Samenvatting Alle voorgeschreven arresten Bijzondere overeenkomsten RUG 2022-2023
Week 1: Nietigheden
Nietigheid en vernietigbaarheid
HR 12 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1677, (Ambtshalve
toepassing bij schending informatieplichten/Arvato) HR: De rechter moet bij verkopen op afstand en verkopen
Prejudiciële vragen (art. 392 Rv), Richtlijn gesloten buiten een verkoopruimte (artikel 6:230m lid 1 BW)
consumentenrechten. ambtshalve toetsen of de handelaar heeft voldaan aan
zogenaamde essentiële informatieplichten en
informatieplichten waaraan de wet bij niet-naleving
specifieke sancties verbindt.
De plicht tot ambtshalve toetsing geldt niet voor overige
informatieplichten.
De rechter kan ambtshalve gehouden zijn om de
overeenkomst geheel of gedeeltelijk te vernietigen op grond
van artikel 3:40 lid 2 BW als sprake is van een voldoende
ernstige schending van een essentiële informatieplicht.
Daarvan is geen sprake indien de verplichting slechts op een
detailpunt niet is nagekomen. Gedeeltelijke vernietiging van
een overeenkomst kan bestaan in een vermindering van
verplichtingen – met name betalingsverplichtingen – van de
consument.
HR 28 maart 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2837, NJ 2009/578
(Dexia) Aandelenleasezaak. Klant had meerdere soortgelijke
Toepassing van art. 6:278 BW valt niet te rijmen met de leaseproducten afgenomen en vorderde schadevergoeding
strekking van art. 1:88 BW. t.a.v. de verliesmakende producten en liet de winstmakende
buiten beschouwing.
Dit is ‘cherry picking’ en mag niet. Alle soortgelijke
overeenkomsten moeten in ogenschouw worden genomen.
Nietigheid / Nulliteit
HR 12 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:236, NJ 2017/282
(Gratis mobieltjes II) Bij vernietiging is consument verplicht de telefoon terug te
Ging om onverschuldigde betaling. geven (6:203), hij is geen gebruiksvergoeding verschuldigd.
Vernietiging is overgelaten aan nationale recht.
HR 9 december 2011, ECLI:NL:HR:2011:BU7412, NJ 2013/273
(Schriftelijkheidsvereiste) Schriftelijkheidsvereiste koop onroerende zaken ook voor
particuliere verkoper tegenover particuliere koper.
Particuliere verkoper ook beschermd.
Arrest HR NJ 2022, 364 (AZL/Erven Moerman) HR: Nee, geen inbreuk op fundamenteel beginsel van de
Geneeskundige behandelovereenkomst tussen Moerman en rechtsorde dat sprake is van strijd met openbare orde. Dit is
Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL). iets technisch.
AZL bracht tarief in rekening zonder toestemming Centraal Niet te snel nietig verklaren, heeft verregaande
Orgaan Tarieven Gezondheidszorg. consequenties! Dus het moet echt om iets fundamenteels
gaan.
Nietigheid overeenkomst want in strijd met openbare orde?
(art. 3:40 lid 1)
Arrest HR 1 juni 2012 (Esmilo/Mediq) !!! = belangrijk! HR: Nee, enkel het feit dat een overeenkomst een door de
E en M sluiten overeenkomst op grond waarvan medicijnen wet verboden prestatie verplicht, betekent geen
aan groothandel zouden worden doorverkocht. automatische nietigheid.
Dit is in strijd met geldende regelgeving. Of ovk in strijd is met openbare orde, hangt af van:
1. Welke belangen worden door de regel beschermd?
2. Worden fundamentele beginselen geschonden?
1
, Samenvatting Alle voorgeschreven arresten Bijzondere overeenkomsten RUG 2022-2023
3. Waren partijen zich van inbreuk op de regel bewust?
Nietigheid overeenkomst want in strijd met openbare orde? 4. Voorziet de regel in een sanctie?
