Hoofdstuk 1 : tijd van jagers en boeren tot 3000 v. Chr.
Ambtenaren: mensen in dienst van de overheid. Nomade: iemand die niet op een vaste plek
Zij ondersteunen het landsbestuur. woont.
Antropologisch onderzoek: onderzoek naar Polytheïsme: religie waarin meerdere goden
menselijk gedrag en cultuur in hedendaagse worden vereerd.
samenlevingen. Prehistorie: periode uit de geschiedenis
Cultuur: groep mensen met waarvan geen geschreven bronnen bestaan.
gemeenschappelijke kenmerken, opvattingen, Propaganda: reclame voor een politiek doel,
normen en waarden. politiek idee, of politicus.
Evolutie: geleidelijke ontwikkeling. Sedentair: levenswijze waarbij de mensen een
Jager-verzamelaar: iemand die leeft van de permanente plek hebben om te wonen.
jacht en van wat hij in de natuur vindt. J-V leven Staat: land met duidelijk afgebakende grenzen,
in kleine groepen als nomaden. met een goed functionerende overheid die
Landbouwsamenleving: samenleving waarin het verantwoordelijk is voor het bestuur, de
overgrote deel van de bevolking op het rechtspraak, het leger en de openbare orde.
platteland woont en werkzaam is in de Stadstaat: stad met het omliggende platteland dat samen
landbouw. als een geheel wordt bestuurd.
Landbouwrevolutie: overgang van jagen en
verzamelen naar landbouw.
Kenmerkende aspecten
1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Paragraaf 1.1 van jager-verzamelaars naar boeren - KA 1,2
5 miljoen jaar geleden; mensapen gingen rechtop lopen, gingen jagen en verzamelen, maakten
werktuigen van steen
↳ door evolutie (= geleidelijke ontwikkeling)
2 miljoen jaar geleden; homo habilis & homo erectus
250.000 jaar geleden; homo sapiens in Oost-Afrika: gesproken taal (collectief leren: kennis delen,
bewaren, doorgeven, gebruiken en uitbreiden) & denken op symbolische wijze : grafgiften, voorwerpen
voor hiernamaals (ideeën over wat hs mooi vond en dacht over dood)
↳ 43.000 jaar geleden verspreide zicht naar Europa, ook al neanderthalers (stierf ongv. 33.000 jaar
geleden uit)
Eerste moderne mensen waren de jager-verzamelaars. Wanneer de ‘carrying capacity’ (draagkracht
van een gebeid) onvoldoende was, gingen ze naar ander gebied (splitsten zich ook wel op).
nomaden. Zij bouwden eenvoudige hutten/ tenten als tijdelijke onderkomens. Het klimaat was van
grote invloed hierop. JV maakten werktuigen van dierenbotten en vuursteen; daarom werd deze
prehistorische periode ook wel oude steentijd/ paleolithicum genoemd.
Landbouw revolutie/ neolithische revolutie:
20.000 v. Chr. was er een klimaatverandering in het Midden-Oosten, waardoor er voedsel in overvloed
was. Rondtrekken niet nodig. Er ontstonden dorpen en de bevolking groeide. 12.000 v. Chr. brak er
koude en droge periode aan. In vruchtbare halve maan ontdekte men hoe ze zelf granen konden
verbouwen (noodzaak: veel mensen, weinig voedsel, jagen-verzamelen leverde niet genoeg op). Naast
akkerbouw ontstond ook veeteelt. Landbouw werd het belangrijkste middel van bestaan ipv. jagen-
verzamelen!
5.000 v. Chr. trok de landbouwrevolutie naar Europa. Door het groeiende aantal bevolking in het
Midden-Oosten, was er een bevolkingsdruk ontstaan. Boeren trokken naar Europa en deelde hier hun
kennis over landbouw. Mensen gingen sedentair leven in stevige boerderijen en kleine dorpen. Er
ontstond een agrarische-/ landbouwsamenleving. Zij gebruikten andere voorwerpen en werktuigen:
bijv. ploegen, maalstenen, etc. Ook gebruikten zij aardewerk om voedsel in te bewaren. Doordat men
sedentair ging leven, kregen zij meer bezittingen.
