Beïnvloeden en veranderen van gedrag
Nature versus Nurture
Wat is de invloed van het denken in termen van nature en nurture?
Wat is leren en hoe werkt het? Welke processen spelen een rol bij het leren?
Leer processen
Hoofdstuk 1: Denken in termen van nurture
Nature genen (aangeboren)(van nature)
Nurture opvoeding/leerprocessen (aangeleerd)(opvoeding)
Waarom doe je wat je doet?
Mensbeeld:
Bevat ideeën over hoe je denkt dat mensen in elkaar zitten
Dit beeld heeft consequenties voor de mate waarin je bijvoorbeeld gelooft dat gedrag
beïnvloedbaar is
Genetisch gedetermineerd = genen zijn bepalend bij het tot uiting komen van eigenschappen. De
omgeving heeft hier geen of nauwelijks invloed op
Genetische predispositie = genen zorgen ervoor dat iemand aanleg heeft voor een bepaalde
eigenschap maar de omgeving speelt hier een rol in of dit wel of niet tot uiting komt
Je mensbeeld:
- Bepaalt je gedrag
- heeft invloed op de vraag in hoeverre je denkt dat het gedrag van anderen beïnvloedbaar is
1. gedrag wordt bepaald door de menselijke natuur
2. gedrag wordt aangeleerd (of door specifieke situaties opgeroepen
je gelooft in 1 van deze 2
dit heeft invloed op je inschatting van de beïnvloedbaarheid van het gedrag
Entity theorie: zo ben ik nou eenmaal gedrag is niet beïnvloedbaar (vaker vermijden)
Incremental theorie: verandering van gedrag is wel mogelijk beïnvloedbaar (motivator)
Is je gedrag beïnvloedbaar?
Lichamelijke kenmerken en prestaties
o 40% in individuele variatie van het BMI is genetisch bepaald
Persoonlijkheid
o Persoonlijkheidseigenschappen zijn aangeboren
o Je kan wel leren controle uit te oefenen op de eigenschappen (reactief)
In plaats van een persoonlijkheid te veranderen richt je je op het gedrag in concrete situaties
Cognitie
o 50-80% genetisch bepaald
o Trainbaarheid van hersenen
o Deliberate practice theory bewuste oefening (trainingsuren)
Big 5: extraversie, neurotisme, toegeeflijkheid, consciënteusheid en openheid
,Hoofdstuk 2: Leren
Waarom doe je wat je doet?
Gedrag kan zowel bewust als onbewust tot stand komen
Onbewust reflex
1. Klassiek conditioneren (Pavlov)
- Reflexleer – onbewust leren van gedrag
- Stimulus en response
- Ene prikkel wordt vervangen door de andere
- Gedrag is aangeleerd door gewoonte
2. Operant conditioneren (Skinner)
- Actief aanleren van bepaald gedrag (specifiek) :
- Selectie van de juiste reactie als gevolg van een bepaalde prikkel
- Braaf = stikker, goed studeren = voldoende halen
- Straffen & belonen
3. Social learning theory
- Wanneer iemand kijkt naar het gedrag van iemand anders zou je daardoor kunnen worden
beïnvloed. Niet alleen door het gedrag maar ook de consequenties daarvan
- Een persoon wordt gemotiveerd door het observeren van gedrag en de consequenties van
dat gedrag bij een rolmodel = modeling
- De omgeving speelt een belangrijke rol bij het aanleren van nieuw gedrag
- Consequenties stoppen met roken = meer geld overhouden, fitter voelen
- Resultaten van anderen kan ook jouw gedrag beïnvloeden omgeving belangrijke rol
- Rolmodellen
-
- Observeren denken uitproberen
Social learning theory
Klassiek conditioneren
, Leren een proces waarbij een ervaring leidt tot ‘ander gedrag’ in de toekomst
Leerproces leidt niet altijd tot verbetering
Veranderd gedrag als consequentie van een leerproces
1. Klassiek conditioneren:
Voor de conditionering (tijdstip 1)
Neutrale stimulus (gele M van McDonald’s) geen reactie
Ongeconditioneerde stimulus (Big Mac ‘watertanden’
Tijdens conditionering
Neutrale stimulus Ongeconditoneerde stimulus ‘watertanden’
(gele M van mcDonald’s) (Big Mac)
Na de conditionering (tijdstip 2)
Geconditioneerde stimulus (gele M van McDonald’s) ‘watertanden’
Extinctie = gedeconditioneerde reactie er voor zorgen dat de geconditioneerde stimulus vervaagd
doordat je het gevolg veranderd.
Generalisatie = als er op een nieuwe stimulus die lijkt op de originele, geconditioneerde stimulus, op
dezelfde manier gereageerd wordt als dat er op de oude geconditioneerde stimulus gereageerd zou
worden
Discriminatie = onderscheidt maken tussen twee stimuli die op elkaar lijken
2. Operant conditioneren
Operant gedrag: spontaan optredend gedrag
Beloning Straf
Toedienen Positieve bekrachtiging Positieve straf
Wegnemen Negatieve straf Negatieve bekrachtiging
Belonen vaak effectiever dan straffen
Belonen gewenste gedrag wordt gedemonstreerd (en het is motiverend)
Straffen geen sprake van gewenst gedrag (iemand weet misschien helemaal niet hoe het wel
moet)
Shaping = het prijzen van gedrag dat in de richting komt, waardoor dat gedrag versterkt wordt
waarop je verder kunt bouwen.
Partiële bekrachtiging = als de beloning niet telkens meer volgt op goed gedrag (willekeurig)
Zorgt ervoor dat positief gedrag langer stand houdt
Negatief gevolg: zuren om snoep af en toe geven volhardend worden met zeuren om
toch snoep te krijgen want soms werkt het.
