SPSS tentamen
Hoorcollege 1 voorbereiding
Risico = de kans dat ‘iets’ optreedt in een gegeven tijd
- bij cohort studies; en experimenten
- Relatief risico = risico groep 1 (interventiegroep) / risicogroep 0 (controlegroep)
- RR < 1 duidt op bescherming
- RR > 1 duidt op verhoogd risico
Odds = relatieve kans = de kans op x t.o.v. de kans op juist niet x → bv. 3 tegen 1 → 0.75
- odds = p / (1 - p)
- nadeel odds: ze zijn moeilijk interpreteerbaar, maar berekening is aan minder
voorwaarden gebonden
- heel zeldzaam dan zijn odds en risico’s sterk gelijkend
- heel veel voorkomend (hoge frequentie) dan zijn odds en risico’s sterk verschillend
- transversale en retrospectieve studies
- odds hebben altijd een hogere waarde (wijkt meer af van 1) dan hetzelfde risico
Onderzoeksdesign
- Ecologisch
- waarnemingen geaggregeerd niveau (regio’s of landen)
- bv. corona maatregelen vs. besmettingen in een land vergelijken
- Transversaal
- metingen op individueel niveau
- determinant en uitkomst op hetzelfde moment
- nadeel: geen uitspraak over oorzaak gevolg
- Patiënt-controle
- groep selecteren op basis van uitkomstmaat
- geschikt voor zeldzame uitkomsten
- terug vragen naar de determinant (retroperspectief)
- nadeel: lastig om een passende controlegroep te vinden bij de patiëntengroep
- odds want geen tijd at risk
- Prospectief Cohortonderzoek
- volgen van een groep mensen over de tijd
- voordeel: sterke indicatie voor oorzakelijk verband
- nadeel: je moet wel rekening houden met andere factoren die de uitkomst
eveneens kunnen verklaren
- Experimenteel onderzoek
- manipuleer determinant bij ‘subjects’
- enige studie design met 1-op-1 verband
- nadeel: vaak praktische of ethische bezwaren
Frequentiematen = hoe vaak komt iets voor
- Prevalentie en Incidentie
- prevalentie = totaal aantal gevallen een duidelijk moment in de tijd nodig
- incidentiedichtheid gebruiken voor dingen die vaak voorkomen bv.
verkoudheid
- incidentiedichtheid = aantal nieuwe gevallen / totale persoons tijd
- voordelen incidentiedichtheid: minder gevoelig voor looptijd + minder
gevoelig voor uitval + toepasbaar bij dynamisch cohort
- nadelen incidentiedichtheid = denken in persoonstijd at risk is minder
intuïtief + in de praktijk lastig om persoons tijd te houden + verhuld
uitgangspunt de aanname dat het risico constant is
- ID geeft de kans op elk moment van de tijd
, - RR geeft de kans op een specifiek moment in de tijd
Associatiematen = hoe sterk het verband is tussen de determinanten
- Uitkomsten zijn dichotoom (wel/niet) of continu (loopt door)
- bij continu maten vaak naar gemiddelde en mediaan (middelste waarde
- RV = risicoverschil of Attributief risico (AR)
- RV = R1 - R0
- uitkomst in procentpunten
- altijd kijken naar RR & RV (hele verschillende uitkomsten)
- Number needed to treat (NNT)
- 1/RV = 1/AR
- plaatst het RR in perspectief
- x personen moeten niet worden blootgesteld om een geval te voorkomen
- Attributieve proportie bij blootstelling (APb/APe) = attributieve proportie
geëxponeerde
- (CI1 - CI0) / CI of 1 - (1 / RR)
- om ziekte te kunnen toeschrijven aan een mogelijke veroorzaker
- uitkomst onder determinant kan in …% van alle gevallen van uitkomstmaat
worden toegeschreven aan het feit dat ze determinant
- hoe hoger het RR hoe groter de APb
- Attributieve proportie voor de totale populatie (APt)
- (Rtot - R0) / Rtot
- in de gehele populatie is x% van alle gevallen te wijten aan de blootstelling
van x% in de samenleving
● volgen over de tijd
(RR, RV)
● 1 meetmoment (OR)
, Hoorcollege 2 voorbereiding
Kennisclip 1
Selectiebias = een vertekening van de effectschatting als gevolg van fouten bij de selectie of
de follow-up van onderzoekspersonen.
