De relatie tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij
patiënten met een psychotische stoornis
Een cross-sectioneel onderzoek
Naam:
Module: WK&O
Praktijkinstelling:
Datum: 24-05-2020
Samenvatting
Achtergrond
Patiënten met een psychotische stoornis klagen regelmatig over vermoeidheid. In de praktijk wordt
dit vaak toegeschreven aan de gevolgen van de aandoening of bijwerkingen van de behandeling. Het
is onduidelijk welke samenhang er bestaat tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij patiënten
met een psychotische stoornis. In dit onderzoek is getracht samenhang tussen vermoeidheid en
kwaliteit van leven en verband tussen vermoeidheid en psychotische klachten aan te tonen binnen
het wijkteam Voorhout. Daarnaast onderzochten we of vermoeidheid kan bestaan zonder dat de
slaapkwaliteit is verminderd.
Methode
Er werd een cross-sectioneel onderzoek gedaan waarbij alle patiënten vier vragenlijsten hebben
ingevuld die vermoeidheid, slaapkwaliteit, kwaliteit van leven en psychotische symptomen hebben
gemeten. De relaties tussen vragenlijsten zijn bekeken met Spearman’s rho correlatiecoëfficiënt.
Resultaten
Tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven werd geen significant verband gevonden. Tussen
kwaliteit van leven en psychotische symptomen is een positief verband aangetoond. Er is geen
samenhang gevonden tussen vermoeidheid en slaapkwaliteit.
Conclusie
In dit onderzoek vonden we geen verband tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij patiënten
met een psychotische stoornis. Er is aangetoond dat er een positief verband bestaat tussen
vermoeidheid en psychotische symptomen. Vermoeidheid kan bestaan zonder dat er sprake is van
verminderde slaapkwaliteit.
1
, 1. Inleiding
Vermoeidheid bij patiënten met een psychotische stoornis is een veelgehoorde klacht binnen
de geestelijke gezondheidszorg (ggz). De North American Nursing Diagnosis Association (NANDA)
definieert vermoeidheid als ‘een allesoverheersend en aanhoudend gevoel van uitputting en
verminderd vermogen tot lichamelijke en geestelijke inspanning op het gebruikelijke niveau’ (NANDA
International, 2017, p. 222). In de praktijk wordt vermoeidheid met regelmaat geaccepteerd als
zijnde gevolgen van de aandoening en/of bijwerkingen van de behandeling.
Eerder onderzoek dat keek naar vermoeidheid, slaap en gezondheid bij patiënten met een
psychose vonden dat de effecten van vermoeidheid zich met name uiten in mentale, algemene en
sociale aspecten (Waters, Naik, & Rock, 2013). Bijna 60% van de patiënten scoorden klinisch
significant op de vermoeidheidsschaal en 73,5% rapporteerde overdag gehinderd te worden door
vermoeidheid. De vermoeidheid had met name invloed op de mentale aspecten en niet op de
fysieke. Of er een relatie bestaat tussen kwaliteit van leven en vermoeidheid is in het onderzoek niet
onderzocht. Onderzoek van Demartinis & Winokur (2007) liet zien dat verstoorde slaap veel
voorkomt bij patiënten met schizofrenie, zowel gedurende een verergering van het ziektebeeld als
tijdens stabiele perioden waarbij de patiënt onder behandeling is. Vermoeidheid is in dit onderzoek
niet aan bod gekomen.
Naast dat vermoeidheid gerelateerd kan zijn aan verminderde kwaliteit van leven hangt het
mogelijk ook samen met de ernst van psychotische symptomen. Reeve, Emsley, Sheaves, en Freeman
(2017) vonden een verband tussen slaapdeprivatie en psychotische ervaringen waarbij psychotische
symptomen significant toenamen wanneer er sprake was van een slaapstoornis.
De eerder genoemde studie van Waters et al. (2013) toonden aan dat bij een derde van de
patiënten vermoeidheid niet samenhing met de slaapkwaliteit. Er werd een correlatie gevonden met
ontevredenheid over het slapen en vermoeidheid. Omdat in de praktijk met regelmaat wordt gezien
dat patiënten zich vermoeid voelen ondanks een goede nachtrust, is er vanuit dit onderzoek ook
belangstelling voor de slaapkwaliteit in relatie met vermoeidheid.
Zoals in bovengenoemde onderzoeken is genoemd, zijn er enkele onderzoeken beschikbaar
over de relatie tussen vermoeidheid, slaapkwaliteit en psychotische stoornissen maar is hierin niet
onderzocht welke relatie dit heeft met de kwaliteit van leven. Omdat vermoeidheid in de praktijk
vaak als klacht wordt genoemd en in onderzoek (Waters et al. 2013) is aangetoond dat men overdag
wordt gehinderd door vermoeidheid, is het aannemelijk dat dit samenhangt met kwaliteit van leven.
Het ontbreken van onderzoek naar de relatie tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij
patiënten met een psychotische stoornis heeft geleid tot interesse in verdere exploratie van deze
onderwerpen.
