Hoofdstuk 9 motivatie en emotie
Kernvraag 9.1 Wat motiveert ons?
Kernconcept 9.1 Motieven zijn innerlijke drijfveren om op een bepaalde manier te handelen,
al kunnen ze door allerlei factoren worden beïnvloed, zowel interne als externe.
Motivatie: term voor alle processen die te maken hebben met de aanzet, de richting, de
intensiteit en het volhouden van lichamelijke en psychische activiteiten.
Motivatie verwijst naar alle processen met betrekking tot:
- Het voelen van een behoefte of verlangen
- Het activeren, selecteren, sturen en volhouden van mentale en fysieke activiteit die is
op bevrediging van de behoefte of het verlangen
- Het reduceren van de behoeftesensatie (bijvoorbeeld drost hebben)
Psychologische behoeften zijn behoeften die worden ingebracht door de buitenwereld. De
behoeften waarin in redelijke mate aan voldaan moet worden als basis voor een gevoel van
welbevinden: de behoefte aan aansluiting, veiligheid en autonomie.
Biologische behoeften zijn behoeften die worden gestimuleerd door het missen van iets
essentieels in het lichaam. (Gebrek aan vocht biologische behoefte om drinken te pakken)
Extrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van een externe
consequentie, zoals een beloning.
Beloningstheorie: het idee dat mensen werken omdat ze worden gemotiveerd door
extrinsieke beloningen.
Verwachtingstheorie: Theorie die stelt dat mensen gemotiveerd worden om aan taken te
werken als ze verwachten daarin succesvol te zijn en als ze de resultaten van de uitvoering
(de producten zelf en de beloning daarvoor) waarderen.
Intrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van de activiteit
zelf, en niet vanwege een externe consequentie, zoals een beloning. (Graag nieuwe
uitdagingen willen krijgen). Het uitvoeren van iets is een op zichzelf staande beloning.
Prestatiedrang (need of achievement, n Ach): In McClellands theorie: een geestelijke
toestand die een psychologische behoefte veroorzaakt om een moeilijk maar aantrekkelijk
doel te bereiken.
Prestatiemotief: een relatief stabiele persoonlijkheidseigenschap die in specifieke situaties
leidt tot presteren
Positieve en negatieve faalangst: die beide bepalend zijn voor de productiviteit en de
houding ten opzichte van werk
Affiliatie: verbondenheid
Individualisme: alleen. Het standpunt dat individuele prestaties en jezelf onderscheiden erg
belangrijk zijn. Deze visie wordt vooral in de westerse wereld aangehangen.
Collectivisme: gemeenschappelijk. Het standpunt dat groepsloyaliteit en het aanzien van de
groep belangrijker zijn dan individuele prestaties. Deze visie is gangbaar in Azië, Afrika, Zuid-
Amerika en het Midden-Oosten.
Overrechtvaardig: proces waarbij een extrinsieke beloning een interne motivatie verdringt.
Specifiek blijkt dat overrechtvaardiging alleen optreedt als de beloning geen rekening houdt
met de kwaliteit van de prestatie.
, Beloningen hebben drie belangrijke gevolgen voor motivatie (afhankelijk van de
omstandigheden):
- Beloningen kunnen een effectieve manier zijn om mensen te motiveren om dingen te
doen die ze anders niet zouden doen. (Bijvoorbeeld het vuilnis buiten zetten)
- Beloningen kunnen de motivatie vergroten, mits ze worden gegeven voor een goede
prestatie.
- Beloningen kunnen intrinsieke motivatie nadelig beïnvloeden, als ze worden gegeven
zonder rekening te houden met de kwaliteit van het werk.
Flow: intense concentratie op een bepaalde activiteit. Gaat gepaard met bijna extatische
gevoelens. Flow heeft te maken met intrinsieke motivatie.
Kernvraag 9.2 Hoe worden onze motivatieprioriteiten gesteld?
Kernconcept 9.2 Een nieuwe theorie die Maslows hiërarchie combineert met evolutionaire
psychologie stelt dat functionele, proximale en Ontwikkelingsfactoren bepalen welke
motieven prioriteit krijgen.
