Samenvatting
Inclusieve maatschappij
In de jaren 70 gebruikte Franse staatssecretaris voor sociale zaken, Rene Lenoir, als eerste de term exclusie. Hiermee probeerde hij een
geheel van economische en sociale problemen te vatten en specifieke doelgroepen te omschrijven voor zijn beleid.
Het concept exclusie werd toen gebruikt om de toestand te beschrijven van mensen die uitgesloten zijn uit de reguliere samenleving
vanwege factoren zoals; handicap, psychische aandoening en armoede.
Andere toestanden zijn bijvoorbeeld:
Later in de jaren 90 introduceerde de EU het begrip in haar sociaal beleid.
Migratieachtergrond, uiterlijk, sociale
status, afkomst, huidskleur.
Inclusie: waar hebben we het over?
De meeste definities van sociale exclusie wijzen op een gebrek aan kansen om te participeren in het sociale, economische en/of politieke
leven van een sociaal systeem.
Het gebrek aan kansen wordt toegeschreven aan een gebrek aan middelen, rechten, goederen en diensten. In definities van inclusie wordt
het opheffen van deze gebrekken benadrukt.
Forest en Pearpoint zijn de grondleggers zijn de grondleggers van het inclusief denken binnen de sociale wetenschappen.
‘’Inclusie is het uitnodigen van diegenen die (op welke manier dan ook) buitengesloten zijn om binnen te komen, en hen te vragen om niet
systemen te helpen ontwerpen die iedereen aanmoedigen om deel te nemen in de volle omgang van hun capaciteiten als partners en
leden (Forest en Pearpoint, 1992).”
Een meer recente definitie vat inclusie als volgt samen:
“Inclusie betekent de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten. Inclusie
wordt gebruikt in het discours rond allochtonen, kansarmen, en mensen met een functiebeperking. Het is een belangrijk topic in de
hulpverlening, naast het recht op arbeid, empowerment en positieve actie. Inclusie staat voor gelijkwaardigheid en volwaardig burgerschap
en wil een samenleving creëren zonder drempels en dit voor mensen met een functiebeperking, voor etnische-culturele minderheden,
voor kortgeschoolden, voor armen, enzovoort. De verantwoordelijkheid tot aanpassing ligt niet bij een sociaal achtergestelde groep, zoals
bij integratie. Het is de maatschappij die zich aanpast en diversiteit als een meerwaarde ziet. Hindernissen voor sociale participatie worden
verwijderd, zodat iedereen naar eigen vermogen kan deelnemen aan het maatschappelijk leven (Jansen, D., Lambaerts, J., Wouters, W &
Devillé, 2017).
Een inclusieve maatschappij
Een inclusieve samenleving is een samenleving die inzet op de participatie van iedereen, een samenleving waarin elk lid een aandeel heeft
en waar de notie van wederkerigheid centraal staat.
Een inclusieve maatschappij is een maatschappij waarin mensen met verschillende geloofsovertuigingen (of geen geloof), tegengestelde
ideologieën, uit verschillende klassen of sociale groepen, met diverse seksuele oriëntaties, kunde of beperkingen,…. Zich ingesloten voelen.
De andere, diegene die niet overeenkomt met de zelfdefiniëring, is in een inclusieve maatschappij niet iemand die enkel moet getolereerd
worden, maar iemand die men respecteert voor wie hij of zij is, iemand met wie we op een rationele manier van elkaar kunnen leren. Op
die manier wil een inclusieve maatschappij iedereen respecteren in zijn of haar waardigheid.
Over inclusie, uitsluiting, integratie, assimilatie en segregatie
De begrippen sociale inclusie en uitsluiting zijn nauw met elkaar verbonden. Het is bijna niet mogelijk om inclusie te bespreken zonder het
over sociale uitsluiting te hebben.
Uitsluiting = exclusie:
Komt voort wanneer een specifieke doelgroep rechtstreeks of onterechtstreeks toegang, in welke vorm dan ook, wordt belet of ontzegd
tot een bepaald collectief, een bepaalde organisatie, dienst, instelling, of tot de samenleving in het geheel.
Segregatie = isolatie = apartheid:
Treedt op wanneer een bepaald collectief, een bepaalde organisatie, dienst of instelling wordt gestructureerd in aparte omgevingen die
zijn ontworpen of worden gebruikt om te reageren op verschillen eigen aan een specifieke doelgroep, waardoor de samenleving ingedeeld
wordt in wederzijdse uitsluitende delen volgens verschillen.
Integratie = betrekking = combinatie:
Is een proces waarbij een specifieke doelgroep in bestaande reguliere instellingen, diensten, organisaties of collectieven wordt geplaatst,
zolang ze zich kunnen aanpassen aan de gestandaardiseerde vereisten van dergelijke instellingen, diensten, organisaties of collectieven.
(Iedereen die zich kan aanpassen wordt onderdeel beschouwd).
Inclusie = meegerekend= bijgaand:
Omvat een proces van systematische hervorming waarin veranderingen en wijzingen in de inhoud, methoden, benaderingen,
structuren en strategieën van bestaande collectieven, organisaties, diensten en
instellingen worden doorgevoerd om drempels te doorbreken, met een visie die
iedereen, ongeacht de doelgroep een rechtvaardige en participatieve ervaring en
omgeving biedt.
Volgens Shore (2011) moedigt inclusief denken individuen aan opgenomen te worden in
een groep of samenleving en staat inclusie tegelijkertijd ook toe de individuele eigenheid te behouden.
