Samenvatting
,INHOUDSOPGAVE .
i. Basisprincipes van systems engineering
1. De essentie van systems engineering
2. Meerwaarde van systems engineering
3. Het systems engineering procesmodel
ii. Projectvoorbereiding
4. Breng de projectomgeving in kaart
5. Voer en stakeholdersanalyse uit
iii. Eisenanalyse
6. Inventariseer stakeholdereisen
7. Inventariseer overige eisen
8. Maak het programma van eisen
iv. Functioneleanalyse en allocatie
9. Bepaal de functionaliteit van het systeem
10. Maak de objectenboom
v. Maak het ontwerp
11. Ontwerp het systeem
vi. Verificatie en validatie
12. Verificatie en validatie
, Deel 1
BASISPRINCIPES VAN SYSTEMS ENGINEERING
In dit deel worden de essentie en de meerwaarde van Systems Engineering beschreven.
Tevens wordt omschreven hoe een Systems Engineering ontwikkelingsproces eruit ziet. Dit
deel is als volgt op gezet.
Essentie van Systems Engineering (H1)
De meerwaarde van Systems Engineering (H2)
Het Systems Engineering ontwikkelingsproces (H3)
1. De essentie van Systems Engineering
1.1 Inleiding
Bouwprojecten worden steeds complexer, technologische ontwikkelingen gaan steeds sneller, er zijn
steeds meer disciplines nodig om bouwprojecten te ontwikkelen en middelden worden steeds
schaarser. In deze situatie is er meer dan ooit behoeft aan methodieken om het bouwproces
bestuurbaar en beheersbaar te houden. Een van de mogelijkheden waarmee dat kan is door het
bouwproces met Systems Engineering (SE) uit te voeren.
1.2 Definities van Systems Engineering
Een systeem is een verzameling van entiteiten (elementen/ componenten), met een verzameling
relaties die onderling tussen de entiteiten bestaan. Iets is een systeem als het bestaat uit onderdelen
die met elkaar samenhangen.
1.3 Basiskenmerken van Systems Engineering
Afgezien van de definitie van SE geven ook de basiskenmerken van SE goed weer wat de methodiek
inhoudt.
1. Systeem denken;
2. Stakeholdergerichte aanpak;
3. Scheiden van specificeren en ontwerpen;
4. Levensyclusbenadering;
5. Uitvoeringsgericht;
6. Transparante processen;
7. Verificatie;
8. Validatie.
1.4 Systeemdenken
Systeemdenken is een benadering die ervan uitgaat dat alles met alles samenhangt; veranderingen in
het ene systeem leiden tot veranderingen in het andere systeem. Systeemdenken probeert het gedrag
van systemen te beschrijven en te begrijpen. Een systeem is afgrensbaar. Hiermee wordt bedoeld dat
bepaalde onderdelen wel tot het systeem behoren en andere niet. Het geheel buiten het systeem
noemen we omgeving. Dat het systeem afgrensbaar is van de omgeving wil niet zeggen dat de
omgeving er verder niet meer toe doet. Vanuit de omgeving zullen er altijd interacties zijn met het
systeem. Deze interacties worden ook wel raakvlakken of interfaces genoemd. Belangrijk is om te
onderkennen dat het systeem vanuit iedere organisaties of persoon anders kan worden gezien, dit
heet in SE termen het System of Interest.
,1.5 Stakeholdergerichte aanpak
SE richt zich op de belanghebbenden. Belanghebbenden zijn personen of organisaties die invloed
hebben op het systeem of door het systeem beïnvloed worden. Voordelen zijn; beter functionerend
gebouw en er is begrip voor elkaars eisen, hierdoor is er meer vertrouwen en meer draagvlak.
1.6 Scheiden van specificeren en ontwerpen
Specificeren wordt gedefinieerd als het formuleren en geordend vastleggen van eisen en functies
voor een product of proces. Met ontwerpen wordt het komen tot een optimale oplossing binnen de
kader van de specificatie bedoeld.
