Samenvatting Epidemiologie en Economie (QVE-
20306)
Nienke Klerks
2015-2016
Hoofdstuk 1: The development of veterinary medicine (ter info, geen
examenstof)
Veterinaire epidemiologie heft te maken mar ziektes in dierlijke populaties. De
ontwikkeling van veterinaire medicijnen is redelijk recent. De eerste veterinaire school
was in Lyon (1762) waarbij vooral economische motieven waren, in plaats van humane.
Na de industriële revolutie werden de dieren minder belangrijk. Laatste helft van de 20 e
eeuw worden er medicijnen ontwikkeld om individuele dieren te genezen waarbij
resistentie en kudde gezondheid van belang waren. Nu zijn er weer veranderingen in
ontwikkelde landen: de boeren zijn hoger opgeleidt en de individuele dieren hebben
minder waarde. Er wordt vooral gekeken dat het dier beter gemaakt wordt om beter te
kunnen produceren. In ontwikkelingslanden zorgen ziektes nog steeds voor veel dode
dieren en daling van productie. Sommige ziektes kunnen nog niet gereduceerd worden
tot een acceptabel niveau.
Historical prespective
Het belang van dieren beter maken kwam pas toen de dieren gedomesticeerd werden,
hierbij waren ze al geïnfecteerd met ziektes. Honden als eerst gedomesticeerd door
jagers, ongeveer 14000 jaar geleden. Schapen 9000 BC in de Nijl vallei. Dieren hadden
eerst een religieuze en een economische waarde bij mensen. Vee werd vervoerd en
verhandeld, maar in India is de grootste populatie blijven bestaan. Noorwest afrika heeft
nog steeds veel vee, hier wordt het gebruikt voor voedsel, het is gezelschap, het geeft
status en is een religieus symbool. Paarden werden gebruikt om de steppes te verkennen
en in oorlogen. Het werd gebruikt als symbool voor de veterinaire medicijnen in de vorm
van een centauer (in Iran, Griekenland etc). Hierna zijn er steeds dieren die vervoerd
worden of verplaatsen met sociale of agriculturele modificaties. Hier zijn ook geschriften
uit over het beter maken van de dieren.
Concepten over de oorzaak van een ziekte zijn ook veranderd. Een methode van de
Egyptenaren was bezweringen, dit was gedeeltelijk spiritueel, maar geloofde ook in de
supernatuurlijke krachten als een oorzaak van de ziekte. Er zijn 5 theorieën over de
oorzaak van een ziekte tot het midden van de vorige eeuw:
1. Demonen: Hierbij is de ziekte veroorzaakt door iets bovennatuurlijks. In de
geestenwereld kan een ziekte gemaakt worden. Genezingen van ziektes waren
hierbij bijv. ceremonies, bepaalde voorwerpen die bovennatuurlijke krachten
wegjaagde, gebruik van speciale mensen en bezweringen. Tijdens de 19 e eeuw
geloofden nog steeds veel mensen dat ziektes veroorzaakt werden door duistere
geesten. Soms wordt er gebruik gemaakt van opofferingen.
2. Een ziekte was een straf van een hogere macht. Enige behandeling was placation,
want exorcism was niet goed genoeg tegenover een hogere macht.
3. Verboren krachten verder dan het fysische universum: dit heeft te maken met
natuurlijke wetten en terugkerende patronen (bijv. de maan).
4. Het universum van natuurlijke wet: Ziekte was veroorzaakt door storing van 4
stemmingen in het lichaam die te maken hadden met warmte, kou droogte en
vocht. Deze 4 hadden weer te maken met de 4 elementen water, vuur, aarde en
lucht (figuur 1.2). Ziektes werden veroorzaakt door externe krachten zoals
klimaat. Lokale ziektes werden veroorzaakt door de lucht (miasmata, miasmas).
Voor de indiers waren er 3 stemmingen: vata (wind), pitta (gal) en kapha (slijm).
Begin van de 20e eeuw begint men met kijken naar infecties en bacteriën als
oorzaak (microbiele theorie).
5. Besmetting: Ziektes kunnen overgebracht worden van dier op dier. De romeinen
geloofden dat ziektes konden verspreiden via zaden (of animacula) die
opgenomen werden via mond en neus. De meeste vooruitgang was in de 19 e eeuw
Nienke KlerksSamenvatting Epidemiologie en economie (QVE-20306) 1
, op gebied van infectieziekten. Virussen werden ontdekt in de late 19e eeuw.
Contagium vivum fluidum: besmettelijke ziekte.