Nature versus Nurture
Wat is de invloed van het denken in termen van nature en nurture?
Wat is leren en hoe werkt het? Welke processen spelen een rol bij het leren?
Leer processen
Hoofdstuk 1: Denken in termen van nurture
Nature genen (aangeboren)(van nature)
Nurture opvoeding/leerprocessen (aangeleerd)(opvoeding)
Waarom doe je wat je doet?
Mensbeeld:
Bevat ideeën over hoe je denkt dat mensen in elkaar zitten
Dit beeld heeft consequenties voor de mate waarin je bijvoorbeeld gelooft dat gedrag
beïnvloedbaar is
Genetisch gedetermineerd = genen zijn bepalend bij het tot uiting komen van eigenschappen. De
omgeving heeft hier geen of nauwelijks invloed op
Genetische predispositie = genen zorgen ervoor dat iemand aanleg heeft voor een bepaalde
eigenschap maar de omgeving speelt hier een rol in of dit wel of niet tot uiting komt
Je mensbeeld:
- Bepaalt je gedrag
- heeft invloed op de vraag in hoeverre je denkt dat het gedrag van anderen beïnvloedbaar is
1. gedrag wordt bepaald door de menselijke natuur
2. gedrag wordt aangeleerd (of door specifieke situaties opgeroepen
je gelooft in 1 van deze 2
dit heeft invloed op je inschatting van de beïnvloedbaarheid van het gedrag
Entity theorie: zo ben ik nou eenmaal gedrag is niet beïnvloedbaar (vaker vermijden)
Incremental theorie: verandering van gedrag is wel mogelijk beïnvloedbaar (motivator)
Is je gedrag beïnvloedbaar?
Lichamelijke kenmerken en prestaties
o 40% in individuele variatie van het BMI is genetisch bepaald
Persoonlijkheid
o Persoonlijkheidseigenschappen zijn aangeboren
o Je kan wel leren controle uit te oefenen op de eigenschappen (reactief)
In plaats van een persoonlijkheid te veranderen richt je je op het gedrag in concrete situaties
Cognitie
o 50-80% genetisch bepaald
o Trainbaarheid van hersenen
o Deliberate practice theory bewuste oefening (trainingsuren)
Big 5: extraversie, neurotisme, toegeeflijkheid, consciënteusheid en openheid
,Hoofdstuk 2: Leren
Waarom doe je wat je doet?
Gedrag kan zowel bewust als onbewust tot stand komen
Onbewust reflex
1. Klassiek conditioneren (Pavlov)
- Reflexleer – onbewust leren van gedrag
- Stimulus en response
- Ene prikkel wordt vervangen door de andere
- Gedrag is aangeleerd door gewoonte
2. Operant conditioneren (Skinner)
- Actief aanleren van bepaald gedrag (specifiek) :
- Selectie van de juiste reactie als gevolg van een bepaalde prikkel
- Braaf = stikker, goed studeren = voldoende halen
- Straffen & belonen
3. Social learning theory
- Wanneer iemand kijkt naar het gedrag van iemand anders zou je daardoor kunnen worden
beïnvloed. Niet alleen door het gedrag maar ook de consequenties daarvan
- Een persoon wordt gemotiveerd door het observeren van gedrag en de consequenties van
dat gedrag bij een rolmodel = modeling
- De omgeving speelt een belangrijke rol bij het aanleren van nieuw gedrag
- Consequenties stoppen met roken = meer geld overhouden, fitter voelen
- Resultaten van anderen kan ook jouw gedrag beïnvloeden omgeving belangrijke rol
- Rolmodellen
-
- Observeren denken uitproberen
Social learning theory
Klassiek conditioneren
, Leren een proces waarbij een ervaring leidt tot ‘ander gedrag’ in de toekomst
Leerproces leidt niet altijd tot verbetering
Veranderd gedrag als consequentie van een leerproces
1. Klassiek conditioneren:
Voor de conditionering (tijdstip 1)
Neutrale stimulus (gele M van McDonald’s) geen reactie
Ongeconditioneerde stimulus (Big Mac ‘watertanden’
Tijdens conditionering
Neutrale stimulus Ongeconditoneerde stimulus ‘watertanden’
(gele M van mcDonald’s) (Big Mac)
Na de conditionering (tijdstip 2)
Geconditioneerde stimulus (gele M van McDonald’s) ‘watertanden’
Extinctie = gedeconditioneerde reactie er voor zorgen dat de geconditioneerde stimulus vervaagd
doordat je het gevolg veranderd.
Generalisatie = als er op een nieuwe stimulus die lijkt op de originele, geconditioneerde stimulus, op
dezelfde manier gereageerd wordt als dat er op de oude geconditioneerde stimulus gereageerd zou
worden
Discriminatie = onderscheidt maken tussen twee stimuli die op elkaar lijken
2. Operant conditioneren
Operant gedrag: spontaan optredend gedrag
Beloning Straf
Toedienen Positieve bekrachtiging Positieve straf
Wegnemen Negatieve straf Negatieve bekrachtiging
Belonen vaak effectiever dan straffen
Belonen gewenste gedrag wordt gedemonstreerd (en het is motiverend)
Straffen geen sprake van gewenst gedrag (iemand weet misschien helemaal niet hoe het wel
moet)
Shaping = het prijzen van gedrag dat in de richting komt, waardoor dat gedrag versterkt wordt
waarop je verder kunt bouwen.
Partiële bekrachtiging = als de beloning niet telkens meer volgt op goed gedrag (willekeurig)
Zorgt ervoor dat positief gedrag langer stand houdt
Negatief gevolg: zuren om snoep af en toe geven volhardend worden met zeuren om
toch snoep te krijgen want soms werkt het.