1.7 Levenscyclusbenadering
Het doel is om een zo hoog mogelijke waarde van het systeem te verkrijgen over de gehele
levensduur.
1.8 Uitvoeringsgericht
Door de expertise van de uitvoerende partijen al in een vroeg stadium te gebruiken, kan er een
ontwerp gemaakt worden wat zonder veel problemen uitgevoerd kan worden. Het resultaat is en
eenvoudiger ontwerp, flexibiliteit in het ontwerp, modularisatie, herhaling van detaillering, haalbare
toleranties.
1.9 Transparante processen
SE verbetert het ontwikkelproces en het uiteindelijke resultaat doordat heel transparant wordt
gewerkt. De transparante werkwijzen kan op twee manieren. Ten eerste legt SE eisen en wensen
eenduidig vast (SMART). Ten tweede worden met SE de gemaakte keuzes opgeschreven.
Dit resulteert in minder interpretatieverschillen, continuïteit in kennis en meer overzicht. Dit leidt tot
een efficiënter en effectiever proces en/of product.
1.10 Verificatie
Het zevende kenmerk van SE is de voortdurende controle (verificatie). Verificatie komt in twee
fasen voor, namelijk in de ontwerpfase: bewijzen dat het ontwerp voldoet aan de gestelde eisen (door
ontwerpende partij), bijvoorbeeld na afronden VO/DO.
En de uitvoeringsfase; aantonen dat het gebouwde systeem aansluit op het ontwerp en de eisen (door
uitvoerende partij), bijvoorbeeld na afronden deelproduct zoals fundatie.
De opdrachtgever is nooit verantwoordelijk voor de verificatie bij SE. Bij de traditionele aanpak stelt
de opdrachtgever vaak een toezichthouder aan om te controleren of de werknemers hun werk wel
goed doen.
, 1.11 Validatie
Behalve verificatie kent SE ook nog een andere controle mechanisme, namelijk validatie. Hiermee
wordt bedoeld: het bepalen of het gebouwde systeem daadwerkelijk voldoet aan de verwachtingen
van de stakeholders. Verschil verificatie en validatie is: met verificatie wordt aangetoond of het
systeem aansluit op de eisen en het ontwerp, maar met validatie wordt bepaald of het systeem
aansluit op verwachtingen. Hieronder wordt nogmaals het verschil tussen verificatie en validatie
weergegeven.
2. Meerwaarde van Systems Engineering
2.1 Inleiding
SE biedt meerwaarde om het ontwikkelproces van systemen te optimaliseren. De belangrijkste
meerwaarde van SE ontstaat door:
2.2 Herontwerpen verminderen
Met SE worden eisen zeer gestructureerd in kaart gebracht. Dit reduceert de kans dat eisen worden
vergeten of verkeerd worden begrepen waardoor onnodige herontwerpslagen nodig zijn.
2.3 Beter voldoen aan belangen (klantgericht)
Met SE worden niet alleen de eisen en wensen van de opdrachtgever in kaart gebracht, maar ook de
eisen en wensen van andere relevante stakeholders. SE is daarmee klantgericht in de brede zin van
het woord.
2.4 Weerstand verminderen
SE betrekt stakeholders actief in het ontwikkelingsproces en probeert daadwerkelijk tegemoet te
komen aan hun eisen en wensen. Tevens worden ontwerpen met stakeholders besproken. Dit
reduceert de kans op meer draagvlak.
2..6 Verlaging meerwerk en faalkosten
Met SE worden de beginfases van projecten goed doordacht voordat ze worden uitgevoerd. Dit
reduceert de kans op onnodig meerwerk en faalkosten.
2.7 Transparanter werken
SE zorgt ervoor dat de ontwerper niet meer voor, maar met het projectteam ontwerpt. Het
ontwerpproces wordt daardoor voor iedereen transparant en navolgbaar.
2.8 Ruimte bieden voor kerntaken
SE sluit aan op de tendens van opdrachtgevers om zich te concentreren op hun kerntaken en het
ontwikkelen van vastgoed over te laten aan opdrachtnemers.