Instincttheorie: verouderd idee dat bepaalde gedragspatronen worden bepaald door
aangeboren factoren. De instinct theorie hield geen rekening met de effecten van leren en
gebruikte instincten vooral als labels, in plaats van als verklaringen voor gedrag.
Gefixeerd actiepatroon: bepaald gedragspatroon dat bij alle individuen van een soort
voorkomt en dat door een specifieke stimulus wordt ontketend. Het concept van gefixeerde
actie patronen heeft een verouderde term ‘instinct’ vervangen.
Biologische drijfveer: een drijfveer is een toestand van energie of spanning die een
organisme beweegt om een biologische behoefte te vervullen.
Behoefte: een biologische onevenwichtigheid die de overleving in gevaar brengt als het
evenwicht niet wordt hersteld. Men denkt dat biologische behoeften ten grondslag liggen
aan drijfveren.
Drijfveertheorie: ontwikkeld als een alternatief voor de instincttheorie. De drijfveertheorie
verklaart motivatie als een proces waarin een biologische behoeften een drijfveer
produceert die het gedrag aanstuurt in een zodanige richting dat in de behoefte wordt
voorzien.
Homeostase: biologisch evenwicht en het vermogen van het lichaam dit te handhaven.
Eros: het erotische of constructieve verlangen
Thanatos: de agressieve of destructieve impuls
Behoeftehiërarchie: In Maslows theorie: het idee dat behoeften zich in volgorde van
belangrijkheid aandienen, de biologische behoeften zijn de meest basale.
- Biologische behoeften, moeten bevredigd worden voordat de hogere behoeften zich
manifesteren. Als de hogere behoeften dringend zijn, worden alle behoeften aan de
kant gezet. (Zoals sociale relaties of zelfrespect)
- Behoefte aan veiligheid motiveert ons om gevaar te vermijden. Dit gebeurt pas
wanneer de biologische behoeften redelijk bevredigd zijn.
Kernvraag 9.1 Wat motiveert ons?
Kernconcept 9.1 Motieven zijn innerlijke drijfveren om op een bepaalde manier te handelen,
al kunnen ze door allerlei factoren worden beïnvloed, zowel interne als externe.
Motivatie: term voor alle processen die te maken hebben met de aanzet, de richting, de
intensiteit en het volhouden van lichamelijke en psychische activiteiten.
Motivatie verwijst naar alle processen met betrekking tot:
- Het voelen van een behoefte of verlangen
- Het activeren, selecteren, sturen en volhouden van mentale en fysieke activiteit die is
op bevrediging van de behoefte of het verlangen
- Het reduceren van de behoeftesensatie (bijvoorbeeld drost hebben)
Psychologische behoeften zijn behoeften die worden ingebracht door de buitenwereld. De
behoeften waarin in redelijke mate aan voldaan moet worden als basis voor een gevoel van
welbevinden: de behoefte aan aansluiting, veiligheid en autonomie.
Biologische behoeften zijn behoeften die worden gestimuleerd door het missen van iets
essentieels in het lichaam. (Gebrek aan vocht biologische behoefte om drinken te pakken)
Extrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van een externe
consequentie, zoals een beloning.
Beloningstheorie: het idee dat mensen werken omdat ze worden gemotiveerd door
extrinsieke beloningen.
Verwachtingstheorie: Theorie die stelt dat mensen gemotiveerd worden om aan taken te
werken als ze verwachten daarin succesvol te zijn en als ze de resultaten van de uitvoering
(de producten zelf en de beloning daarvoor) waarderen.
Intrinsieke motivatie: het verlangen om een activiteit uit te voeren omwille van de activiteit
zelf, en niet vanwege een externe consequentie, zoals een beloning. (Graag nieuwe
uitdagingen willen krijgen). Het uitvoeren van iets is een op zichzelf staande beloning.
Prestatiedrang (need of achievement, n Ach): In McClellands theorie: een geestelijke
toestand die een psychologische behoefte veroorzaakt om een moeilijk maar aantrekkelijk
doel te bereiken.
