samenvatting internationaal publiekrecht

Samenvatting Internationaal publiekrecht
De kern van het internationaal publiekrecht

,Hoofdstuk 1 – Begrip en aard van het internationaal publiekrecht
Inleiding
 Reikwijdte en inhoud van nationaal recht worden in grotendeels bepaald door
internationaal recht
o De Nederlandse rechtsorde is relatief vergaand opengesteld voor internationaal
recht  in geval van botsing zal het internationale recht voorrang hebben boven
de nationale formele wetgeving

Geschiedenis
 Rechtsbetrekkingen tussen autonome politieke gemeenschappen waren al te vinden in
Mesopotamië rond 3000 v. Chr.
o Later ook in Griekse stadstaten en het Romeinse Rijk
o Oorsprong wordt vaak in verband gebracht met het ontstaan van onafhankelijke
en soevereine staten in Europa
 Functie: bevordering van het vreedzaam samenleven  co-existentie
 Vrede van Westfalen = maakte een eind aan de Dertig- en Tachtigjarige Oorlog
o Territoriale integriteit respecteren en formele onafhankelijkheid
o Systeem van soevereine en gelijke staten die niet langer waren onderworpen aan
een hoger gezag
 Door de kolonisatie werd het ‘Europees publiekrecht’ uitgebreid over de koloniën
o Koloniën werden onderworpen aan het internationaal recht dat was gevormd
door de Europese staten
o Capitulatie = overeenkomsten die de belangen beschermen van hun onderdanen
binnen de gebieden
 Op het gebied van: handel / rechtspraak / vrijheid het christelijk geloof te
belijden
 Een eind kwam aan de Europese ideologie na de WO I
o Opkomst van de macht van de VS en ontstaan van communisme in de SU
 De situatie veranderde nog meer na WO II
o Zelfbeschikking opgenomen in VN-Handvest = volkeren hebben het recht om
over hun eigen lot te beschikken
 Amerikaans beginsel van president Wilson
 Gaf in feite het einde aan van het kolonialisme
o Dominantie van soevereine staten en formeel gelijke staten afgenomen
 Bovennationale vormen van organisatie  VN en de EU
 Functies van de staat uitgeoefend door niet-statelijke instituties

Omschrijving
 Algemene omschrijving: de uitoefening van publiek gezag in de internationale
gemeenschap
o Bevoegdheden aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen binnen een bepaald
juridisch kader
o Volkenrecht (ius gentium)
 In de Romeinse Tijd sloeg het op het recht dat op alle burgers van
toepassing is
 In de 16e/17e eeuw zag de term op het recht dat tussen volken gold
o Internationaal recht
 Omvat zowel internationaal privaat- als internationaal publiekrecht
 Het internationale element
o Het internationale dan wel nationale karakter van een rechtsregel wordt in
hoofdzaak bepaald aan de hand van de rechtsbron waaruit deze regel voortvloeit

