Strafrechtelijke aansprakelijkheid assignment

Voor het plegen van valsheid in geschriften, dient geschrift dat bestemd is als bewijs valselijk te
worden opgemaakt of worden vervalst, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken.1
Dit gebeurt in casus door onterecht blauwvintonijn op de leveringsbonnen te plaatsen, de benodigde
afvoerdocumenten (zoals leveringsbonnen en palletkaarten) worden valselijk bewerkt en de
bijbehorende paklijsten – waarop is vermeld is dat de inhoud blauwvintonijn is – worden eveneens
vervalst. Er is dus sprake van valsheid in geschriften.

Alvorens de vraag beantwoord kan worden of Mike Tong in de hoedanigheid van een feitelijke
leidinggever heeft gefungeerd, moet eerst de daderschap van de rechtspersoon (VisTop B.V.) worden
vastgesteld. Uit artikel 2:3 BW j° artikel 51 Sr blijkt namelijk dat een rechtspersoon als een BV
eveneens een strafbaar feit kan begaan. Aan de hand van het Drijfmest-arrest kan worden nagegaan
of een rechtspersoon kan worden aangemerkt als de dader van een strafbaar feit (valsheid in
geschriften).2 Hierbij is eerst van belang of een bepaald gedrag in redelijkheid aan rechtspersoon kan
worden toegerekend, afhankelijk van de aard van de gedragingen. Valsheid in geschriften laat zich
naar diens aard makkelijk plegen in een bedrijfsvoering waar het opstellen van documenten en
facturen deel uitmaken van de dagelijkse bedrijfsvoering. Vervolgens is van belang of de grondslag
van redelijke toerekening kan worden ingevuld door een oriëntatiepunt. Met andere woorden, heeft
de gedraging plaatsgevonden of is gedraging verricht in de sfeer van de rechtspersoon? Om hiervan
sprake te zijn, moet er worden voldaan aan één of meer van de volgende niet-limitatieve
omstandigheden:

1. Handelen/nalaten van iemand werkzaam t.b.v. rechtspersoon;
2. Gedraging past in normale bedrijfsvoering rechtspersoon;
3. Gedraging is rechtspersoon dienstig geweest;
4. Rechtspersoon kon over de gedraging beschikken en heeft deze gedraging aanvaard.

De handeling tot vervalsing geschiedt aan de hand van Bob Schol, een medewerker van VisTop. Het
opstellen van documenten en facturen is een gedraging die past in de normale bedrijfsvoering van
een rechtspersoon. De inkoop van die goedkopere vissoort en de verkoop van de vis als
blauwvintonijn zorgt voor een aardige extra financiële reserve, dusdanig dat de directeur van de
rechtspersoon het vermogen van het bedrijf op een onverklaarbare wijze ziet groeien. De gedraging
tot vervalsing is daardoor dienstig voor de rechtspersoon. Vanuit deze rechtspersoon was er een
gezagsverhouding jegens Bob Schol (en Jan Haring), bestond er zeggenschap ten aanzien van het
invullen van de documenten en facturen en had de vervulling van de delictsomschrijving (van
valsheid in geschriften) kunnen worden verhinderd. De gedraging werd aanvaard, wegens het niet
betrachten van de zorg die in redelijkheid kan worden gevergd van de rechtspersoon met het oog op
de voorkoming van het gedrag. Tussen het gesprek van Jan Haring en Mike Tong (omtrent de
onverklaarbare groei van bedrijfsvermogen) en de constatering van Supervis dat er kwaliteit van de
geleverde vis ondermaats is, zit een periode van drie maanden. Het antwoord op die onverklaarbare
groei was ‘de aanpassing van bonnetjes’. Hier had de directeur nadere vragen over moeten stellen en
zelfs onderzoek naar laten instellen, omdat er met zoveel woorden wordt gezegd dat er wordt
gefraudeerd met de facturen. Nu de directeur dit nalaat en hiertegen niet optreedt drie maanden lang,
heeft hij iedere (toekomstige) herhaling deze strafbare gedraging aanvaardt middels de
bedrijfspolitiek. Er wordt aan alle vier criteria van het Drijfmest-arrest voldaan, de gedraging kan dus
worden toegerekend aan de rechtspersoon. Er is sprake van daderschap van de rechtspersoon. De
subjectieve bestanddelen van het delict, opzettelijk en culpoos handelen, worden ingekleurd door
verwijtbaar aanmerkelijk onvoorzichtig gedrag (HR Verpleegster).3



1 Artikel 225 Sr.
2 ECLI:NL:HR:2003:AF7938.
3 ECLI:NL:HR:1963:2.