Prestatiemotief: een relatief stabiele persoonlijkheidseigenschap die in specifieke situaties
leidt tot presteren
Positieve en negatieve faalangst: die beide bepalend zijn voor de productiviteit en de
houding ten opzichte van werk
Affiliatie: verbondenheid
Individualisme: alleen. Het standpunt dat individuele prestaties en jezelf onderscheiden erg
belangrijk zijn. Deze visie wordt vooral in de westerse wereld aangehangen.
Collectivisme: gemeenschappelijk. Het standpunt dat groepsloyaliteit en het aanzien van de
groep belangrijker zijn dan individuele prestaties. Deze visie is gangbaar in Azië, Afrika, Zuid-
Amerika en het Midden-Oosten.
Overrechtvaardig: proces waarbij een extrinsieke beloning een interne motivatie verdringt.
Specifiek blijkt dat overrechtvaardiging alleen optreedt als de beloning geen rekening houdt
met de kwaliteit van de prestatie.
, Beloningen hebben drie belangrijke gevolgen voor motivatie (afhankelijk van de
omstandigheden):
- Beloningen kunnen een effectieve manier zijn om mensen te motiveren om dingen te
doen die ze anders niet zouden doen. (Bijvoorbeeld het vuilnis buiten zetten)
- Beloningen kunnen de motivatie vergroten, mits ze worden gegeven voor een goede
prestatie.
- Beloningen kunnen intrinsieke motivatie nadelig beïnvloeden, als ze worden gegeven
zonder rekening te houden met de kwaliteit van het werk.
Flow: intense concentratie op een bepaalde activiteit. Gaat gepaard met bijna extatische
gevoelens. Flow heeft te maken met intrinsieke motivatie.
Kernvraag 9.2 Hoe worden onze motivatieprioriteiten gesteld?
Kernconcept 9.2 Een nieuwe theorie die Maslows hiërarchie combineert met evolutionaire
psychologie stelt dat functionele, proximale en Ontwikkelingsfactoren bepalen welke
motieven prioriteit krijgen.
Instincttheorie: verouderd idee dat bepaalde gedragspatronen worden bepaald door
aangeboren factoren. De instinct theorie hield geen rekening met de effecten van leren en
gebruikte instincten vooral als labels, in plaats van als verklaringen voor gedrag.
Gefixeerd actiepatroon: bepaald gedragspatroon dat bij alle individuen van een soort
voorkomt en dat door een specifieke stimulus wordt ontketend. Het concept van gefixeerde
actie patronen heeft een verouderde term ‘instinct’ vervangen.
Biologische drijfveer: een drijfveer is een toestand van energie of spanning die een
organisme beweegt om een biologische behoefte te vervullen.
Behoefte: een biologische onevenwichtigheid die de overleving in gevaar brengt als het
evenwicht niet wordt hersteld. Men denkt dat biologische behoeften ten grondslag liggen
aan drijfveren.
Drijfveertheorie: ontwikkeld als een alternatief voor de instincttheorie. De drijfveertheorie
verklaart motivatie als een proces waarin een biologische behoeften een drijfveer
produceert die het gedrag aanstuurt in een zodanige richting dat in de behoefte wordt
voorzien.
Homeostase: biologisch evenwicht en het vermogen van het lichaam dit te handhaven.
Eros: het erotische of constructieve verlangen
Thanatos: de agressieve of destructieve impuls
Behoeftehiërarchie: In Maslows theorie: het idee dat behoeften zich in volgorde van
belangrijkheid aandienen, de biologische behoeften zijn de meest basale.
- Biologische behoeften, moeten bevredigd worden voordat de hogere behoeften zich
manifesteren. Als de hogere behoeften dringend zijn, worden alle behoeften aan de
kant gezet. (Zoals sociale relaties of zelfrespect)
- Behoefte aan veiligheid motiveert ons om gevaar te vermijden. Dit gebeurt pas
wanneer de biologische behoeften redelijk bevredigd zijn.
