Hoorcollege 1 Ontwikkelingsproblemen Introductie ...................................................................... 7
Tentamen ............................................................................................................................................ 7
Ontwikkelingsproblemen .................................................................................................................... 7
Ontwikkelingsproblemen staan nooit op zichzelf ........................................................................... 7
Levensfases.......................................................................................................................................... 8
Ontwikkelingsdomeinen...................................................................................................................... 8
Ondersteuning bij ontwikkelingsproblemen ....................................................................................... 8
Waarom? ......................................................................................................................................... 8
Wat? ................................................................................................................................................ 8
Hoe? ................................................................................................................................................ 9
Vraaggericht werken (cyclisch proces) ................................................................................................ 9
Ondersteuningsplan ............................................................................................................................ 9
Person-centred active support ............................................................................................................ 9
4 pijlers .......................................................................................................................................... 10
Drie niveaus van ondersteuning .................................................................................................... 10
Complexiteit van het veld.................................................................................................................. 10
Complexiteit: gevolgen en oplossingen......................................................................................... 10
Wat helpt dan wel? ....................................................................................................................... 11
Eerste Hulp Bij Ontwikkelingsproblemen .......................................................................................... 11
De mythe van het “gemiddelde” ....................................................................................................... 11
Hoorcollege 2 Ontwikkelingsproblemen Motorisch en perceptueel ............................................. 12
ICF-CY................................................................................................................................................. 12
Perceptie ........................................................................................................................................... 12
Model van informatieverwerking...................................................................................................... 13
Perceptie: Cerebrale visusstoornissen (CVI).................................................................................. 13
Screening perceptuele ontwikkelingsproblemen: gehoor ................................................................ 13
Screening perceptuele ontwikkelingsproblemen: visus .................................................................... 14
Screening perceptuele ontwikkelingsproblemen: overig.................................................................. 15
Checklist Pijn Gedrag ..................................................................................................................... 16
Sensory processing disorder.............................................................................................................. 16
Definitie ......................................................................................................................................... 16
Taxonomie ..................................................................................................................................... 16
Globaal........................................................................................................................................... 17
Prikkelverwerking bij ernstig meervoudige beperking (EMB) ........................................................... 17
1
, Autisme ............................................................................................................................................. 17
Definities........................................................................................................................................ 17
Hoorcollege 3 Ontwikkelingsproblemen Motorisch perceptueel .................................................. 19
Motoriek ............................................................................................................................................ 19
Model van informatieverwerking: bewegingssturing ....................................................................... 19
Screening motorische ontwikkelingsproblemen ............................................................................... 19
Doorverwijzen voor nader onderzoek............................................................................................... 20
Screening motorische ontwikkelingsproblemen: visuele beperking ................................................ 21
Cerebrale parese (CP) ........................................................................................................................ 21
Typen/lokalisaties Cerebrale Parese ............................................................................................. 21
Nader onderzoek ........................................................................................................................... 22
Developmental Coordination Disorder ............................................................................................. 22
Problemen bij ADL activiteiten ...................................................................................................... 23
Impact ontwikkelingsproblemen op de mobiliteit ............................................................................ 23
Mobiliteit verstandelijke gehandicaptenzorg ............................................................................... 23
Mobiliteit hulpverlening kinderrevalidatie ....................................................................................... 23
Special Olympics ................................................................................................................................ 23
Bewegen en sport: screening en interventies ................................................................................... 24
Schrijven ............................................................................................................................................ 24
ICF-model en zelfverzorging & huishouden .................................................................................. 24
Hulpverlening ................................................................................................................................ 24
Interventies ................................................................................................................................... 25
Hoorcollege 4 Cognitie en communicatie .................................................................................... 26
Cognitie.............................................................................................................................................. 26
Risicofactoren voor de cognitieve en communicatieve ontwikkeling............................................... 26
Ontwikkelingsproblemen: cognitie ................................................................................................... 27
Vertraagde cognitieve ontwikkeling: Verstandelijke beperking ....................................................... 27
Licht verstandelijke beperking ...................................................................................................... 27
LVB prognose ................................................................................................................................. 28
Verstandelijke beperking................................................................................................................... 28
Behoefte aan ondersteuning (25+) ............................................................................................... 28
Prevalentie ontwikkelingsproblemen en verstandelijke beperking .................................................. 29
Ernstig meervoudige beperking (EMB) ............................................................................................. 29
LACCS (De Greeter & Munsterman, 2017) ........................................................................................ 29
LACCS; Lichamelijk welbevinden ................................................................................................... 29
LACCS; Alertheid ............................................................................................................................ 30
2
, LACCS; Communicatie ................................................................................................................... 30
