Fysiotherapeutisch handelen
Hoofdpijn classificatie
Prevalentie: spanningshoofdpijn komt het meeste voor
Classificatie volgens ICDHIII:
- Primaire hoofdpijn: bron van nocisensoriek gelegen is in de hersenen.
- Secundaire hoofdpijn: als gevolg van een andere aandoening
- Craniale neurologieën, centrale en primaire faciale pijn en andere hoofdpijn
Veel ziekteverzuim door hoofdpijn
Primaire hoofdpijn:
- Spanningshoofdpijn (tension type headache)
- Migraine
- Clusterhoofdpijn
Spanningshoofdpijn:
- Frontaal: als een band om het hoofd, bilateraal
- Drukkende pijn, niet beïnvloed door fysieke activiteit
- Overgevoeligheid licht en geluid, geen misselijkheid
- Vaak met stress
- Kan 30 min tot een week duren, 10 episodes per jaar
- Matig tot normale intensiteit
- Met of zonder pericraniale gevoeligheid (drukpijn) -> palpatie (score 0-3)
- NSAID’s helpen niet, spierontspanners mogelijk wel
- Komt het vaakst voor (hoogste prevalentie)
- Predisponerende factoren: vermijden of catastroferen
Migraine:
- Frontaal, unilateraal
- Verergerd door inspanning
- Kloppende pijn
- Nekstijfheid, misselijkheid of braken
- Foto- en/of fonofobie
- Matig tot intensieve pijn
, - 4-72 uur
- Evt. Met gezichtsveldproblemen (aura) -> 5 min tot 1 uur
- Retinaal: 1 gezichtsveld
Clusterhoofdpijn:
- Unilateraal
- Suicidale hoofdpijn: zeer ernstige pijn
- Rode ogen, tranen, zweten, rusteloosheid, loopneus
- 15-180 minuten
Craniale neuralgieën
- Zenuwpijn: ontsteking van 1 van de 12 craniale zenuwen
- Nervus trigeminus:
o Pijn aanvallen van 1 sec-2 minuten
Andere hoofdpijn:
- Primaire hoesten hoofdpijn
- Primaire inspanningshoofdpijn
- Preorgasmic of orgastisch (seksuele activiteit)
- Veroorzaakt door kou of een helm
- NPDH -> Nieuwe dagelijks aanhoudende hoofdpijn
Secundaire hoofdpijn:
Cervicogene hoofdpijn:
- Referred pain van nek naar hoofd
- Doffe pijn, unilateraal
- Kan ook in de armen/schouder
- Vaak voorgaand trauma
- Sommige houdingen kunnen de pijn versterken (b.v. naar plafond kijken)
- Wisselende duur van episodes
Middelen geïnduceerde hoofdpijn:
- Gebruik >3 maanden
- Effect medicijnen neemt af
Hoofdpijn diagnostiek
Screening van rode vlaggen:
Ernstige, met hoofdpijn gepaard gaande aandoeningen, waarbij beoordeling op (zeer) korte termijn van de
patiënt door de huisarts noodzakelijk is
Kenmerken Differentiële diagnose
(per)acuut ontstane, zeer heftige hoofdpijn eventueel in combinatie meningitis, beroerte,
met nekpijn subarachnoïdale bloeding
nekstijfheid/neurologische symptomen meningitis, hersentumor
hoofdpijn met koorts (en gedaald bewustzijn) meningitis
hoofdpijn met focale neurologische symptomen hersentumor
, toename van hoofdpijn < 6 weken na trauma capitis (vooral bij
sub/epiduraal hematoom
ouderen)
hoofdpijn met atypische aura (duur > 1 uur (arbitrair)), motorische
beroerte
zwakte
hoofdpijn met aura in begin van gebruik van hormonale anticonceptie
beroerte
(combinatiepreparaat)
hoofdpijn in de zwangerschap (derde trimester) (pre-)eclampsie
hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, lethargie CO-intoxicatie
Ernstige, met hoofdpijn gepaard gaande aandoeningen, waarbij verwijzing naar de tweede lijn op korte termijn
noodzakelijk is
Kenmerken Differentiële diagnose