Inclusieve maatschappij
In de jaren 70 gebruikte Franse staatssecretaris voor sociale zaken, Rene Lenoir, als eerste de term exclusie. Hiermee probeerde hij een
geheel van economische en sociale problemen te vatten en specifieke doelgroepen te omschrijven voor zijn beleid.
Het concept exclusie werd toen gebruikt om de toestand te beschrijven van mensen die uitgesloten zijn uit de reguliere samenleving
vanwege factoren zoals; handicap, psychische aandoening en armoede.
Andere toestanden zijn bijvoorbeeld:
Later in de jaren 90 introduceerde de EU het begrip in haar sociaal beleid.
Migratieachtergrond, uiterlijk, sociale
status, afkomst, huidskleur.
Inclusie: waar hebben we het over?
De meeste definities van sociale exclusie wijzen op een gebrek aan kansen om te participeren in het sociale, economische en/of politieke
leven van een sociaal systeem.
Het gebrek aan kansen wordt toegeschreven aan een gebrek aan middelen, rechten, goederen en diensten. In definities van inclusie wordt
het opheffen van deze gebrekken benadrukt.
Forest en Pearpoint zijn de grondleggers zijn de grondleggers van het inclusief denken binnen de sociale wetenschappen.
‘’Inclusie is het uitnodigen van diegenen die (op welke manier dan ook) buitengesloten zijn om binnen te komen, en hen te vragen om niet
systemen te helpen ontwerpen die iedereen aanmoedigen om deel te nemen in de volle omgang van hun capaciteiten als partners en
leden (Forest en Pearpoint, 1992).”
Een meer recente definitie vat inclusie als volgt samen:
“Inclusie betekent de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten. Inclusie
wordt gebruikt in het discours rond allochtonen, kansarmen, en mensen met een functiebeperking. Het is een belangrijk topic in de
hulpverlening, naast het recht op arbeid, empowerment en positieve actie. Inclusie staat voor gelijkwaardigheid en volwaardig burgerschap
en wil een samenleving creëren zonder drempels en dit voor mensen met een functiebeperking, voor etnische-culturele minderheden,
voor kortgeschoolden, voor armen, enzovoort. De verantwoordelijkheid tot aanpassing ligt niet bij een sociaal achtergestelde groep, zoals
bij integratie. Het is de maatschappij die zich aanpast en diversiteit als een meerwaarde ziet. Hindernissen voor sociale participatie worden
verwijderd, zodat iedereen naar eigen vermogen kan deelnemen aan het maatschappelijk leven (Jansen, D., Lambaerts, J., Wouters, W &
Devillé, 2017).
Een inclusieve maatschappij
Een inclusieve samenleving is een samenleving die inzet op de participatie van iedereen, een samenleving waarin elk lid een aandeel heeft
en waar de notie van wederkerigheid centraal staat.
Een inclusieve maatschappij is een maatschappij waarin mensen met verschillende geloofsovertuigingen (of geen geloof), tegengestelde
ideologieën, uit verschillende klassen of sociale groepen, met diverse seksuele oriëntaties, kunde of beperkingen,…. Zich ingesloten voelen.
De andere, diegene die niet overeenkomt met de zelfdefiniëring, is in een inclusieve maatschappij niet iemand die enkel moet getolereerd
worden, maar iemand die men respecteert voor wie hij of zij is, iemand met wie we op een rationele manier van elkaar kunnen leren. Op
die manier wil een inclusieve maatschappij iedereen respecteren in zijn of haar waardigheid.
Over inclusie, uitsluiting, integratie, assimilatie en segregatie
De begrippen sociale inclusie en uitsluiting zijn nauw met elkaar verbonden. Het is bijna niet mogelijk om inclusie te bespreken zonder het
over sociale uitsluiting te hebben.
Uitsluiting = exclusie:
Komt voort wanneer een specifieke doelgroep rechtstreeks of onterechtstreeks toegang, in welke vorm dan ook, wordt belet of ontzegd
tot een bepaald collectief, een bepaalde organisatie, dienst, instelling, of tot de samenleving in het geheel.
Segregatie = isolatie = apartheid:
Treedt op wanneer een bepaald collectief, een bepaalde organisatie, dienst of instelling wordt gestructureerd in aparte omgevingen die
zijn ontworpen of worden gebruikt om te reageren op verschillen eigen aan een specifieke doelgroep, waardoor de samenleving ingedeeld
wordt in wederzijdse uitsluitende delen volgens verschillen.
Integratie = betrekking = combinatie:
Is een proces waarbij een specifieke doelgroep in bestaande reguliere instellingen, diensten, organisaties of collectieven wordt geplaatst,
zolang ze zich kunnen aanpassen aan de gestandaardiseerde vereisten van dergelijke instellingen, diensten, organisaties of collectieven.
(Iedereen die zich kan aanpassen wordt onderdeel beschouwd).
Inclusie = meegerekend= bijgaand:
Omvat een proces van systematische hervorming waarin veranderingen en wijzingen in de inhoud, methoden, benaderingen,
structuren en strategieën van bestaande collectieven, organisaties, diensten en
instellingen worden doorgevoerd om drempels te doorbreken, met een visie die
iedereen, ongeacht de doelgroep een rechtvaardige en participatieve ervaring en
omgeving biedt.
Volgens Shore (2011) moedigt inclusief denken individuen aan opgenomen te worden in
een groep of samenleving en staat inclusie tegelijkertijd ook toe de individuele eigenheid te behouden.