,INHOUDSOPGAVE .
i. Basisprincipes van systems engineering
1. De essentie van systems engineering
2. Meerwaarde van systems engineering
3. Het systems engineering procesmodel
ii. Projectvoorbereiding
4. Breng de projectomgeving in kaart
5. Voer en stakeholdersanalyse uit
iii. Eisenanalyse
6. Inventariseer stakeholdereisen
7. Inventariseer overige eisen
8. Maak het programma van eisen
iv. Functioneleanalyse en allocatie
9. Bepaal de functionaliteit van het systeem
10. Maak de objectenboom
v. Maak het ontwerp
11. Ontwerp het systeem
vi. Verificatie en validatie
12. Verificatie en validatie
, Deel 1
BASISPRINCIPES VAN SYSTEMS ENGINEERING
In dit deel worden de essentie en de meerwaarde van Systems Engineering beschreven.
Tevens wordt omschreven hoe een Systems Engineering ontwikkelingsproces eruit ziet. Dit
deel is als volgt op gezet.
Essentie van Systems Engineering (H1)
De meerwaarde van Systems Engineering (H2)
Het Systems Engineering ontwikkelingsproces (H3)
1. De essentie van Systems Engineering
1.1 Inleiding
Bouwprojecten worden steeds complexer, technologische ontwikkelingen gaan steeds sneller, er zijn
steeds meer disciplines nodig om bouwprojecten te ontwikkelen en middelden worden steeds
schaarser. In deze situatie is er meer dan ooit behoeft aan methodieken om het bouwproces
bestuurbaar en beheersbaar te houden. Een van de mogelijkheden waarmee dat kan is door het
bouwproces met Systems Engineering (SE) uit te voeren.
1.2 Definities van Systems Engineering
Een systeem is een verzameling van entiteiten (elementen/ componenten), met een verzameling
relaties die onderling tussen de entiteiten bestaan. Iets is een systeem als het bestaat uit onderdelen
die met elkaar samenhangen.
1.3 Basiskenmerken van Systems Engineering
Afgezien van de definitie van SE geven ook de basiskenmerken van SE goed weer wat de methodiek
inhoudt.
1. Systeem denken;
2. Stakeholdergerichte aanpak;
3. Scheiden van specificeren en ontwerpen;
4. Levensyclusbenadering;
5. Uitvoeringsgericht;
6. Transparante processen;
7. Verificatie;
8. Validatie.
1.4 Systeemdenken
Systeemdenken is een benadering die ervan uitgaat dat alles met alles samenhangt; veranderingen in
het ene systeem leiden tot veranderingen in het andere systeem. Systeemdenken probeert het gedrag
van systemen te beschrijven en te begrijpen. Een systeem is afgrensbaar. Hiermee wordt bedoeld dat
bepaalde onderdelen wel tot het systeem behoren en andere niet. Het geheel buiten het systeem
noemen we omgeving. Dat het systeem afgrensbaar is van de omgeving wil niet zeggen dat de
omgeving er verder niet meer toe doet. Vanuit de omgeving zullen er altijd interacties zijn met het
systeem. Deze interacties worden ook wel raakvlakken of interfaces genoemd. Belangrijk is om te
onderkennen dat het systeem vanuit iedere organisaties of persoon anders kan worden gezien, dit
heet in SE termen het System of Interest.
,1.5 Stakeholdergerichte aanpak
SE richt zich op de belanghebbenden. Belanghebbenden zijn personen of organisaties die invloed
hebben op het systeem of door het systeem beïnvloed worden. Voordelen zijn; beter functionerend
gebouw en er is begrip voor elkaars eisen, hierdoor is er meer vertrouwen en meer draagvlak.
1.6 Scheiden van specificeren en ontwerpen
Specificeren wordt gedefinieerd als het formuleren en geordend vastleggen van eisen en functies
voor een product of proces. Met ontwerpen wordt het komen tot een optimale oplossing binnen de
kader van de specificatie bedoeld.