hoofdpijn beneden de leeftijd van 6 jaar hersentumor, hydrocephalus
hersentumor, arteriitis temporalis (zie NHG-
nieuwe hoofdpijn leeftijd ≥ 50 jaar Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis
temporalis), maligne hypertensie
arteriitis temporalis (zie NHG-Standaard
hoofdpijn met visusproblemen: gezichtsveldverlies,
Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis),
snel ontstane visusdaling, dubbelzien
acuut glaucoom
nieuwe hoofdpijn bij patiënt met kanker, hiv-infectie of
hersentumor, hersenabces, meningitis
immunodeficiëntie in de voorgeschiedenis
progressieve verergering van hoofdpijn in verloop van
hersentumor
weken of langer
hoofdpijn met tekenen van drukverhoging hersentumor
hoofdpijn met ochtendbraken; braken niet gerelateerd
hersentumor, cerebrale sinustrombose
aan hoofdpijn
hoofdpijn met persoonlijkheidsveranderingen of
hersentumor
achteruitgang schoolprestaties
Anamnese:
- Ontstaan, beloop, duur
- Medicijnen, caffeïnegebruik
- Persoonlijke en omgevingsfactoren
- Slaap
- SCEGS
- Copingstijl
- Locus of control
- Illness beliefs
- Attributie
- Self-efficacy
- Stress, angst en depressie
Het limbisch systeem heeft geen invloed meer op de descenderende baan systemen.
,Dit zorgt voor toename van spierspanning van deze musculatuur.
Hierdoor ontstaat het wind-up fenomeen van de cervicale en cervico-craniale spieren.
Dit is een fysiologisch systeem.
Differentiëren verschillende soorten hoofdpijn
Vragenlijsten:
- HIT6
- HDI
- VAS/NPRS
- PSK
- IPQ (illness beliefs)
- 4DKL
- PCI (coping)
Helder beeld -> hoofdpijndagboek
Inspectie in rust:
- Anteropositie hoofd
- Bovenste kruissyndroom
Palpatie:
- Occiput
- Processus transversus C1
- Processus spinosi C2
- Processus mastoideus
- m. sternocleidomastoideus
- m. trapezius
Triggerpoints: fascia -> kan referred pain veroorzaken
Mobiliteit CWK:
- CROM: actief, geleid actief, passief
- Hoog-cervicaal bij cervicogene hoofdpijn
- Flexie rotatie test
- Verminderde mobiliteit vaak bij cervicogene- en spanningshoofdpijn
Stabilteit cervicaal:
- Te zwaar hoofd
- Gevoel van een ‘blokkerende nek’
- Gespannen nekspieren
- Niet lang één positie aan kunnen houden
- Pijn bij onverwachte bewegingen
- Vaak na een flexie/de-flexietrauma
- “Gele vlaggen”
CCFT: craniocervicale flexie test met stabilizer
, Deep neck flexor endurance test (norm: man: 38,9, vrouw: 29,4)
Manueel (kracht test nek) (hand als stabilizer)
Hoofdpijn behandeling
Voorlichting:
- Houdingsadvies
- Rust en ontspanning
- Stress en negatieve gedachten
- Slaap
- Koffie, alcohol en roken
- Pijnstillers (overmatig gebruik medicatie)
- Beweging en balans
- Niet op de buik slapen, goed kussen
- Hoofdpijndagboek bijhouden
Mobiliserende behandeling:
- Cervicaal
- CTO
- Thoracaal
- Rekken verkorte musculatuur
o UT, pectoralis minor, levator scapula
Stabiliserende behandeling:
- Activeren diepe craniale flexoren
- Proprioceptie
- Duurtraining
- Spierversterking
Opbouw naar functioneel:
- Dynamische controle
- Houding
- Stabilisatie cervicothoracaal
- Algemene kracht en fitness
Het zijn low load motor relearning oefeningen binnen de pijngrens met als doel:
- Pijndemping
- Verbeteren van de proprioceptie,
- Krachtstoename
- Houdingsverbetering.