,  De nationale (Nederlandse) rechtsorde erkent de wet en contracten als
rechtscheppend
 De internationale rechtsorde erkent in hoofdzaak vier rechtsbronnen:
 Gewoonterecht
 Verdragen
 Besluiten van internationale organisaties
 Algemene rechtsbeginselen
o De dualistische en monistische leer
 Dualistisch: internationale en nationale rechtsorde zijn geheel gescheiden
rechtssystemen
 Ontwikkeld door de Duitse Triepel en de Italiaanse Anzilotti
 Soevereine staat is het hoogste, metafysische gezag  het
internationaal recht kan niet boven de staat staan  extern recht
van de staat
 Monistisch: er bestaat één rechtsorde waar zowel internationaal als
nationaal recht deel van uitmaken
 Het individu werd centraal gesteld en de statelijke macht werd
daarbij onderworpen aan het internationaal recht
 Onder meer door de Oostenrijkse Kelsen
 Recht dat de macht van de staten kon beperken
o De formele scheiding tussen het internationale en de nationale rechtsorde:
 Modern internationaal recht heeft in belangrijke mate betrekking op de
rechtspositie van natuurlijke personen
 Internationaal recht steeds meer betrekking op onderwerpen die ook
door nationaal recht worden gereguleerd
 Staten hebben hun nationale rechtsordes opengesteld voor toepassing
van het internationaal recht
 Het publieke element
o Legitimeert en reguleert het publiek gezag in de internationale gemeenschap
o Beschermt de publieke belangen
 Belangen van individuele staten
 Bovennationale publieke belangen = belangen van staten gezamenlijk en
in sommige gevallen de belangen van de internationale gemeenschap als
geheel
 Het juridische element
o Morele overwegingen = het streven naar gerechtigheid en rechtvaardigheid
o Onderscheid juridische regels en politieke / morele regels:
 De bron van een norm
 Alleen normen uit een bron (wet / verdrag / besluiten van
internationale organisaties / algemene beginselen) horen bij het
internationaal publiekrecht
 Positivisme  naloper van het natuurrecht
 Rechtsregels zijn onderdeel van een juridisch systeem dat schending van
een norm verbindt met een sanctie
 Internationaal recht vaak geen recht omdat het niet kan worden
afgedwongen

Organisatie
 Decentraal karakter: internationale rechtsorde is ontstaan uit de totstandkoming van
soevereine en gelijke staten na de Vrede van Westfalen
o Recht van co-existentie: internationaal recht beschermt de soevereiniteit van de
staten binnen hun grondgebied
o Recht van samenwerking

, o Recht van integratie: bescherming en uitvoering van publieke taken ten dele
georganiseer op bovennationaal niveau
 Bijvoorbeeld de VN
 In een wereldstaat zou geen internationaal recht bestaan  ontwikkeling niet te
verwachten
o De ontwikkeling van instituties die publiek gezag uitoefenen het resultaat van
machtsconcentratie
o Nationale samenlevingen zijn relatief homogeen  publiek gezag wordt pas
geaccepteerd als het aansluit bij de waarden van de staat

Onderdelen
 Algemeen deel
o Overkoepelende beginselen en leerstukken die op alle deelgebieden van IPR van
toepassing zijn
 Formele beginselen en beginselen voor geschillenbeslechting
o Fundamentele beginselen voor het functioneren van het systeem
o Formele + fundamentele beginselen = mogelijkheid om afspraken te maken in
juridische vorm
 Bijzondere delen
o Recht betreffende de afbakening van staatsgezag
o Recht ter bescherming van individuen
o Recht op gebied van vrede en veiligheid
o Recht op de regulering van de economie en duurzame ontwikkeling
 Het recht van de Europese Unie
o Supranationale rechtsorde (verticaal): de Unie kan burgers binden zonder
tussenkomst van de lidstaten
o EU niet heel verschillend van het IPR
 Structuurkenmerken die in beide rechten nog verder ontwikkeld kunnen
worden
 EU een belangrijke actor in de internationale rechtsorde
 EU van belang voor de toepassing van internationaal recht in de EU

Hoofdstuk 2 – Rechtssubjecten
Inleiding
 Rechtssubjecten = personen of entiteiten die de bekwaamheid bezitten om deel te nemen
aan het rechtsverkeer in de internationale rechtsorde
o Status
o Staten / internationale organisaties / de facto-regimes / individuen

Het begrip rechtssubjectiviteit
 Een persoon kan gezien worden als internationaal rechtssubject indien ze de juridische
bekwaamheid hebben om binnen de internationale rechtsorde deel te nemen aan het
verkeer
o Kan internationale rechtshandelingen verrichten
o Kan internationale rechten bezitten
o Kan rechten op internationaal niveau afdwingen
o Kan internationale verplichtingen hebben
o Kan op internationaal niveau aansprakelijk worden gesteld voor schending van
op hem rustende verplichtingen