1.7 Levenscyclusbenadering
Het doel is om een zo hoog mogelijke waarde van het systeem te verkrijgen over de gehele
levensduur.
1.8 Uitvoeringsgericht
Door de expertise van de uitvoerende partijen al in een vroeg stadium te gebruiken, kan er een
ontwerp gemaakt worden wat zonder veel problemen uitgevoerd kan worden. Het resultaat is en
eenvoudiger ontwerp, flexibiliteit in het ontwerp, modularisatie, herhaling van detaillering, haalbare
toleranties.
1.9 Transparante processen
SE verbetert het ontwikkelproces en het uiteindelijke resultaat doordat heel transparant wordt
gewerkt. De transparante werkwijzen kan op twee manieren. Ten eerste legt SE eisen en wensen
eenduidig vast (SMART). Ten tweede worden met SE de gemaakte keuzes opgeschreven.
Dit resulteert in minder interpretatieverschillen, continuïteit in kennis en meer overzicht. Dit leidt tot
een efficiënter en effectiever proces en/of product.
1.10 Verificatie
Het zevende kenmerk van SE is de voortdurende controle (verificatie). Verificatie komt in twee
fasen voor, namelijk in de ontwerpfase: bewijzen dat het ontwerp voldoet aan de gestelde eisen (door
ontwerpende partij), bijvoorbeeld na afronden VO/DO.
En de uitvoeringsfase; aantonen dat het gebouwde systeem aansluit op het ontwerp en de eisen (door
uitvoerende partij), bijvoorbeeld na afronden deelproduct zoals fundatie.
De opdrachtgever is nooit verantwoordelijk voor de verificatie bij SE. Bij de traditionele aanpak stelt
de opdrachtgever vaak een toezichthouder aan om te controleren of de werknemers hun werk wel
goed doen.
, 1.11 Validatie
Behalve verificatie kent SE ook nog een andere controle mechanisme, namelijk validatie. Hiermee
wordt bedoeld: het bepalen of het gebouwde systeem daadwerkelijk voldoet aan de verwachtingen
van de stakeholders. Verschil verificatie en validatie is: met verificatie wordt aangetoond of het
systeem aansluit op de eisen en het ontwerp, maar met validatie wordt bepaald of het systeem
aansluit op verwachtingen. Hieronder wordt nogmaals het verschil tussen verificatie en validatie
weergegeven.
2. Meerwaarde van Systems Engineering
2.1 Inleiding
SE biedt meerwaarde om het ontwikkelproces van systemen te optimaliseren. De belangrijkste
meerwaarde van SE ontstaat door:
2.2 Herontwerpen verminderen
Met SE worden eisen zeer gestructureerd in kaart gebracht. Dit reduceert de kans dat eisen worden
vergeten of verkeerd worden begrepen waardoor onnodige herontwerpslagen nodig zijn.
2.3 Beter voldoen aan belangen (klantgericht)
Met SE worden niet alleen de eisen en wensen van de opdrachtgever in kaart gebracht, maar ook de
eisen en wensen van andere relevante stakeholders. SE is daarmee klantgericht in de brede zin van
het woord.
2.4 Weerstand verminderen
SE betrekt stakeholders actief in het ontwikkelingsproces en probeert daadwerkelijk tegemoet te
komen aan hun eisen en wensen. Tevens worden ontwerpen met stakeholders besproken. Dit
reduceert de kans op meer draagvlak.
2..6 Verlaging meerwerk en faalkosten
Met SE worden de beginfases van projecten goed doordacht voordat ze worden uitgevoerd. Dit
reduceert de kans op onnodig meerwerk en faalkosten.
2.7 Transparanter werken
SE zorgt ervoor dat de ontwerper niet meer voor, maar met het projectteam ontwerpt. Het
ontwerpproces wordt daardoor voor iedereen transparant en navolgbaar.
2.8 Ruimte bieden voor kerntaken
SE sluit aan op de tendens van opdrachtgevers om zich te concentreren op hun kerntaken en het
ontwikkelen van vastgoed over te laten aan opdrachtnemers.
