Samenvatting Handeling stomazorg

Stomazorg
Een stoma is een kunstmatige uitgang in het menselijk lichaam. De stoma wordt chirurgisch
aangelegd en verbindt een lichaamsholte met de buitenwereld.
Dit kan zijn voor ontlasting: colostoma of ileostoma, urine (urostoma), gal of ademhaling (tracheostoma).

Een stoma kan enkelloops (eindstandig) of dubbelloops zijn.

Colostoma en ileostoma
Een colostoma is een stoma waarbij de uitgang is aangebracht op de dikke darm.
Een ileostoma is een stoma waarbij de uitgang is aangebracht op de dunne darm.
Een stoma kan tijdelijk of blijvend zijn. Een tijdelijke stoma wordt bv. aangelegd om een darmdeel
rust te geven; een blijvend stoma wanneer de hele dikke darm moet worden weggehaald.

Colostoma
Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm in de huid van de buik. Deze moet
worden aangelegd wanneer de ontlasting het lichaam niet kan verlaten via de anus. Omdat een
stoma geen kringspier heeft die de ontlasting binnenhoudt, kan er elk moment ontlasting naar buiten
komen. Wanneer de ontlasting de stoma verlaat moet deze opgevangen worden. Er zijn speciale
opvangmaterialen en methoden om het opvangen van de ontlasting te reguleren.

Een colostoma kan op verschillende delen van de dikke darm worden aangelegd: hoog of laag op de
darm.
Ligt een stoma laag op de dikke darm en is dus alleen de endeldarm weggenomen, dan is de
ontlasting vrij dik. Is een groter of hoger gelegen stuk darm weggehaald, dan is de ontlasting die naar
buiten komt minder dik.
Enkelloops colostoma
Een eindstandig stoma heeft één opening. Er komt alleen ontlasting naar buiten. Het stuk darm
dat vanuit de endeldarm (het rectum) komt, is in deze situatie óf helemaal verwijderd óf het laatste
stuk endeldarm is dicht gehecht en ligt nog in de buikholte.
In de laatste situatie kan mogelijk nog een hersteloperatie worden uitgevoerd. Als een stuk
endeldarm nog in de buikholte ligt, dan is het mogelijk dat via het rectum slijm wordt afgescheiden.
Mensen met een eindstandig stoma kunnen aandrang ervaren.

Dubbelloops colostoma
Een dubbelloops stoma heeft twee openingen naast elkaar. Uit de ene opening komt de ontlasting,
uit de andere alleen slijm afkomstig van het slijmvlies van de darm. Een tijdelijk stoma is vaak
dubbelloops.
Bij een dubbelloops stoma haalt de chirurg een stuk van de darm door een opening van de buik naar
buiten (een darmlis). Dat darmdeel wordt geopend en in de buikwand gehecht. De darm heeft dan
een soort omleiding.
Zo wordt bijvoorbeeld een nieuwe verbinding in de darm ontzien, waardoor de genezing beter kan
verlopen. Het gebeurt ook dat het stuk darm waar het slijm uitkomt onder de huid wordt gehecht,
zodat er maar één opening zichtbaar is. Dan lijkt het net een enkelloops stoma. Een dubbelloops
stoma kan er uitzien als één stoma met twee openingen of als twee aparte stoma’s (splitstoma).

, Indicaties colostoma
Indicaties voor een colostoma zijn:
o Tumoren;
o Chronische darmonsteking, bijv. ziekte van Crohn en colitis ulcerosa;
o Aangeboren afwijkingen;
o Darmpoliepen, diverticulitis;
o Fistels (abnormale verbinding tussen twee holle organen bijv. blaas en darm);
o Neurologische aandoeningen, bijv. MS, dwarslaesie;
o Slechte darmfunctie (motiliteitsstoornis);
o Het tijdelijk moeten ontzien van de plaats waar een darm geopereerd is;
o Incontinentie;
o Ileus;
o Verwondingen aan de darm.

Ileostoma
Een ileostoma wordt aangelegd als het nodig is om de hele dikke darm te verwijderen of
tijdelijk te ontzien. De ileostoma wordt dan meestal aan het einde van de dunne darm aangebracht.

Soms kan het noodzakelijk zijn om nog eerder in de dunne darm een stoma aan te brengen. Hoe
minder dunne darm over is, hoe meer invloed dit heeft op de gezondheid, omdat in dit deel van het
lichaam de voedingsstoffen worden opgenomen.
Er is een groter risico op een tekort aan vocht, kalium en zouten. Bij koorts en warm weer moet
iemand met een ileostoma extra alert zijn op zout- en vochtverlies.

Doordat de ontlasting niet meer door de dikke darm gaat, wordt deze niet meer ingedikt. Omdat
de stoma geen kringspier heeft, kan er op elk moment dunne ontlasting via de stoma naar buiten
komen. Dit wordt opgevangen in een (stoma)zakje. Een ileostoma bevindt zich meestal aan de
rechterkant van de buik onder de navel.

Enkelloops ileostoma
Bij een enkelloops ileostoma wordt het uiteinde van de dunne darm gehecht in de buikwand. De
dikke darm is dan óf geheel verwijderd óf gesloten in de buik achtergelaten. Het is mogelijk dat de
dikke darm als eindstandig colostoma (slijmfistel) in de buikwand wordt gehecht.
Er is dan sprake van een enkelloops ileostoma en een enkelloops colostoma. De verderop gelegen
dikke darm kan alleen worden gesloten als de toegang tot de anus open is. Het slijm dat in dit
darmdeel wordt geproduceerd moet namelijk het lichaam kunnen verlaten.

Dubbelloops ileostoma
Een dubbelloops ileostoma heeft twee openingen: één voor de ontlasting en één voor het slijm.
Bij een dubbelloops stoma haalt de chirurg een stuk van de darm door de opening van de huid naar
buiten. Dat darmdeel wordt geopend en aan de huid gehecht.
Het stuk darm waar geen ontlasting langs komt, blijft slijm produceren dat afgevoerd moet worden,
dit slijm kan ook op de natuurlijke weg via de anus naar buiten komen. Dit lijkt dan op lichtgekleurde
ontlasting. Soms wordt het stuk darm waar het slijm uitkomt onder de huid gehecht, zodat er maar
één opening ontstaat.
Een dubbelloops ileostoma wordt soms tijdelijk, soms definitief aangelegd. Een dubbelloops stoma
wordt aangelegd als de darm tot rust gebracht moet worden, of de darmnaad (anastomose) te laten
genezen.