- de onderzoekspopulatie is geen goede afspiegeling van de populatie over wie je een
uitspraak wil doen → er ontstaat een bias
- def. Bouter = De kansen voor personen om te worden opgenomen in het onderzoek
zijn afhankelijk van de bestudeerde determinant (patiënt-controle onderzoek) of van
de bestudeerde ziekte-uitkomst (prospectief cohort onderzoek).
Differentiële selectiebias bij patiënt-controle studie wanneer geldt dat, dakje boven een letter
betekent niet:
Dus sprake van selectiebias wanneer:
I. de kans dat, een zieke in het onderzoek, wordt opgenomen in het onderzoek bij
blootstelling niet gelijk is aan de kans wanneer een een zieke in het onderzoek, wordt
opgenomen in het onderzoek bij geen blootstelling.
II. de kans dat, een proefpersoon bij afwezigheid van ziekte in het onderzoek, wordt
opgenomen met blootstellinge niet gelijk is aan de kans wanneer bij afwezigheid van ziekte
een proefpersoon in het onderzoek, wordt opgenomen bij geen blootstelling.
Non-differentiële selectie: De selectie kans is weliswaar anders voor zieke en niet-zieke
deelnemers aan het onderzoek, maar niet systematisch anders voor blootgestelde en
niet-blootgestelde.
- prevalentie verandert wel (odds ratio’s blijven hetzelfde) maar de associatie tussen
de determinant en de uitkomst niet
- richting van de vertekening is onbekend, dit kan je voor elke case bredeneren
Hoorcollege 1 voorbereiding
Risico = de kans dat ‘iets’ optreedt in een gegeven tijd
- bij cohort studies; en experimenten
- Relatief risico = risico groep 1 (interventiegroep) / risicogroep 0 (controlegroep)
- RR < 1 duidt op bescherming
- RR > 1 duidt op verhoogd risico
Odds = relatieve kans = de kans op x t.o.v. de kans op juist niet x → bv. 3 tegen 1 → 0.75
- odds = p / (1 - p)
- nadeel odds: ze zijn moeilijk interpreteerbaar, maar berekening is aan minder
voorwaarden gebonden
- heel zeldzaam dan zijn odds en risico’s sterk gelijkend
- heel veel voorkomend (hoge frequentie) dan zijn odds en risico’s sterk verschillend
- transversale en retrospectieve studies
- odds hebben altijd een hogere waarde (wijkt meer af van 1) dan hetzelfde risico
Onderzoeksdesign
- Ecologisch
- waarnemingen geaggregeerd niveau (regio’s of landen)
- bv. corona maatregelen vs. besmettingen in een land vergelijken
- Transversaal
- metingen op individueel niveau
- determinant en uitkomst op hetzelfde moment
- nadeel: geen uitspraak over oorzaak gevolg
- Patiënt-controle
- groep selecteren op basis van uitkomstmaat
- geschikt voor zeldzame uitkomsten
- terug vragen naar de determinant (retroperspectief)
- nadeel: lastig om een passende controlegroep te vinden bij de patiëntengroep
- odds want geen tijd at risk
- Prospectief Cohortonderzoek
- volgen van een groep mensen over de tijd
- voordeel: sterke indicatie voor oorzakelijk verband
- nadeel: je moet wel rekening houden met andere factoren die de uitkomst
eveneens kunnen verklaren
- Experimenteel onderzoek
- manipuleer determinant bij ‘subjects’
- enige studie design met 1-op-1 verband
- nadeel: vaak praktische of ethische bezwaren
Frequentiematen = hoe vaak komt iets voor
- Prevalentie en Incidentie
- prevalentie = totaal aantal gevallen een duidelijk moment in de tijd nodig
- incidentiedichtheid gebruiken voor dingen die vaak voorkomen bv.
