onderzoek,
o eerste factor: rondmaken van de zaak, er is al een
verdachte maar het bewijs is nog niet rond. Risico is het blind worden voor
alternatieve scenario’s (Schiedammerpark-moord.)
o Tweede factor: aard van sommige handboeken, verhoren van de verdachte staat
centraal een bekentenis los te peuteren (zaak-Verdachte vader.)
o Derde factor, getuigenverklaringen. Verklaringen waarbij de confrontatie met de
verdachte niet wordt herkend worden doorgaans niet in het dossier opgenomen,
alleen die een positieve herkenning opleveren, waarde verdachte wel wordt herkend.
o Vierde factor: Aard van het OM, in zware zaken gedraagt het zich als ‘crimefighter’
i.p.v. een instantie die uitsluitend aan waarheidsbevinding doet (en dus neutraal is.)
Als het inderdaad als ‘crimefighter’ wordt gezien is dat positief, want dan moet de
rechter ook strenger kijken naar het OM en niet blindelings varen op wat zij zeggen.
Verdachtegerichte getuigenverklaringen, onterecht vertrouwen in het eigen
geheugen, meer dan de helft van de rechterijke dwalingen blijkt er sprake te zijn van
onjuiste getuigenissen.
Vragen in het rechtspsychologie: Waarom gedraagt de verdachte zich zo? Hoe had de
verdachte zich moeten gedragen volgens anderen? Hoeveel waarde kan aan de bekentenis
van de verdachte worden gehecht?
Er is sprake van gerechtelijke dwalingen wanneer iemand is veroordeeld voor een misdrijf
dat hij niet heeft begaan of voor een misdrijf dat niet heeft plaatsgevonden.
, Vaak blijven gerechtelijke dwalingen bestaan doordat de rechter de gemaakte fouten niet
opmerkt en niet corrigeert.
Prof. Buruma bekritiseerd de rechtspsychologen, omdat ze niet meer bewijzen dan alleen
menselijke fouten binnen een overigens goed functionerende beroepsgroep.
Bewijs vergaring wordt door de mens uitgevoerd, een zekere mate van subjectiviteit is
hierbij onvermijdelijk.
o Bijv. eenzijdigheid van bewijs vergaring door de politie
o Of de verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor. Een gevolg kan zijn dat de
verdachte onder de druk bezwijkt en onder druk een valse verklaring afgeeft en
onterecht bekend.
o Of door overtuiging van de rechter
Art. 338 Sv --> de rechter kan alleen tot een veroordeling komen als hij het tenlastegelegde feit
wettig maar ook overtuigend bewezen acht.
Wettig bewijsmiddel, bijv. een getuigenverklaring
Bij overtuigende bewijsmiddelen ligt het gevaar van subjectiviteit op de loer. De ene rechter
kan het bewijsmiddelen wel overtuigend vindt en de andere rechter niet.
Waarnemen (als ruisfactor)
Onze waarneming is altijd beperkt en wordt gestuurd door emoties
Wij nemen selectief waar en daarom missen wij ook informatie
Herinneren (als ruisfactor)
Ons geheugen werkt niet perfect. Het is geen systeem dat als een harde schrijf informatie
bewaart
Getuigenverklaring kan onvolledig en zelfs onjuist zijn
Beinvloeden (als ruisfactor)
Gedurende het strafproces worden de procesdeelnemers op vele manieren beïnvloed
Bijv. een verdachte wordt onder druk gezet tijdens een verhoor
Of de rechter wordt onder druk gezet door de samenleving
Ruis bij verhoren
Verdachte kan onder grote druk van verbalisanten verklaring afleggen
Verdachte kan graag willen meewerken en min of meer met de verbalisanten meepraten
Getuige legt verklaring af in strijd met de waarheid
Het is altijd maar de vraag of de rechter deze ruis steeds zal onderkennen, zo niet, dan leidt dit
tot onjuiste beslissingen van de rechter. Als iemand wordt veroordeeld voor een feit wat hij
niet heeft gepleegd, spreken we van een gerechtelijke dwaling.
Week 1 Inleiding
MWWS: Missing White Women Syndrom (missing pretty girl syndrom), wordt gebruik als
beschrijving op disproportionele mediaberichten voor blanke vrouwelijke slachtoffers. Het
‘belaagde-jonge-meisje’ type heeft verhoudingsgewijs meer aandacht in de media.
Voorbeeld van Natalee Holloway vermist op Aruba.
Artikel 359 lid 3 Sv, maakt het hierdoor ‘cherry picking’, de rechter hoeft ondanks dat er
ontlastende bewijsmiddelen zijn, alleen rekening te houden met de belastende
bewijsmiddelen.