Advies 6 weken trainen: 2x per dag 5 minuten
Gedragsmatige interventies:
- Ontspanningstherapie
- Stressmanagement
- EMG-biofeedback
Hoofdpijn classificatie
Prevalentie: spanningshoofdpijn komt het meeste voor
Classificatie volgens ICDHIII:
- Primaire hoofdpijn: bron van nocisensoriek gelegen is in de hersenen.
- Secundaire hoofdpijn: als gevolg van een andere aandoening
- Craniale neurologieën, centrale en primaire faciale pijn en andere hoofdpijn
Veel ziekteverzuim door hoofdpijn
Primaire hoofdpijn:
- Spanningshoofdpijn (tension type headache)
- Migraine
- Clusterhoofdpijn
Spanningshoofdpijn:
- Frontaal: als een band om het hoofd, bilateraal
- Drukkende pijn, niet beïnvloed door fysieke activiteit
- Overgevoeligheid licht en geluid, geen misselijkheid
- Vaak met stress
- Kan 30 min tot een week duren, 10 episodes per jaar
- Matig tot normale intensiteit
- Met of zonder pericraniale gevoeligheid (drukpijn) -> palpatie (score 0-3)
- NSAID’s helpen niet, spierontspanners mogelijk wel
- Komt het vaakst voor (hoogste prevalentie)
- Predisponerende factoren: vermijden of catastroferen
Migraine:
- Frontaal, unilateraal
- Verergerd door inspanning
- Kloppende pijn
- Nekstijfheid, misselijkheid of braken
- Foto- en/of fonofobie
- Matig tot intensieve pijn
, - 4-72 uur
- Evt. Met gezichtsveldproblemen (aura) -> 5 min tot 1 uur
- Retinaal: 1 gezichtsveld
Clusterhoofdpijn:
- Unilateraal
- Suicidale hoofdpijn: zeer ernstige pijn
- Rode ogen, tranen, zweten, rusteloosheid, loopneus
- 15-180 minuten
Craniale neuralgieën
- Zenuwpijn: ontsteking van 1 van de 12 craniale zenuwen
- Nervus trigeminus:
o Pijn aanvallen van 1 sec-2 minuten
Andere hoofdpijn:
- Primaire hoesten hoofdpijn
- Primaire inspanningshoofdpijn
- Preorgasmic of orgastisch (seksuele activiteit)
- Veroorzaakt door kou of een helm
- NPDH -> Nieuwe dagelijks aanhoudende hoofdpijn
Secundaire hoofdpijn:
Cervicogene hoofdpijn:
- Referred pain van nek naar hoofd
- Doffe pijn, unilateraal
- Kan ook in de armen/schouder
- Vaak voorgaand trauma
- Sommige houdingen kunnen de pijn versterken (b.v. naar plafond kijken)
- Wisselende duur van episodes
Middelen geïnduceerde hoofdpijn:
- Gebruik >3 maanden
- Effect medicijnen neemt af
Hoofdpijn diagnostiek
Screening van rode vlaggen:
Ernstige, met hoofdpijn gepaard gaande aandoeningen, waarbij beoordeling op (zeer) korte termijn van de
patiënt door de huisarts noodzakelijk is
Kenmerken Differentiële diagnose
(per)acuut ontstane, zeer heftige hoofdpijn eventueel in combinatie meningitis, beroerte,
met nekpijn subarachnoïdale bloeding
nekstijfheid/neurologische symptomen meningitis, hersentumor
hoofdpijn met koorts (en gedaald bewustzijn) meningitis
hoofdpijn met focale neurologische symptomen hersentumor
, toename van hoofdpijn < 6 weken na trauma capitis (vooral bij
sub/epiduraal hematoom
ouderen)
hoofdpijn met atypische aura (duur > 1 uur (arbitrair)), motorische
beroerte
zwakte
hoofdpijn met aura in begin van gebruik van hormonale anticonceptie
beroerte
(combinatiepreparaat)
hoofdpijn in de zwangerschap (derde trimester) (pre-)eclampsie
hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, lethargie CO-intoxicatie
Ernstige, met hoofdpijn gepaard gaande aandoeningen, waarbij verwijzing naar de tweede lijn op korte termijn
noodzakelijk is
Kenmerken Differentiële diagnose
