REFLECTIE EN ETHIEK
Praktijkleren 4
Figuur 1: Meander logo (Meander Medisch Centrum, 2019).
,Inhoudsopgave
1. Focus..................................................................................................................................................2
Casusbeschrijving...............................................................................................................................2
2. Onderzoek..........................................................................................................................................4
Beïnvloedende factoren op meso- en macroniveau...........................................................................4
Relevante wetgeving......................................................................................................................4
Epidemiologie VRE..........................................................................................................................5
VRE-protocollen..............................................................................................................................5
Verantwoordelijkheid.....................................................................................................................5
Missie.............................................................................................................................................6
Invloed van isolatie op psyche........................................................................................................6
Ontwenningsverschijnselen roken..................................................................................................7
Ethische begrippen.............................................................................................................................7
Mijn interpretatie van normatieve professionalisering......................................................................8
3. Dialoog................................................................................................................................................9
Nieuwe perspectieven vanuit dialogen op de afdeling.......................................................................9
Nieuwe perspectieven vanuit dialoog moreel beraad met medestudenten......................................9
Eigen bijdrage aan dialogen............................................................................................................9
4. Verandering......................................................................................................................................10
Literatuurlijst........................................................................................................................................11
Bijlage 1: Uitgewerkt reflectieverslag...................................................................................................14
Fase 1: Een situatie beschrijven........................................................................................................14
Fase 2: Betekenis geven....................................................................................................................14
Fase 3: Onderzoeken........................................................................................................................15
Fase 4: Alternatieven formuleren.....................................................................................................16
Fase 5: Verandering..........................................................................................................................16
Bijlage 2: Intervisieplan........................................................................................................................17
Bijlage 3: Feedbackformulieren op de rol van gespreksleider..............................................................18
Bijlage 4: Feedbackformulieren op de rol deelnemer...........................................................................19
Bijlage 5: Feedbackformulier van werkbegeleider / collega.................................................................20
1. Focus
Casusbeschrijving
In het begin van de stage werd in een periodiek screeningsonderzoek op de afdeling onder
verschillende patiënten de Vancomycine-resistente enterekok (VRE) gevonden. VRE is een
antibioticaresistente darmbacterie (RIVM, 2020). Naarmate de weken verstreken raakten steeds
2
, meer patiënten besmet met de bacterie. Het aantal besmettingen heeft een dermate serieuze vorm
aangenomen dat er wordt gesproken van een VRE-uitbraak. Er is besloten vanaf 15 november tot
isolatiemaatregelen over te gaan (Gigengack - Baars, 2022). Er is beperkte toegang voor
medewerkers en bezoekers op de afdeling, patiënten mogen hun kamer en daarmee de afdeling niet
verlaten en de deuren van patiëntenkamers blijven gesloten.
Het dringende advies aan patiënten om op hun kamer te blijven in het samengaan met de andere
maatregelen heeft tot de nodige meningsverschillen geleid tussen zorgverlener en patiënt. De
patiënten hebben naast het in discussie gaan met ons als zorgverleners (succesvolle) pogingen
gedaan tot het roken in de kamer, hebben vormen van verbale en fysieke agressie vertoont en
hebben tegen advies van de verpleging in de afdeling verlaten. Om soortgelijke situaties te
voorkomen mogen rokers met strikte instructie en bij voorkeur onder begeleiding hun kamer en
daarmee de afdeling verlaten.
Er kwam een gevoel van onrecht bij mij op omdat enkel voor rokers een uitzondering werd gemaakt
op de regels van isolatie. Dit omdat meerdere patiënten bij ons op de afdeling behoefte hebben aan
een luchtje scheppen of om even van hun steeds kleiner wordende kamer af te gaan. Ook lijkt het
erop dat slecht gedrag wordt beloond.
Aan de hand van bovenstaande situatie is de volgende morele vraag geformuleerd: Is het
rechtvaardig dat er door ons als zorgverleners onderscheid wordt gemaakt tussen patiënten als het
gaat om uitzonderingen van de isolatiemaatregelen tijdens de VRE-uitbraak?