De verandering van houding tegenover ziektes en de technologische vooruitgang is maar
een klein deel van de wetenschappelijke gedachte. Deze veranderingen zijn voorgekomen
als revoluties. Elke periode heeft zijn eigen model en er worden steeds afwijkingen voor
waardoor het model weer aangepast moeten worden. Als het aantal afwijkingen te groot
wordt wordt alles veranderd en is er een revolutie. Vb: copernican revolution in
astronomie. Diergeneeskunde kent 5 revoluties. De grootste problemen in deze revoluties
zijn de dierlijke plagen (uitbraak van ziektes onder veel dieren). Periodes:
- Eerste periode: tot de eerste eeuw: de demotische (volk) therie heerde. Men kwam
meer in aanraking met dieren en hun ziektes door de domesticatie. Crisis ontstond
bij hogere urbanisatie en hogere vraag naar dierlijk voedsel. Dit leidde tot de
eerste stabiele fase van de diergeneeskunde met hierin de eerste ziekenhuizen
voor dieren. Deze oplossingen konden de grote problemen van paarden niet
oplossen, die steeds belangrijker werden voor het leger. Daardoor ontstond de
tweede fase: die van de militaire genezers.
- Tweede periode: na de eerste eeuw tot 1762. Dierenartsen gingen zich steeds
meer focussen op paarden. Het paard werd gezien als uitmuntend dier.
- De derde periode: 1762-1884. Er waren steeds meer dierlijke plagen in europa qua
ziektes (veel epidemieen). Dit veroorzaakte de volgende crisis. Deze periode is
voornamelijk gericht op hygiene op boerderijen en slagerijen en de behandeling
van technieken. De runderpest kwam uit Azie naar Europa. Desinfectie werd ook
gebruikt tegen ziektes. De eerste diergeneeskunde school ontstond hierdoor in
Lyon (1762). De diergeneeskunde werd steeds groter.
- De vierde periode: 1884-1960. De microbiele theorie over ziektes werd
geaccepteerd. Hiermee wordt bedoeld dat er een specifieke, enkele oorzaak is
voor ene bepaalde ziekte en dat we daarvoor een bepaalde strategie moeten
hebben, voor die bepaalde ziekteverwekker. De behandeling werd gemaakt in
laboratoria. Preventie en immunisatie werden steeds belangrijker. Er kwamen
vaccins beschikbaar. De uitvinding van antibiotica veranderde de sterfgevallen
voor ziektes (figuur 1.3). Midden van de 20e eeuw: de microbiele revolutie met
veel nieuwe technieken.
Wetenschappelijke revolutie begon tijdens de 16e eeuw. Daarna werd er gezegd dat ‘laws
of mortality’ zouden moeten bestaan. Er kon ook nog niks bewezen worden met
wiskunde. Dit werd als eerst ontdekt door William Farr die een methode maakte over de
runderpest. Er bleek dat als pas als je groot aantal observaties hebt je een conclusie kan
trekken. Tijdens de 19e eeuw werden er veel links gelegd tussen epidemiologie, wiskunde
en statistiek door de invloed van Louis. Ze observeerde voornamelijk in populaties en niet
aan individuen zelf en de populaties staan dus centraal in de quantitatieve epidemiologie.
Contemporary veterinary medicine
Er zijn nog steeds infectieziekten die voor problemen zorgen in zowel ontwikkelings als
ontwikkelde landen. Soms is het leger verantwoordelijk voor de verspreiding van de
ziektes. Ziektes zijn het meest verwoestend in ontwikkelingslanden waar meer dan de
helft van de veestapel is gelokaliseerd. Sommige ziektes met complexe levenstadia zijn
nog niet geheel achterhaald. Sommige ziektes komen maar weinig voor in
ontwikkelingslanden en hierop worden dan oude methodes toegepast die leiden tot
inadequate technieken en minder gevoelige diagnoses. Een effectievere controle op
ziektes heeft geleidt tot een hoger aantal dieren en hogere productiviteit.
De dierlijke pest wordt veroorzaakt door 1 ziekteverwekker. Voornamelijk ziektes in het
lichaam zorgen voor problemen. Subclinical diseases = ziektes zie geen signalen geven
dat het dier ziek is maar wel de productie beïnvloeden. Niet-infectie ziekten kunnen
verschillende oorzaken hebben zoals genetische, metabolische of neoplastische defecten.
Hun oorzaak kan geassocieerd zijn met meerdere factoren. Van sommige ziektes is de
oorzaak nog niet eens bekend. Management en omgeving hebben ook invloed op de
ziektes.