hoofdpijn beneden de leeftijd van 6 jaar hersentumor, hydrocephalus
hersentumor, arteriitis temporalis (zie NHG-
nieuwe hoofdpijn leeftijd ≥ 50 jaar Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis
temporalis), maligne hypertensie
arteriitis temporalis (zie NHG-Standaard
hoofdpijn met visusproblemen: gezichtsveldverlies,
Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis),
snel ontstane visusdaling, dubbelzien
acuut glaucoom
nieuwe hoofdpijn bij patiënt met kanker, hiv-infectie of
hersentumor, hersenabces, meningitis
immunodeficiëntie in de voorgeschiedenis
progressieve verergering van hoofdpijn in verloop van
hersentumor
weken of langer
hoofdpijn met tekenen van drukverhoging hersentumor
hoofdpijn met ochtendbraken; braken niet gerelateerd
hersentumor, cerebrale sinustrombose
aan hoofdpijn
hoofdpijn met persoonlijkheidsveranderingen of
hersentumor
achteruitgang schoolprestaties
Anamnese:
- Ontstaan, beloop, duur
- Medicijnen, caffeïnegebruik
- Persoonlijke en omgevingsfactoren
- Slaap
- SCEGS
- Copingstijl
- Locus of control
- Illness beliefs
- Attributie
- Self-efficacy
- Stress, angst en depressie
Het limbisch systeem heeft geen invloed meer op de descenderende baan systemen.
,Dit zorgt voor toename van spierspanning van deze musculatuur.
Hierdoor ontstaat het wind-up fenomeen van de cervicale en cervico-craniale spieren.
Dit is een fysiologisch systeem.
Differentiëren verschillende soorten hoofdpijn
Vragenlijsten:
- HIT6
- HDI
- VAS/NPRS
- PSK
- IPQ (illness beliefs)
- 4DKL
- PCI (coping)
Helder beeld -> hoofdpijndagboek
Inspectie in rust:
- Anteropositie hoofd
- Bovenste kruissyndroom
Palpatie:
- Occiput
- Processus transversus C1
- Processus spinosi C2
- Processus mastoideus
- m. sternocleidomastoideus
- m. trapezius
Triggerpoints: fascia -> kan referred pain veroorzaken
Mobiliteit CWK:
- CROM: actief, geleid actief, passief
- Hoog-cervicaal bij cervicogene hoofdpijn
- Flexie rotatie test
- Verminderde mobiliteit vaak bij cervicogene- en spanningshoofdpijn
Stabilteit cervicaal:
- Te zwaar hoofd
- Gevoel van een ‘blokkerende nek’
- Gespannen nekspieren
- Niet lang één positie aan kunnen houden
- Pijn bij onverwachte bewegingen
- Vaak na een flexie/de-flexietrauma
- “Gele vlaggen”
CCFT: craniocervicale flexie test met stabilizer
, Deep neck flexor endurance test (norm: man: 38,9, vrouw: 29,4)
Manueel (kracht test nek) (hand als stabilizer)
Hoofdpijn behandeling
Voorlichting:
- Houdingsadvies
- Rust en ontspanning
- Stress en negatieve gedachten
- Slaap
- Koffie, alcohol en roken
- Pijnstillers (overmatig gebruik medicatie)
- Beweging en balans
- Niet op de buik slapen, goed kussen
- Hoofdpijndagboek bijhouden
Mobiliserende behandeling:
- Cervicaal
- CTO
- Thoracaal
- Rekken verkorte musculatuur
o UT, pectoralis minor, levator scapula
Stabiliserende behandeling:
- Activeren diepe craniale flexoren
- Proprioceptie
- Duurtraining
- Spierversterking
Opbouw naar functioneel:
- Dynamische controle
- Houding
- Stabilisatie cervicothoracaal
- Algemene kracht en fitness
Het zijn low load motor relearning oefeningen binnen de pijngrens met als doel:
- Pijndemping
- Verbeteren van de proprioceptie,
- Krachtstoename
- Houdingsverbetering.
Advies 6 weken trainen: 2x per dag 5 minuten
Gedragsmatige interventies:
- Ontspanningstherapie
- Stressmanagement
- EMG-biofeedback