De verdachte is per definitie in het nadeel, omdat:
verdachte-gericht geoordeeld wordt (zie hierboven)
De verdachte als dader wordt gezien, door het strafproces onvermijdelijke volgorde
effecten. Het primary-effect, dat het OM als eerste spreekt, zet al de toon en is de
eerste informatie die de rechter te horen krijgt. Volgens onderzoek weegt de eerste
informatie zwaarder in een beslissing dan de informatie die later in het stadium wordt
gegeven,
Verdachte gericht onderzoek,
o eerste factor: rondmaken van de zaak, er is al een
verdachte maar het bewijs is nog niet rond. Risico is het blind worden voor
alternatieve scenario’s (Schiedammerpark-moord.)
o Tweede factor: aard van sommige handboeken, verhoren van de verdachte staat
centraal een bekentenis los te peuteren (zaak-Verdachte vader.)
o Derde factor, getuigenverklaringen. Verklaringen waarbij de confrontatie met de
verdachte niet wordt herkend worden doorgaans niet in het dossier opgenomen,
alleen die een positieve herkenning opleveren, waarde verdachte wel wordt herkend.
o Vierde factor: Aard van het OM, in zware zaken gedraagt het zich als ‘crimefighter’
i.p.v. een instantie die uitsluitend aan waarheidsbevinding doet (en dus neutraal is.)
Als het inderdaad als ‘crimefighter’ wordt gezien is dat positief, want dan moet de
rechter ook strenger kijken naar het OM en niet blindelings varen op wat zij zeggen.
Verdachtegerichte getuigenverklaringen, onterecht vertrouwen in het eigen
geheugen, meer dan de helft van de rechterijke dwalingen blijkt er sprake te zijn van
onjuiste getuigenissen.
Vragen in het rechtspsychologie: Waarom gedraagt de verdachte zich zo? Hoe had de
verdachte zich moeten gedragen volgens anderen? Hoeveel waarde kan aan de bekentenis
van de verdachte worden gehecht?
Er is sprake van gerechtelijke dwalingen wanneer iemand is veroordeeld voor een misdrijf
dat hij niet heeft begaan of voor een misdrijf dat niet heeft plaatsgevonden.
, Vaak blijven gerechtelijke dwalingen bestaan doordat de rechter de gemaakte fouten niet
opmerkt en niet corrigeert.
Prof. Buruma bekritiseerd de rechtspsychologen, omdat ze niet meer bewijzen dan alleen
menselijke fouten binnen een overigens goed functionerende beroepsgroep.
Bewijs vergaring wordt door de mens uitgevoerd, een zekere mate van subjectiviteit is
hierbij onvermijdelijk.
o Bijv. eenzijdigheid van bewijs vergaring door de politie
o Of de verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor. Een gevolg kan zijn dat de
verdachte onder de druk bezwijkt en onder druk een valse verklaring afgeeft en
onterecht bekend.
o Of door overtuiging van de rechter
Art. 338 Sv --> de rechter kan alleen tot een veroordeling komen als hij het tenlastegelegde feit
wettig maar ook overtuigend bewezen acht.
Wettig bewijsmiddel, bijv. een getuigenverklaring
Bij overtuigende bewijsmiddelen ligt het gevaar van subjectiviteit op de loer. De ene rechter
kan het bewijsmiddelen wel overtuigend vindt en de andere rechter niet.
Waarnemen (als ruisfactor)
Onze waarneming is altijd beperkt en wordt gestuurd door emoties
Wij nemen selectief waar en daarom missen wij ook informatie
Herinneren (als ruisfactor)
Ons geheugen werkt niet perfect. Het is geen systeem dat als een harde schrijf informatie
bewaart
Getuigenverklaring kan onvolledig en zelfs onjuist zijn
Beinvloeden (als ruisfactor)
Gedurende het strafproces worden de procesdeelnemers op vele manieren beïnvloed
Bijv. een verdachte wordt onder druk gezet tijdens een verhoor
Of de rechter wordt onder druk gezet door de samenleving
Ruis bij verhoren
Verdachte kan onder grote druk van verbalisanten verklaring afleggen
Verdachte kan graag willen meewerken en min of meer met de verbalisanten meepraten
Getuige legt verklaring af in strijd met de waarheid
Het is altijd maar de vraag of de rechter deze ruis steeds zal onderkennen, zo niet, dan leidt dit
tot onjuiste beslissingen van de rechter. Als iemand wordt veroordeeld voor een feit wat hij
niet heeft gepleegd, spreken we van een gerechtelijke dwaling.