Nienke KlerksSamenvatting Epidemiologie en economie (QVE-20306) 2
20306)
Nienke Klerks
2015-2016
Hoofdstuk 1: The development of veterinary medicine (ter info, geen
examenstof)
Veterinaire epidemiologie heft te maken mar ziektes in dierlijke populaties. De
ontwikkeling van veterinaire medicijnen is redelijk recent. De eerste veterinaire school
was in Lyon (1762) waarbij vooral economische motieven waren, in plaats van humane.
Na de industriële revolutie werden de dieren minder belangrijk. Laatste helft van de 20 e
eeuw worden er medicijnen ontwikkeld om individuele dieren te genezen waarbij
resistentie en kudde gezondheid van belang waren. Nu zijn er weer veranderingen in
ontwikkelde landen: de boeren zijn hoger opgeleidt en de individuele dieren hebben
minder waarde. Er wordt vooral gekeken dat het dier beter gemaakt wordt om beter te
kunnen produceren. In ontwikkelingslanden zorgen ziektes nog steeds voor veel dode
dieren en daling van productie. Sommige ziektes kunnen nog niet gereduceerd worden
tot een acceptabel niveau.
Historical prespective
Het belang van dieren beter maken kwam pas toen de dieren gedomesticeerd werden,
hierbij waren ze al geïnfecteerd met ziektes. Honden als eerst gedomesticeerd door
jagers, ongeveer 14000 jaar geleden. Schapen 9000 BC in de Nijl vallei. Dieren hadden
eerst een religieuze en een economische waarde bij mensen. Vee werd vervoerd en
verhandeld, maar in India is de grootste populatie blijven bestaan. Noorwest afrika heeft
nog steeds veel vee, hier wordt het gebruikt voor voedsel, het is gezelschap, het geeft
status en is een religieus symbool. Paarden werden gebruikt om de steppes te verkennen
en in oorlogen. Het werd gebruikt als symbool voor de veterinaire medicijnen in de vorm
van een centauer (in Iran, Griekenland etc). Hierna zijn er steeds dieren die vervoerd
worden of verplaatsen met sociale of agriculturele modificaties. Hier zijn ook geschriften
uit over het beter maken van de dieren.
Concepten over de oorzaak van een ziekte zijn ook veranderd. Een methode van de
Egyptenaren was bezweringen, dit was gedeeltelijk spiritueel, maar geloofde ook in de
supernatuurlijke krachten als een oorzaak van de ziekte. Er zijn 5 theorieën over de
oorzaak van een ziekte tot het midden van de vorige eeuw:
1. Demonen: Hierbij is de ziekte veroorzaakt door iets bovennatuurlijks. In de
geestenwereld kan een ziekte gemaakt worden. Genezingen van ziektes waren
hierbij bijv. ceremonies, bepaalde voorwerpen die bovennatuurlijke krachten
wegjaagde, gebruik van speciale mensen en bezweringen. Tijdens de 19 e eeuw
geloofden nog steeds veel mensen dat ziektes veroorzaakt werden door duistere
geesten. Soms wordt er gebruik gemaakt van opofferingen.
2. Een ziekte was een straf van een hogere macht. Enige behandeling was placation,
want exorcism was niet goed genoeg tegenover een hogere macht.
3. Verboren krachten verder dan het fysische universum: dit heeft te maken met
natuurlijke wetten en terugkerende patronen (bijv. de maan).
4. Het universum van natuurlijke wet: Ziekte was veroorzaakt door storing van 4
stemmingen in het lichaam die te maken hadden met warmte, kou droogte en
vocht. Deze 4 hadden weer te maken met de 4 elementen water, vuur, aarde en
lucht (figuur 1.2). Ziektes werden veroorzaakt door externe krachten zoals
klimaat. Lokale ziektes werden veroorzaakt door de lucht (miasmata, miasmas).
Voor de indiers waren er 3 stemmingen: vata (wind), pitta (gal) en kapha (slijm).
Begin van de 20e eeuw begint men met kijken naar infecties en bacteriën als
oorzaak (microbiele theorie).
5. Besmetting: Ziektes kunnen overgebracht worden van dier op dier. De romeinen
geloofden dat ziektes konden verspreiden via zaden (of animacula) die
opgenomen werden via mond en neus. De meeste vooruitgang was in de 19 e eeuw
Nienke KlerksSamenvatting Epidemiologie en economie (QVE-20306) 1
, op gebied van infectieziekten. Virussen werden ontdekt in de late 19e eeuw.
Contagium vivum fluidum: besmettelijke ziekte.
