INTERACTIEVE VAARDIGHEDEN IN DE ZORG
HOOFDSTUK 10: ACTIEF LUISTEREN
Patiënten willen het liefst hetzelfde behandeld worden als hoe een verpleegkundige behandeld zou willen
worden.
10.1 ONBEVANGENHEID
Actief luisteren begint bij onbevangenheid. Als je vol zit met wat wel en niet mag en wat wel en niet goed is
voor mensen, dan kun je niet open en objectief naar anderen luisteren. Als je actief luistert heb je
belangstelling en aandacht.
10.2 WIE IS DE EXPERT?
Als verpleegkundige moet je erop letten dat je je niet zo gaat gedragen dat de kracht en kennis die een patiënt
zelf bezit niet voldoende meer gezien wordt.
Een verpleegkundige moet eerst goed luisteren naar de opvattingen van de patiënt over bijvoorbeeld zijn/haar
behandeling, voordat ze komt met ideeën en gedachten vanuit haar perspectief.
10.3 REFERENTIEKADERS
Wanneer je naar iemand luistert, worden er voortdurend gedachten, gevoelens, ervaringen en meningen bij je
opgeroepen. Die worden sterk bepaald door wat het persoonlijk referentiekader wordt genoemd. Dat is de
specifieke manier van waaruit iemand zich op zijn omringende werkelijkheid oriënteert en zijn bestaan
betekenis geeft.
De verschillen tussen en de overeenkomsten van de referentiekaders van mensen spelen een belangrijke rol in
de communicatie in de gezondheidszorg.
Als je onbevangen naar mensen wilt kunnen luisteren is het belangrijk om dat persoonlijke referentiekader wat
op de achtergrond te houden. Dat lukt het beste als je je vertrouwd maakt met de gedachte dat patiënten zelf
de experts bij uitstek zijn als het om hun problemen en hun behoeften gaat.
Wat betekent dit voor je houding in contact met een zorgvrager? (Het begin van een patiëntgerichte
benadering)
Je moet je belangstelling laten zien. Stel je vragend op en laat zien dat je geïnteresseerd bent in hoe
iemand met zijn moeilijkheden omgaat.
Je moet geduld hebben. Geef niet meteen advies en goede raad met jouw kijk om de problemen. Vul
niets voor de anderen in, maar luister naar wat er gezegd wordt.
Geef duidelijkheid over wat je kunt doen en wat je niet te bieden hebt. Geef aan welke zorg of hulp er
geboden kan worden. Benadruk dat mensen zelf bepalen wat ze wel en niet willen.
10.4 DOEN ALSOF JE VAN MARS KOMT
Doen alsof je van Mars komt vraagt dat je onbeoordeeld bent, blanco begint maar wel graag het naadje van de
kous wilt weten. Dat is het beste begin om mensen te helpen hun eigen verhaal te vertellen. Gewone
belangstelling en interesse doen wonderen.
HOOFDSTUK 10: ACTIEF LUISTEREN
Patiënten willen het liefst hetzelfde behandeld worden als hoe een verpleegkundige behandeld zou willen
worden.
10.1 ONBEVANGENHEID
Actief luisteren begint bij onbevangenheid. Als je vol zit met wat wel en niet mag en wat wel en niet goed is
voor mensen, dan kun je niet open en objectief naar anderen luisteren. Als je actief luistert heb je
belangstelling en aandacht.
10.2 WIE IS DE EXPERT?
Als verpleegkundige moet je erop letten dat je je niet zo gaat gedragen dat de kracht en kennis die een patiënt
zelf bezit niet voldoende meer gezien wordt.
Een verpleegkundige moet eerst goed luisteren naar de opvattingen van de patiënt over bijvoorbeeld zijn/haar
behandeling, voordat ze komt met ideeën en gedachten vanuit haar perspectief.
10.3 REFERENTIEKADERS
Wanneer je naar iemand luistert, worden er voortdurend gedachten, gevoelens, ervaringen en meningen bij je
opgeroepen. Die worden sterk bepaald door wat het persoonlijk referentiekader wordt genoemd. Dat is de
specifieke manier van waaruit iemand zich op zijn omringende werkelijkheid oriënteert en zijn bestaan
betekenis geeft.
De verschillen tussen en de overeenkomsten van de referentiekaders van mensen spelen een belangrijke rol in
de communicatie in de gezondheidszorg.
Als je onbevangen naar mensen wilt kunnen luisteren is het belangrijk om dat persoonlijke referentiekader wat
op de achtergrond te houden. Dat lukt het beste als je je vertrouwd maakt met de gedachte dat patiënten zelf
de experts bij uitstek zijn als het om hun problemen en hun behoeften gaat.
Wat betekent dit voor je houding in contact met een zorgvrager? (Het begin van een patiëntgerichte
benadering)
Je moet je belangstelling laten zien. Stel je vragend op en laat zien dat je geïnteresseerd bent in hoe
iemand met zijn moeilijkheden omgaat.
Je moet geduld hebben. Geef niet meteen advies en goede raad met jouw kijk om de problemen. Vul
niets voor de anderen in, maar luister naar wat er gezegd wordt.
Geef duidelijkheid over wat je kunt doen en wat je niet te bieden hebt. Geef aan welke zorg of hulp er
geboden kan worden. Benadruk dat mensen zelf bepalen wat ze wel en niet willen.
10.4 DOEN ALSOF JE VAN MARS KOMT
Doen alsof je van Mars komt vraagt dat je onbeoordeeld bent, blanco begint maar wel graag het naadje van de
kous wilt weten. Dat is het beste begin om mensen te helpen hun eigen verhaal te vertellen. Gewone
belangstelling en interesse doen wonderen.