Ambtenaren: mensen in dienst van de overheid. Nomade: iemand die niet op een vaste plek
Zij ondersteunen het landsbestuur. woont.
Antropologisch onderzoek: onderzoek naar Polytheïsme: religie waarin meerdere goden
menselijk gedrag en cultuur in hedendaagse worden vereerd.
samenlevingen. Prehistorie: periode uit de geschiedenis
Cultuur: groep mensen met waarvan geen geschreven bronnen bestaan.
gemeenschappelijke kenmerken, opvattingen, Propaganda: reclame voor een politiek doel,
normen en waarden. politiek idee, of politicus.
Evolutie: geleidelijke ontwikkeling. Sedentair: levenswijze waarbij de mensen een
Jager-verzamelaar: iemand die leeft van de permanente plek hebben om te wonen.
jacht en van wat hij in de natuur vindt. J-V leven Staat: land met duidelijk afgebakende grenzen,
in kleine groepen als nomaden. met een goed functionerende overheid die
Landbouwsamenleving: samenleving waarin het verantwoordelijk is voor het bestuur, de
overgrote deel van de bevolking op het rechtspraak, het leger en de openbare orde.
platteland woont en werkzaam is in de Stadstaat: stad met het omliggende platteland dat samen
landbouw. als een geheel wordt bestuurd.
Landbouwrevolutie: overgang van jagen en
verzamelen naar landbouw.
Kenmerkende aspecten
1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Paragraaf 1.1 van jager-verzamelaars naar boeren - KA 1,2
5 miljoen jaar geleden; mensapen gingen rechtop lopen, gingen jagen en verzamelen, maakten
werktuigen van steen
↳ door evolutie (= geleidelijke ontwikkeling)
2 miljoen jaar geleden; homo habilis & homo erectus
250.000 jaar geleden; homo sapiens in Oost-Afrika: gesproken taal (collectief leren: kennis delen,
bewaren, doorgeven, gebruiken en uitbreiden) & denken op symbolische wijze : grafgiften, voorwerpen
voor hiernamaals (ideeën over wat hs mooi vond en dacht over dood)
↳ 43.000 jaar geleden verspreide zicht naar Europa, ook al neanderthalers (stierf ongv. 33.000 jaar
geleden uit)
Eerste moderne mensen waren de jager-verzamelaars. Wanneer de ‘carrying capacity’ (draagkracht
van een gebeid) onvoldoende was, gingen ze naar ander gebied (splitsten zich ook wel op).
nomaden. Zij bouwden eenvoudige hutten/ tenten als tijdelijke onderkomens. Het klimaat was van
grote invloed hierop. JV maakten werktuigen van dierenbotten en vuursteen; daarom werd deze
prehistorische periode ook wel oude steentijd/ paleolithicum genoemd.
Landbouw revolutie/ neolithische revolutie:
20.000 v. Chr. was er een klimaatverandering in het Midden-Oosten, waardoor er voedsel in overvloed
was. Rondtrekken niet nodig. Er ontstonden dorpen en de bevolking groeide. 12.000 v. Chr. brak er
koude en droge periode aan. In vruchtbare halve maan ontdekte men hoe ze zelf granen konden
verbouwen (noodzaak: veel mensen, weinig voedsel, jagen-verzamelen leverde niet genoeg op). Naast
akkerbouw ontstond ook veeteelt. Landbouw werd het belangrijkste middel van bestaan ipv. jagen-
verzamelen!
5.000 v. Chr. trok de landbouwrevolutie naar Europa. Door het groeiende aantal bevolking in het
Midden-Oosten, was er een bevolkingsdruk ontstaan. Boeren trokken naar Europa en deelde hier hun
kennis over landbouw. Mensen gingen sedentair leven in stevige boerderijen en kleine dorpen. Er
ontstond een agrarische-/ landbouwsamenleving. Zij gebruikten andere voorwerpen en werktuigen:
bijv. ploegen, maalstenen, etc. Ook gebruikten zij aardewerk om voedsel in te bewaren. Doordat men
sedentair ging leven, kregen zij meer bezittingen.