Laccs: Contact ................................................................................................................................ 31
Laccs: Stimulerende tijdsbesteding ............................................................................................... 31
Afwijkende cognitieve ontwikkeling: autisme (ASS) ......................................................................... 32
Executieve functies en autisme ..................................................................................................... 33
Degeneratieve ontwikkeling.............................................................................................................. 33
Rett syndroom ............................................................................................................................... 33
Transactioneel model – Hoe kinderen leren (observatie!) ............................................................... 34
Casus Malia........................................................................................................................................ 34
Hoorcollege 5 Cognitie en communicatie .................................................................................... 35
Transactioneel model: ontwikkelingsstoornissen ............................................................................. 35
Aanpassing van de ouder .................................................................................................................. 36
Ontwikkelingsproblemen en communicatie ..................................................................................... 36
Factoren van invloed op de communicatie: de zintuigen ................................................................. 36
Factoren van invloed op de communicatie: motoriek, cognitie en sociale interactie ...................... 37
Screening op taal- en spraakproblemen ........................................................................................... 37
Interventie ......................................................................................................................................... 37
Ondersteunende communicatie (OC) ........................................................................................... 37
Casus Eden......................................................................................................................................... 38
Take home message .......................................................................................................................... 38
Aanleren van vaardigheden .............................................................................................................. 39
Drie leerprocessen......................................................................................................................... 39
Welke vaardigheden.......................................................................................................................... 40
Aanleren meervoudige gedragingen: gedragsketens ....................................................................... 40
Prompten van gedrag: geven van hulp ............................................................................................. 40
Type responsprompt ..................................................................................................................... 41
Stimulus prompt en stimulus fading ............................................................................................. 41
Operante conditionering: bekrachtiging ........................................................................................... 42
Generalisatie en behoud van vaardigheden over tijd ....................................................................... 42
Vroegsignalering: screening en diagnostiek ...................................................................................... 43
Vroegtijdige interventie .................................................................................................................... 43
Hoorcollege 6 Sociaal-emotioneel ............................................................................................... 44
Sociaal en emotioneel herhaling ....................................................................................................... 44
Model van informatieverwerking: sociale cognitie ........................................................................... 44
Sociaal en emotioneel ....................................................................................................................... 44
Emotionele ontwikkeling ............................................................................................................... 44
3
, Sociale ontwikkeling ...................................................................................................................... 45
Screening voor sociale en emotionele problemen............................................................................ 46
Nader onderzoek sociaal en emotioneel functioneren..................................................................... 46
Emotionele ontwikkeling ................................................................................................................... 46
De regenton ................................................................................................................................... 47
Gehechtheid ...................................................................................................................................... 47
Interventies ................................................................................................................................... 48
Spel .................................................................................................................................................... 48
Spel en participatie ........................................................................................................................ 49
Leerlijn in het kader van Passend onderwijs (PO) ............................................................................. 49
Zelfbeeld ........................................................................................................................................ 49
Zelfbeeld en LVB ............................................................................................................................ 50
ICF-model en sociaal-emotioneel functioneren .............................................................................. 50
Hoorcollege 7 Sociaal-emotioneel ............................................................................................... 51
Sociale vaardigheden: Beperkingen .................................................................................................. 51
Sociale vaardigheden: Definitie ......................................................................................................... 51
Sociale vaardigheden: Operationalisatie voor hulpverlening ........................................................... 52
Vriendschappen................................................................................................................................. 52
Social media................................................................................................................................... 53
Identiteit ............................................................................................................................................ 53
Autonomie ......................................................................................................................................... 53
Autonomie van ouders van het kind met de beperking................................................................ 54
Seksualiteit ........................................................................................................................................ 54
Kwetsbaarheid ............................................................................................................................... 54
Seksualiteit bij mensen met een verstandelijke beperking............................................................... 55
Gezinsvorming ................................................................................................................................... 56
Hoorcollege 8 Systeem ............................................................................................................... 58
De participatiemaatschappij ............................................................................................................. 58
Noodzaak tot ondersteuning............................................................................................................. 58
Niveaus van ondersteuning ........................................................................................................... 59
Ondersteuning ............................................................................................................................... 59
Person-centred care .......................................................................................................................... 60
Active support ............................................................................................................................... 60
Uitdagingen binnen de gehandicaptenzorg ...................................................................................... 60
Mensen met een ontwikkelingsprobleem én de samenleving ......................................................... 61
Systeemtheorieën ............................................................................................................................. 61
4