(art. 3:40 lid 1)
Arrest HR NJ 2001/581 (Polyproject/Warmond 1)
P wil dat gemeente W bestemmingsplan wijzigt zodat P Hoe ongedaan maken? Is de uitzondering van art. 6:211 lid 1
villa’s kan bouwen. W wil daartoe €760.000 hebben van P. van toepassing? (blokkering vordering ter compensatie van
Partijen leggen dit vast in een overeenkomst. prestatie die naar haar aard niet op geld gewaardeerd
behoort te worden)
P stelt dat de overeenkomst nietig is wegens strijd met
gemeentelijke exploitatieverordening en vordert het geld HR: Art. 6:211 lid 2 BW moet restrictief worden
terug. geïnterpreteerd. Het enkele feit dat de financiële bijdrage in
de ovk strijd is hoeft niet te betekenen dat de prestatie van
P heeft aan gemeente W €760.000 betaald en W heeft het de gemeente niet op geld kan worden gewaardeerd.
bestemmingsplan gewijzigd. P heeft hier voordeel aan
gehad.
Arrest (Polyproject/Warmond 2) vervolgens HR: Nee, deze waardering behoort in een geval als het
Wat doen we nou met die prestatie die door de Gemeente is onderhavige dan ook te geschieden op de grondslag van
verricht, want die kan niet meer ongedaan worden gemaakt hetgeen voor de gemeente wel geoorloofd zou zijn geweest
van Polyproject als tegenprestatie te bevorderen.”
Die moet naar de marktwaarde worden omgezet, maar hoe
bepaal je daar de waarde van? Daarom: onderzoek of de exploitatieverordering een
grondslag voor een tegenprestatie biedt en zo ja, voor
Er is geen marktwaarde voor het wijzigen van een hoeveel.
bestemmingsplan, dus kijken naar wat partijen in redelijkheid
zijn overeengekomen?
HR 20 december 2013, ECLI:NL:HR:2013:2123, (BP/Benschop) Objectieve uitleg: Is de instandhouding van de
Exploitatieovereenkomst met exclusief afnamebeding rechtshandeling gerechtvaardigd?
(verplicht om alleen spullen af te nemen van BP). Kijken naar : - aard, inhoud, strekking rechtshandeling
- aard, inhoud, strekking geschonden regel
Ovk bleek nietig wegens kartelverbod (art. 6 - belang van alle betrokken partijen
Mededingingswet) en beperking mededinging. - verdere omstandigheden van het geval
Rechter heeft dit afnamebeding uit de overeenkomst
geknipt.
HR 19 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3650, NJ 2015/290
(B/H en R) a) Voor nietigheid wegens strijd met de goede zeden op de
Ging om de geldlening die ouders verstrekten, maar direct grond dat deze strekt tot benadeling van schuldeisers, is niet
opeisbaar was indien de dochter weer wat kreeg met haar vereist dat ten tijde van het aangaan van de rechtshandeling
ex. vaststaat of aannemelijk is dat schuldeisers als gevolg van de
rechtshandeling daadwerkelijk (zullen) worden benadeeld.
Is de geldlening door haar strekking in strijd met de goede
zeden en daarmee nietig op grond van art. 3:40 lid 1 BW? b) De nietigheid vindt reeds haar grond in de door het hof
vastgestelde onzedelijke strekking van de rechtshandeling,
en (anders dan het geval is bij de rechtsgevolgen van
paulianeus of onrechtmatig handelen) niet in de nadelige
gevolgen van de rechtshandeling voor anderen.
Opheffen van nadeel als tussenoplossing
Arrest HR 6 december 2019 (Maetis)
Maetis heeft aandelen gekocht in twee bedrijven. Hof: Het dwalingsnadeel deed zich pas in 2009 voor, dus
Voorafgaand is een lijst verstrekt van klanten die hun aanpassing van de maatstaf in 2008 is niet geschikt.
overeenkomst met de bedrijven hebben opgezegd. Deze lijst
bleek incompleet. HR: Ondanks dat de rechter een door partijen voorgestelde
wijze van berekening niet geschikt acht, dan betekent dit
Maetis beroept zich op dwaling en vordert nog niet dat hij het kan passeren. Hij zal dan de omvang van
schadevergoeding (art. 6:230 lid 2 BW). Vergoeding het nadeel zelf moeten vaststellen.
berekend obv boekjaar 2008.
