Preventie @
● Primaire preventie -> voorkomen van ontstaan van de ziekte
● Secundaire preventie -> vroegtijdige opsporing van ziekte. Wordt ook wel screening
genoemd. Dit wordt gedaan om de kans op genezing te vergroten.
● Tertiaire preventie -> ernst/gevolgen/herhaling van ziekte voorkomen. Dit gebeurt na
de diagnose.
● Universele preventie -> populatie, preventief, collectief
● Selectieve preventie -> hoogrisicogroepen identificeren; screening op risicofactoren.
Gerichte preventieprogramma’s uitvoeren zodat de gezondheid wordt bevorderd.
Gericht op algemene populatie
● Geïndiceerde preventie -> gericht op individu met verhoogd risico. Doel: het ontstaan
van ziekte of verdere gezondheidsschade te voorkomen door een interventie of een
behandeling.
● Zorggericht -> bestaande gezondheidsproblemen bij individu.
Een vettaks is een accijns die geheven wordt over ongezonde en vette levensmiddelen. Het
valt onder de buitenste laag van het model van Dahlgren & Whitehead, dus onder algemene
sociaal-economische, culturele en omgevingsfactoren.
Gezondheid #
● Illness = subjectief, individuele perceptie
● Disease = Objectief, bepaald door deskundige
● Sickness = Sociaal
● Prevalentie -> aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een aandoening.
Het is een percentage of fractie. Vaak in een jaar.
● Incidentie -> aantal mensen dat gedurende een bepaalde periode een specifieke
aandoening krijgt.
● Gezonde levensverwachting -> aantal jaren dat met mag verwachten in goede
gezondheid te leven
○ QALY = quality adjusted life years = één jaar in goede gezondheid
[aantal levensjaren x kwaliteit van leven]
○ DALY = disability adjusted life years = ziektelast
[years lived with disability + years of life lost]
● Determinanten van gezondheid
➔ Omgeving
➔ Gezondheidszorg
➔ Genetica/Biologie
➔ Individuele leefstijl
De indicator 'functioneren en kwaliteit van leven' is een subjectieve maat, oftewel vanuit de
beleving van een individu. Daarom geeft het inderdaad inzicht in de gevolgen voor het
dagelijks leven van mensen.
,Epidemiologische transitie -> verschuiving van het doodsoorzaken patroon.
● Welke factoren zijn causaal gerelateerd aan gedrag?
1. Identificeren van alle determinanten
2. Bepaald de belangrijkheid en veranderbaarheid van de determinanten.
3. Selecteer belangrijkste en veranderbaarste
● Intentie = sterkte van motivatie
● Motivatie = aard van motivatie (intrinsiek/extrinsiek)
● Attitude heeft verschillende soorten aarden
○ Cognitief -> denken
○ Affectief -> voelen
○ Conatief -> willen
, Motivatie %
A. Voelen van een behoefte of verlangen
B. Activeren (aanzet), selecteren, sturen (richting en intensiteit), en volhouden van
psycho(sociale) en lichamelijke activiteiten
C. Gericht op bevrediging (reductie) van de behoefte of verlangen.
● Motieven -> zijn innerlijke drijfveren om op een bepaalde manier te handelen, dus
gedrag te vertonen.
Instincttheorie
Bepaalde gedragspatronen worden bepaald door erfelijke factoren. Organismen worden
geboren met een biologisch bepaald gedragspatroon. Wordt vooral gebruikt om te overleven.
Houdt geen rekening met het leer-effect, dat ook invloed heeft op het gedrag.
● Gefixeerd actiepatroon -> niet-aangeleerde gedragingen die bij de gehele soort
voorkomen en het gevolg zijn van duidelijk identificeerbare stimuli.
Drijfveer theorie
Een biologisch bepaalde drijfveer om een bepaald gedrag uit te voeren. Bijvoorbeeld dorst.
Drijfveer om bologische behoeften vervullen. Volgens deze theorie verkeert het organisme
bij voorkeur in een toestand van evenwicht die homeostase wordt genoemd.
Maslow's behoeftehiërarchie
Pas wanneer de onderste
behoeften zijn vervuld, kan een
hogere behoefte invloed hebben
op gedrag. Zolang de
basisbehoeften niet zijn vervuld,
spelen de andere behoeften geen
rol in het bepalen van jouw
gedrag.
Later heeft Maslow de
behoeftehiërarchie uitgebreid met zelftranscendentie. Dit staat nog hoger dan zelfontplooiing.
Dit staat in het teken van een doel buiten jezelf.
Nadelen: theorie verklaart niet goed waarom mensen lagere behoeften opzij zetten voor
hogere behoeften.