Ik heb regelmatig gevraagd hoe mijn collega’s dachten over de maatregelen. Ik heb zelf een
meningsverschil gehad met een patiënt die rookte op de kamer. Ik ben twee keer onderdeel geweest
van de besluitvorming om uitzonderingen te maken op de isolatie. Zo droeg ik de zorg voor een
patiënt die veel behoefte had aan een praatje en hij gaf aan dat er niks te beleven viel op zijn kamer.
Ik heb aan de zaalarts gevraagd of hij zijn kamer af mocht om naar de centrale hal te kunnen kijken.
Na hier een korte discussie over te hebben gehad gaf de arts toestemming. In een andere dienst
droeg ik de zorg voor een delirante patiënt. Zij was bij vlagen erg onrustig, belde niet adequaat en
was daarnaast valgevaarlijk. Ik heb bij infectiepreventie voorgesteld of de deur van haar kamer open
kon blijven om een oogje in het zeil te kunnen houden en tegelijkertijd om te voorkomen dat zij haar
dag- en nachtritme om zou draaien. Na deze toelichting te hebben gegeven ging infectiepreventie
akkoord. Ik had gedurende de gesprekken met infectiepreventie en de zaalarts, maar ook
voortdurend op de afdeling, een kritische houding naar de isolatiemaatregelen en keek naar de
situatie vanuit verpleegkundig oogpunt. Ik probeerde rationeel te blijven denken en niet simpelweg
alle maatregelen op te volgen enkel omdat het moest volgens protocol. Ik maakte gebruik van
evidence based practice (EBP). EBP is het maken van beslissingen op grond van het afwegen van: het
huidige beste beschikbare bewijs, de kennis en ervaring van de verpleegkundige en de waarden en
voorkeur van de individuele patiënt (Munten et al., 2016). Ik probeerde mijn collega’s te stimuleren
om vanuit de ogen van de patiënt te kijken en objectief zonder oordeel te benoemen wat de isolatie
op de kamer kan betekenen voor het welzijn van de patiënt en daarmee de kwaliteit van zorg. Ik
probeerde op te komen voor mijn patiënt en nam regie in het zorgproces. Ondanks de
isolatiemaatregelen probeerden we als team mee te bewegen met onze patiënten en waar dit kon
uitzonderingen te maken.
3
Praktijkleren 4
Figuur 1: Meander logo (Meander Medisch Centrum, 2019).
,Inhoudsopgave
1. Focus..................................................................................................................................................2
Casusbeschrijving...............................................................................................................................2
2. Onderzoek..........................................................................................................................................4
Beïnvloedende factoren op meso- en macroniveau...........................................................................4
Relevante wetgeving......................................................................................................................4
Epidemiologie VRE..........................................................................................................................5
VRE-protocollen..............................................................................................................................5
Verantwoordelijkheid.....................................................................................................................5
Missie.............................................................................................................................................6
Invloed van isolatie op psyche........................................................................................................6
Ontwenningsverschijnselen roken..................................................................................................7
Ethische begrippen.............................................................................................................................7
Mijn interpretatie van normatieve professionalisering......................................................................8
3. Dialoog................................................................................................................................................9
Nieuwe perspectieven vanuit dialogen op de afdeling.......................................................................9
Nieuwe perspectieven vanuit dialoog moreel beraad met medestudenten......................................9
Eigen bijdrage aan dialogen............................................................................................................9
4. Verandering......................................................................................................................................10
Literatuurlijst........................................................................................................................................11
Bijlage 1: Uitgewerkt reflectieverslag...................................................................................................14
Fase 1: Een situatie beschrijven........................................................................................................14
Fase 2: Betekenis geven....................................................................................................................14
Fase 3: Onderzoeken........................................................................................................................15
Fase 4: Alternatieven formuleren.....................................................................................................16
Fase 5: Verandering..........................................................................................................................16
Bijlage 2: Intervisieplan........................................................................................................................17
Bijlage 3: Feedbackformulieren op de rol van gespreksleider..............................................................18
Bijlage 4: Feedbackformulieren op de rol deelnemer...........................................................................19
Bijlage 5: Feedbackformulier van werkbegeleider / collega.................................................................20
1. Focus
Casusbeschrijving
In het begin van de stage werd in een periodiek screeningsonderzoek op de afdeling onder
verschillende patiënten de Vancomycine-resistente enterekok (VRE) gevonden. VRE is een
antibioticaresistente darmbacterie (RIVM, 2020). Naarmate de weken verstreken raakten steeds
2
, meer patiënten besmet met de bacterie. Het aantal besmettingen heeft een dermate serieuze vorm
aangenomen dat er wordt gesproken van een VRE-uitbraak. Er is besloten vanaf 15 november tot
isolatiemaatregelen over te gaan (Gigengack - Baars, 2022). Er is beperkte toegang voor
medewerkers en bezoekers op de afdeling, patiënten mogen hun kamer en daarmee de afdeling niet
verlaten en de deuren van patiëntenkamers blijven gesloten.