verkoudheid
- incidentiedichtheid = aantal nieuwe gevallen / totale persoons tijd
- voordelen incidentiedichtheid: minder gevoelig voor looptijd + minder
gevoelig voor uitval + toepasbaar bij dynamisch cohort
- nadelen incidentiedichtheid = denken in persoonstijd at risk is minder
intuïtief + in de praktijk lastig om persoons tijd te houden + verhuld
uitgangspunt de aanname dat het risico constant is
- ID geeft de kans op elk moment van de tijd
, - RR geeft de kans op een specifiek moment in de tijd
Associatiematen = hoe sterk het verband is tussen de determinanten
- Uitkomsten zijn dichotoom (wel/niet) of continu (loopt door)
- bij continu maten vaak naar gemiddelde en mediaan (middelste waarde
- RV = risicoverschil of Attributief risico (AR)
- RV = R1 - R0
- uitkomst in procentpunten
- altijd kijken naar RR & RV (hele verschillende uitkomsten)
- Number needed to treat (NNT)
- 1/RV = 1/AR
- plaatst het RR in perspectief
- x personen moeten niet worden blootgesteld om een geval te voorkomen
- Attributieve proportie bij blootstelling (APb/APe) = attributieve proportie
geëxponeerde
- (CI1 - CI0) / CI of 1 - (1 / RR)
- om ziekte te kunnen toeschrijven aan een mogelijke veroorzaker
- uitkomst onder determinant kan in …% van alle gevallen van uitkomstmaat
worden toegeschreven aan het feit dat ze determinant
- hoe hoger het RR hoe groter de APb
- Attributieve proportie voor de totale populatie (APt)
- (Rtot - R0) / Rtot
- in de gehele populatie is x% van alle gevallen te wijten aan de blootstelling
van x% in de samenleving
● volgen over de tijd
(RR, RV)
● 1 meetmoment (OR)
, Hoorcollege 2 voorbereiding
Kennisclip 1
Selectiebias = een vertekening van de effectschatting als gevolg van fouten bij de selectie of
de follow-up van onderzoekspersonen.
- de onderzoekspopulatie is geen goede afspiegeling van de populatie over wie je een
uitspraak wil doen → er ontstaat een bias
- def. Bouter = De kansen voor personen om te worden opgenomen in het onderzoek
zijn afhankelijk van de bestudeerde determinant (patiënt-controle onderzoek) of van
de bestudeerde ziekte-uitkomst (prospectief cohort onderzoek).
Differentiële selectiebias bij patiënt-controle studie wanneer geldt dat, dakje boven een letter
betekent niet:
Dus sprake van selectiebias wanneer:
I. de kans dat, een zieke in het onderzoek, wordt opgenomen in het onderzoek bij
blootstelling niet gelijk is aan de kans wanneer een een zieke in het onderzoek, wordt
opgenomen in het onderzoek bij geen blootstelling.
II. de kans dat, een proefpersoon bij afwezigheid van ziekte in het onderzoek, wordt
opgenomen met blootstellinge niet gelijk is aan de kans wanneer bij afwezigheid van ziekte
een proefpersoon in het onderzoek, wordt opgenomen bij geen blootstelling.
Non-differentiële selectie: De selectie kans is weliswaar anders voor zieke en niet-zieke
deelnemers aan het onderzoek, maar niet systematisch anders voor blootgestelde en
niet-blootgestelde.
- prevalentie verandert wel (odds ratio’s blijven hetzelfde) maar de associatie tussen
de determinant en de uitkomst niet
- richting van de vertekening is onbekend, dit kan je voor elke case bredeneren