De verandering van houding tegenover ziektes en de technologische vooruitgang is maar
een klein deel van de wetenschappelijke gedachte. Deze veranderingen zijn voorgekomen
als revoluties. Elke periode heeft zijn eigen model en er worden steeds afwijkingen voor
waardoor het model weer aangepast moeten worden. Als het aantal afwijkingen te groot
wordt wordt alles veranderd en is er een revolutie. Vb: copernican revolution in
astronomie. Diergeneeskunde kent 5 revoluties. De grootste problemen in deze revoluties
zijn de dierlijke plagen (uitbraak van ziektes onder veel dieren). Periodes:
- Eerste periode: tot de eerste eeuw: de demotische (volk) therie heerde. Men kwam
meer in aanraking met dieren en hun ziektes door de domesticatie. Crisis ontstond
bij hogere urbanisatie en hogere vraag naar dierlijk voedsel. Dit leidde tot de
eerste stabiele fase van de diergeneeskunde met hierin de eerste ziekenhuizen
voor dieren. Deze oplossingen konden de grote problemen van paarden niet
oplossen, die steeds belangrijker werden voor het leger. Daardoor ontstond de
tweede fase: die van de militaire genezers.
- Tweede periode: na de eerste eeuw tot 1762. Dierenartsen gingen zich steeds
meer focussen op paarden. Het paard werd gezien als uitmuntend dier.
- De derde periode: 1762-1884. Er waren steeds meer dierlijke plagen in europa qua
ziektes (veel epidemieen). Dit veroorzaakte de volgende crisis. Deze periode is
voornamelijk gericht op hygiene op boerderijen en slagerijen en de behandeling
van technieken. De runderpest kwam uit Azie naar Europa. Desinfectie werd ook
gebruikt tegen ziektes. De eerste diergeneeskunde school ontstond hierdoor in
Lyon (1762). De diergeneeskunde werd steeds groter.
- De vierde periode: 1884-1960. De microbiele theorie over ziektes werd
geaccepteerd. Hiermee wordt bedoeld dat er een specifieke, enkele oorzaak is
voor ene bepaalde ziekte en dat we daarvoor een bepaalde strategie moeten
hebben, voor die bepaalde ziekteverwekker. De behandeling werd gemaakt in
laboratoria. Preventie en immunisatie werden steeds belangrijker. Er kwamen
vaccins beschikbaar. De uitvinding van antibiotica veranderde de sterfgevallen
voor ziektes (figuur 1.3). Midden van de 20e eeuw: de microbiele revolutie met
veel nieuwe technieken.
Wetenschappelijke revolutie begon tijdens de 16e eeuw. Daarna werd er gezegd dat ‘laws
of mortality’ zouden moeten bestaan. Er kon ook nog niks bewezen worden met
wiskunde. Dit werd als eerst ontdekt door William Farr die een methode maakte over de
runderpest. Er bleek dat als pas als je groot aantal observaties hebt je een conclusie kan
trekken. Tijdens de 19e eeuw werden er veel links gelegd tussen epidemiologie, wiskunde
en statistiek door de invloed van Louis. Ze observeerde voornamelijk in populaties en niet
aan individuen zelf en de populaties staan dus centraal in de quantitatieve epidemiologie.
Contemporary veterinary medicine
Er zijn nog steeds infectieziekten die voor problemen zorgen in zowel ontwikkelings als
ontwikkelde landen. Soms is het leger verantwoordelijk voor de verspreiding van de
ziektes. Ziektes zijn het meest verwoestend in ontwikkelingslanden waar meer dan de
helft van de veestapel is gelokaliseerd. Sommige ziektes met complexe levenstadia zijn
nog niet geheel achterhaald. Sommige ziektes komen maar weinig voor in
ontwikkelingslanden en hierop worden dan oude methodes toegepast die leiden tot
inadequate technieken en minder gevoelige diagnoses. Een effectievere controle op
ziektes heeft geleidt tot een hoger aantal dieren en hogere productiviteit.
De dierlijke pest wordt veroorzaakt door 1 ziekteverwekker. Voornamelijk ziektes in het
lichaam zorgen voor problemen. Subclinical diseases = ziektes zie geen signalen geven
dat het dier ziek is maar wel de productie beïnvloeden. Niet-infectie ziekten kunnen
verschillende oorzaken hebben zoals genetische, metabolische of neoplastische defecten.
Hun oorzaak kan geassocieerd zijn met meerdere factoren. Van sommige ziektes is de
oorzaak nog niet eens bekend. Management en omgeving hebben ook invloed op de
ziektes.
Nienke KlerksSamenvatting Epidemiologie en economie (QVE-20306) 2