2
Week 1: Nietigheden
Nietigheid en vernietigbaarheid
HR 12 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1677, (Ambtshalve
toepassing bij schending informatieplichten/Arvato) HR: De rechter moet bij verkopen op afstand en verkopen
Prejudiciële vragen (art. 392 Rv), Richtlijn gesloten buiten een verkoopruimte (artikel 6:230m lid 1 BW)
consumentenrechten. ambtshalve toetsen of de handelaar heeft voldaan aan
zogenaamde essentiële informatieplichten en
informatieplichten waaraan de wet bij niet-naleving
specifieke sancties verbindt.
De plicht tot ambtshalve toetsing geldt niet voor overige
informatieplichten.
De rechter kan ambtshalve gehouden zijn om de
overeenkomst geheel of gedeeltelijk te vernietigen op grond
van artikel 3:40 lid 2 BW als sprake is van een voldoende
ernstige schending van een essentiële informatieplicht.
Daarvan is geen sprake indien de verplichting slechts op een
detailpunt niet is nagekomen. Gedeeltelijke vernietiging van
een overeenkomst kan bestaan in een vermindering van
verplichtingen – met name betalingsverplichtingen – van de
consument.
HR 28 maart 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2837, NJ 2009/578
(Dexia) Aandelenleasezaak. Klant had meerdere soortgelijke
Toepassing van art. 6:278 BW valt niet te rijmen met de leaseproducten afgenomen en vorderde schadevergoeding
strekking van art. 1:88 BW. t.a.v. de verliesmakende producten en liet de winstmakende
buiten beschouwing.
Dit is ‘cherry picking’ en mag niet. Alle soortgelijke
overeenkomsten moeten in ogenschouw worden genomen.
Nietigheid / Nulliteit
HR 12 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:236, NJ 2017/282
(Gratis mobieltjes II) Bij vernietiging is consument verplicht de telefoon terug te
Ging om onverschuldigde betaling. geven (6:203), hij is geen gebruiksvergoeding verschuldigd.
Vernietiging is overgelaten aan nationale recht.
HR 9 december 2011, ECLI:NL:HR:2011:BU7412, NJ 2013/273
(Schriftelijkheidsvereiste) Schriftelijkheidsvereiste koop onroerende zaken ook voor
particuliere verkoper tegenover particuliere koper.
Particuliere verkoper ook beschermd.
Arrest HR NJ 2022, 364 (AZL/Erven Moerman) HR: Nee, geen inbreuk op fundamenteel beginsel van de
Geneeskundige behandelovereenkomst tussen Moerman en rechtsorde dat sprake is van strijd met openbare orde. Dit is
Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL). iets technisch.
AZL bracht tarief in rekening zonder toestemming Centraal Niet te snel nietig verklaren, heeft verregaande
Orgaan Tarieven Gezondheidszorg. consequenties! Dus het moet echt om iets fundamenteels
gaan.
Nietigheid overeenkomst want in strijd met openbare orde?
(art. 3:40 lid 1)
Arrest HR 1 juni 2012 (Esmilo/Mediq) !!! = belangrijk! HR: Nee, enkel het feit dat een overeenkomst een door de
E en M sluiten overeenkomst op grond waarvan medicijnen wet verboden prestatie verplicht, betekent geen
aan groothandel zouden worden doorverkocht. automatische nietigheid.
Dit is in strijd met geldende regelgeving. Of ovk in strijd is met openbare orde, hangt af van:
1. Welke belangen worden door de regel beschermd?
2. Worden fundamentele beginselen geschonden?
1
, Samenvatting Alle voorgeschreven arresten Bijzondere overeenkomsten RUG 2022-2023
3. Waren partijen zich van inbreuk op de regel bewust?
Nietigheid overeenkomst want in strijd met openbare orde? 4. Voorziet de regel in een sanctie?