2
patiënten met een psychotische stoornis
Een cross-sectioneel onderzoek
Naam:
Module: WK&O
Praktijkinstelling:
Datum: 24-05-2020
Samenvatting
Achtergrond
Patiënten met een psychotische stoornis klagen regelmatig over vermoeidheid. In de praktijk wordt
dit vaak toegeschreven aan de gevolgen van de aandoening of bijwerkingen van de behandeling. Het
is onduidelijk welke samenhang er bestaat tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij patiënten
met een psychotische stoornis. In dit onderzoek is getracht samenhang tussen vermoeidheid en
kwaliteit van leven en verband tussen vermoeidheid en psychotische klachten aan te tonen binnen
het wijkteam Voorhout. Daarnaast onderzochten we of vermoeidheid kan bestaan zonder dat de
slaapkwaliteit is verminderd.
Methode
Er werd een cross-sectioneel onderzoek gedaan waarbij alle patiënten vier vragenlijsten hebben
ingevuld die vermoeidheid, slaapkwaliteit, kwaliteit van leven en psychotische symptomen hebben
gemeten. De relaties tussen vragenlijsten zijn bekeken met Spearman’s rho correlatiecoëfficiënt.
Resultaten
Tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven werd geen significant verband gevonden. Tussen
kwaliteit van leven en psychotische symptomen is een positief verband aangetoond. Er is geen
samenhang gevonden tussen vermoeidheid en slaapkwaliteit.
Conclusie
In dit onderzoek vonden we geen verband tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij patiënten
met een psychotische stoornis. Er is aangetoond dat er een positief verband bestaat tussen
vermoeidheid en psychotische symptomen. Vermoeidheid kan bestaan zonder dat er sprake is van
verminderde slaapkwaliteit.
1
, 1. Inleiding
Vermoeidheid bij patiënten met een psychotische stoornis is een veelgehoorde klacht binnen
de geestelijke gezondheidszorg (ggz). De North American Nursing Diagnosis Association (NANDA)
definieert vermoeidheid als ‘een allesoverheersend en aanhoudend gevoel van uitputting en
verminderd vermogen tot lichamelijke en geestelijke inspanning op het gebruikelijke niveau’ (NANDA
International, 2017, p. 222). In de praktijk wordt vermoeidheid met regelmaat geaccepteerd als
zijnde gevolgen van de aandoening en/of bijwerkingen van de behandeling.
Eerder onderzoek dat keek naar vermoeidheid, slaap en gezondheid bij patiënten met een
psychose vonden dat de effecten van vermoeidheid zich met name uiten in mentale, algemene en
sociale aspecten (Waters, Naik, & Rock, 2013). Bijna 60% van de patiënten scoorden klinisch
significant op de vermoeidheidsschaal en 73,5% rapporteerde overdag gehinderd te worden door
vermoeidheid. De vermoeidheid had met name invloed op de mentale aspecten en niet op de
fysieke. Of er een relatie bestaat tussen kwaliteit van leven en vermoeidheid is in het onderzoek niet
onderzocht. Onderzoek van Demartinis & Winokur (2007) liet zien dat verstoorde slaap veel
voorkomt bij patiënten met schizofrenie, zowel gedurende een verergering van het ziektebeeld als
tijdens stabiele perioden waarbij de patiënt onder behandeling is. Vermoeidheid is in dit onderzoek
niet aan bod gekomen.
Naast dat vermoeidheid gerelateerd kan zijn aan verminderde kwaliteit van leven hangt het
mogelijk ook samen met de ernst van psychotische symptomen. Reeve, Emsley, Sheaves, en Freeman
(2017) vonden een verband tussen slaapdeprivatie en psychotische ervaringen waarbij psychotische
symptomen significant toenamen wanneer er sprake was van een slaapstoornis.
De eerder genoemde studie van Waters et al. (2013) toonden aan dat bij een derde van de
patiënten vermoeidheid niet samenhing met de slaapkwaliteit. Er werd een correlatie gevonden met
ontevredenheid over het slapen en vermoeidheid. Omdat in de praktijk met regelmaat wordt gezien
dat patiënten zich vermoeid voelen ondanks een goede nachtrust, is er vanuit dit onderzoek ook
belangstelling voor de slaapkwaliteit in relatie met vermoeidheid.
Zoals in bovengenoemde onderzoeken is genoemd, zijn er enkele onderzoeken beschikbaar
over de relatie tussen vermoeidheid, slaapkwaliteit en psychotische stoornissen maar is hierin niet
onderzocht welke relatie dit heeft met de kwaliteit van leven. Omdat vermoeidheid in de praktijk
vaak als klacht wordt genoemd en in onderzoek (Waters et al. 2013) is aangetoond dat men overdag
wordt gehinderd door vermoeidheid, is het aannemelijk dat dit samenhangt met kwaliteit van leven.
Het ontbreken van onderzoek naar de relatie tussen vermoeidheid en kwaliteit van leven bij
patiënten met een psychotische stoornis heeft geleid tot interesse in verdere exploratie van deze
onderwerpen.
2