Het dringende advies aan patiënten om op hun kamer te blijven in het samengaan met de andere
maatregelen heeft tot de nodige meningsverschillen geleid tussen zorgverlener en patiënt. De
patiënten hebben naast het in discussie gaan met ons als zorgverleners (succesvolle) pogingen
gedaan tot het roken in de kamer, hebben vormen van verbale en fysieke agressie vertoont en
hebben tegen advies van de verpleging in de afdeling verlaten. Om soortgelijke situaties te
voorkomen mogen rokers met strikte instructie en bij voorkeur onder begeleiding hun kamer en
daarmee de afdeling verlaten.
Er kwam een gevoel van onrecht bij mij op omdat enkel voor rokers een uitzondering werd gemaakt
op de regels van isolatie. Dit omdat meerdere patiënten bij ons op de afdeling behoefte hebben aan
een luchtje scheppen of om even van hun steeds kleiner wordende kamer af te gaan. Ook lijkt het
erop dat slecht gedrag wordt beloond.
Aan de hand van bovenstaande situatie is de volgende morele vraag geformuleerd: Is het
rechtvaardig dat er door ons als zorgverleners onderscheid wordt gemaakt tussen patiënten als het
gaat om uitzonderingen van de isolatiemaatregelen tijdens de VRE-uitbraak?
Ik heb regelmatig gevraagd hoe mijn collega’s dachten over de maatregelen. Ik heb zelf een
meningsverschil gehad met een patiënt die rookte op de kamer. Ik ben twee keer onderdeel geweest
van de besluitvorming om uitzonderingen te maken op de isolatie. Zo droeg ik de zorg voor een
patiënt die veel behoefte had aan een praatje en hij gaf aan dat er niks te beleven viel op zijn kamer.
Ik heb aan de zaalarts gevraagd of hij zijn kamer af mocht om naar de centrale hal te kunnen kijken.
Na hier een korte discussie over te hebben gehad gaf de arts toestemming. In een andere dienst
droeg ik de zorg voor een delirante patiënt. Zij was bij vlagen erg onrustig, belde niet adequaat en
was daarnaast valgevaarlijk. Ik heb bij infectiepreventie voorgesteld of de deur van haar kamer open
kon blijven om een oogje in het zeil te kunnen houden en tegelijkertijd om te voorkomen dat zij haar
dag- en nachtritme om zou draaien. Na deze toelichting te hebben gegeven ging infectiepreventie
akkoord. Ik had gedurende de gesprekken met infectiepreventie en de zaalarts, maar ook
voortdurend op de afdeling, een kritische houding naar de isolatiemaatregelen en keek naar de
situatie vanuit verpleegkundig oogpunt. Ik probeerde rationeel te blijven denken en niet simpelweg
alle maatregelen op te volgen enkel omdat het moest volgens protocol. Ik maakte gebruik van
evidence based practice (EBP). EBP is het maken van beslissingen op grond van het afwegen van: het
huidige beste beschikbare bewijs, de kennis en ervaring van de verpleegkundige en de waarden en
voorkeur van de individuele patiënt (Munten et al., 2016). Ik probeerde mijn collega’s te stimuleren
om vanuit de ogen van de patiënt te kijken en objectief zonder oordeel te benoemen wat de isolatie
op de kamer kan betekenen voor het welzijn van de patiënt en daarmee de kwaliteit van zorg. Ik
probeerde op te komen voor mijn patiënt en nam regie in het zorgproces. Ondanks de
isolatiemaatregelen probeerden we als team mee te bewegen met onze patiënten en waar dit kon
uitzonderingen te maken.
3