Maslow's behoeftehiërarchie herzien door evolutionaire psychologie
● Primaire preventie -> voorkomen van ontstaan van de ziekte
● Secundaire preventie -> vroegtijdige opsporing van ziekte. Wordt ook wel screening
genoemd. Dit wordt gedaan om de kans op genezing te vergroten.
● Tertiaire preventie -> ernst/gevolgen/herhaling van ziekte voorkomen. Dit gebeurt na
de diagnose.
● Universele preventie -> populatie, preventief, collectief
● Selectieve preventie -> hoogrisicogroepen identificeren; screening op risicofactoren.
Gerichte preventieprogramma’s uitvoeren zodat de gezondheid wordt bevorderd.
Gericht op algemene populatie
● Geïndiceerde preventie -> gericht op individu met verhoogd risico. Doel: het ontstaan
van ziekte of verdere gezondheidsschade te voorkomen door een interventie of een
behandeling.
● Zorggericht -> bestaande gezondheidsproblemen bij individu.
Een vettaks is een accijns die geheven wordt over ongezonde en vette levensmiddelen. Het
valt onder de buitenste laag van het model van Dahlgren & Whitehead, dus onder algemene
sociaal-economische, culturele en omgevingsfactoren.
Gezondheid #
● Illness = subjectief, individuele perceptie
● Disease = Objectief, bepaald door deskundige
● Sickness = Sociaal
● Prevalentie -> aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een aandoening.
Het is een percentage of fractie. Vaak in een jaar.
● Incidentie -> aantal mensen dat gedurende een bepaalde periode een specifieke
aandoening krijgt.
● Gezonde levensverwachting -> aantal jaren dat met mag verwachten in goede
gezondheid te leven
○ QALY = quality adjusted life years = één jaar in goede gezondheid
[aantal levensjaren x kwaliteit van leven]
○ DALY = disability adjusted life years = ziektelast
[years lived with disability + years of life lost]
● Determinanten van gezondheid
➔ Omgeving
➔ Gezondheidszorg
➔ Genetica/Biologie
➔ Individuele leefstijl
De indicator 'functioneren en kwaliteit van leven' is een subjectieve maat, oftewel vanuit de
beleving van een individu. Daarom geeft het inderdaad inzicht in de gevolgen voor het
dagelijks leven van mensen.
,Epidemiologische transitie -> verschuiving van het doodsoorzaken patroon.
● Welke factoren zijn causaal gerelateerd aan gedrag?
1. Identificeren van alle determinanten
2. Bepaald de belangrijkheid en veranderbaarheid van de determinanten.
3. Selecteer belangrijkste en veranderbaarste
● Intentie = sterkte van motivatie
● Motivatie = aard van motivatie (intrinsiek/extrinsiek)
● Attitude heeft verschillende soorten aarden
○ Cognitief -> denken
○ Affectief -> voelen
○ Conatief -> willen
, Motivatie %
A. Voelen van een behoefte of verlangen
B. Activeren (aanzet), selecteren, sturen (richting en intensiteit), en volhouden van
psycho(sociale) en lichamelijke activiteiten
C. Gericht op bevrediging (reductie) van de behoefte of verlangen.
● Motieven -> zijn innerlijke drijfveren om op een bepaalde manier te handelen, dus
gedrag te vertonen.
Instincttheorie
Bepaalde gedragspatronen worden bepaald door erfelijke factoren. Organismen worden
geboren met een biologisch bepaald gedragspatroon. Wordt vooral gebruikt om te overleven.
Houdt geen rekening met het leer-effect, dat ook invloed heeft op het gedrag.
● Gefixeerd actiepatroon -> niet-aangeleerde gedragingen die bij de gehele soort
voorkomen en het gevolg zijn van duidelijk identificeerbare stimuli.
Drijfveer theorie
Een biologisch bepaalde drijfveer om een bepaald gedrag uit te voeren. Bijvoorbeeld dorst.
Drijfveer om bologische behoeften vervullen. Volgens deze theorie verkeert het organisme
bij voorkeur in een toestand van evenwicht die homeostase wordt genoemd.
Maslow's behoeftehiërarchie
Pas wanneer de onderste
behoeften zijn vervuld, kan een
hogere behoefte invloed hebben
op gedrag. Zolang de
basisbehoeften niet zijn vervuld,
spelen de andere behoeften geen
rol in het bepalen van jouw
gedrag.
Later heeft Maslow de
behoeftehiërarchie uitgebreid met zelftranscendentie. Dit staat nog hoger dan zelfontplooiing.
Dit staat in het teken van een doel buiten jezelf.
Nadelen: theorie verklaart niet goed waarom mensen lagere behoeften opzij zetten voor
hogere behoeften.
Maslow's behoeftehiërarchie herzien door evolutionaire psychologie