(art. 3:40 lid 1)
Arrest HR NJ 2001/581 (Polyproject/Warmond 1)
P wil dat gemeente W bestemmingsplan wijzigt zodat P Hoe ongedaan maken? Is de uitzondering van art. 6:211 lid 1
villa’s kan bouwen. W wil daartoe €760.000 hebben van P. van toepassing? (blokkering vordering ter compensatie van
Partijen leggen dit vast in een overeenkomst. prestatie die naar haar aard niet op geld gewaardeerd
behoort te worden)
P stelt dat de overeenkomst nietig is wegens strijd met
gemeentelijke exploitatieverordening en vordert het geld HR: Art. 6:211 lid 2 BW moet restrictief worden
terug. geïnterpreteerd. Het enkele feit dat de financiële bijdrage in
de ovk strijd is hoeft niet te betekenen dat de prestatie van
P heeft aan gemeente W €760.000 betaald en W heeft het de gemeente niet op geld kan worden gewaardeerd.
bestemmingsplan gewijzigd. P heeft hier voordeel aan
gehad.
Arrest (Polyproject/Warmond 2) vervolgens HR: Nee, deze waardering behoort in een geval als het
Wat doen we nou met die prestatie die door de Gemeente is onderhavige dan ook te geschieden op de grondslag van
verricht, want die kan niet meer ongedaan worden gemaakt hetgeen voor de gemeente wel geoorloofd zou zijn geweest
van Polyproject als tegenprestatie te bevorderen.”
Die moet naar de marktwaarde worden omgezet, maar hoe
bepaal je daar de waarde van? Daarom: onderzoek of de exploitatieverordering een
grondslag voor een tegenprestatie biedt en zo ja, voor
Er is geen marktwaarde voor het wijzigen van een hoeveel.
bestemmingsplan, dus kijken naar wat partijen in redelijkheid
zijn overeengekomen?
HR 20 december 2013, ECLI:NL:HR:2013:2123, (BP/Benschop) Objectieve uitleg: Is de instandhouding van de
Exploitatieovereenkomst met exclusief afnamebeding rechtshandeling gerechtvaardigd?
(verplicht om alleen spullen af te nemen van BP). Kijken naar : - aard, inhoud, strekking rechtshandeling
- aard, inhoud, strekking geschonden regel
Ovk bleek nietig wegens kartelverbod (art. 6 - belang van alle betrokken partijen
Mededingingswet) en beperking mededinging. - verdere omstandigheden van het geval
Rechter heeft dit afnamebeding uit de overeenkomst
geknipt.
HR 19 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3650, NJ 2015/290
(B/H en R) a) Voor nietigheid wegens strijd met de goede zeden op de
Ging om de geldlening die ouders verstrekten, maar direct grond dat deze strekt tot benadeling van schuldeisers, is niet
opeisbaar was indien de dochter weer wat kreeg met haar vereist dat ten tijde van het aangaan van de rechtshandeling
ex. vaststaat of aannemelijk is dat schuldeisers als gevolg van de
rechtshandeling daadwerkelijk (zullen) worden benadeeld.
Is de geldlening door haar strekking in strijd met de goede
zeden en daarmee nietig op grond van art. 3:40 lid 1 BW? b) De nietigheid vindt reeds haar grond in de door het hof
vastgestelde onzedelijke strekking van de rechtshandeling,
en (anders dan het geval is bij de rechtsgevolgen van
paulianeus of onrechtmatig handelen) niet in de nadelige
gevolgen van de rechtshandeling voor anderen.
Opheffen van nadeel als tussenoplossing
Arrest HR 6 december 2019 (Maetis)
Maetis heeft aandelen gekocht in twee bedrijven. Hof: Het dwalingsnadeel deed zich pas in 2009 voor, dus
Voorafgaand is een lijst verstrekt van klanten die hun aanpassing van de maatstaf in 2008 is niet geschikt.
overeenkomst met de bedrijven hebben opgezegd. Deze lijst
bleek incompleet. HR: Ondanks dat de rechter een door partijen voorgestelde
wijze van berekening niet geschikt acht, dan betekent dit
Maetis beroept zich op dwaling en vordert nog niet dat hij het kan passeren. Hij zal dan de omvang van
schadevergoeding (art. 6:230 lid 2 BW). Vergoeding het nadeel zelf moeten vaststellen.
berekend obv boekjaar 2008.
2
