College – Inleiding in de systeemgeoriënteerde
gezinstherapie R. Kreutzkamp
Individuele problemen of interactionele problemen
Systeemgeoriënteerde therapie = gaat uit van een circulaire causaliteit in
plaats van een lineaire causaliteit, het draait niet om wie er begint maar hoe dit
in stand wordt gehouden. Het interventieniveau zal op interactieniveau
bekeken en niet op individueel niveau. Veranderingen hebben invloed op het
gehele systeem.
Historisch:
Verschil in therapieën: verschillende accenten
Strategische benadering (Palo Alto groep)
o Communicatie
Structurele benadering (Philadelphia groep)
o Je bent zelf een onderdeel van verschillende subsystemen waarbij
je andere rollen aanneemt (bijvoorbeeld nu student, thuis de
dochter, op werk de schoonmaakster, etc.)
o Structuur element
Contextuele benadering (Milanese groep)
o Je neemt zaken uit je oude relaties en systemen mee (je bent
iemands partner / getrouwd, maar tegelijk ook kind van) en maakt
aan de hand daarvan een nieuw systeem (iets eerst aan je moeder
vertellen in plaats van aan je partner)
Heden ten dage: veel meer uitgewerkte stromingen en protocollen:
Narratieve methode
Emotion Focused Therapy (EFT)
Vraaggerichte systeemtherapie
Gezinsopstellings methode
Transculturele Systeemtherapie
Systeemtherapie video = begrip problemen binnen de context (verschillende
perspectieven) kijken naar het systeem en wederkerige beïnvloeding;
relatievorming en waarom iets vastloopt
Wat bent u aan het doen? Wat vind u ervan als dit gebeurt? Wat wordt hiermee
duidelijk gemaakt?
Kenmerken van systeemtherapie
Individu behandelen in natuurlijke context. In Westerse cultuur: primaire
groep / gezin
Probleemoplossend vermogen vergroten (niet het hele systeem
veranderen)
Structuur (grenzen) veranderen
Communicatie (regels) veranderen
Communicatietheorie
Basisaxioma: alle gedrag is communicatie (je communiceert ook zonder
dat je het weet; onmogelijkheid om niet te communiceren)
Basiseenheden: zender, boodschap, ontvanger (niet elke boodschap
hoeft zo bij de ontvanger aan te komen als de zender het bedoeld heeft)
Communicatieprincipe: digitaal: alles of niets (eenduidig/logisch)
, Communicatieprincipe: analoog: op meer dan een manier te
interpreteren/semantisch
Alle communicatie heeft inhouds- en betrekkingsniveau (bepaalde
relationele verwachting ten opzichte van elkaar, die afhangt van de
context). Het betrekkingsniveau (relatie) definieert de inhoud (hoe de
ontvanger de boodschap interpreteert)
o Betrekkingsniveau classificeert het inhoudsniveau
(metacommunicatie)
o Boodschappen op betrekkingsniveau kunnen bewust en onbewust
verzonden worden
Waar en bij wie begint het probleem?
Interpunctie: eigen gedrag wordt als causaal verbonden met dat van de
ander gezien; jouw gedrag als reactie op het gedrag van de ander (bijv. de
een wordt boos omdat de partner drinkt, de ander drinkt omdat de partner
boos wordt)
o Iedereen kan door interpunctie eigen realiteit maken, die klopt
o Lineaire causaliteit vs. circulaire causaliteit
Mensen hebben een geschiedenis met elkaar (ik weet al wat hij/zij gaat zeggen)
Schismogenese: interactieverschijnsel waarbij het ‘vertoonde gedrag in
het hier en nu’ gezien wordt als voortkomend uit de cumulatieve interactie
tussen individuen (* zonder dat hierbij een lineaire causaliteit
verondersteld wordt)
o Symmetrische communicatie: gericht op gelijkheid
o Complementaire communicatie: gericht op verschil / aanvulling
o Parallelle communicatie: elementen van beide vormen kunnen
aanwezig zijn
Psychopathologie:
o Symptoom vertonen = communicatie
o Betrekkingsniveau: ikzelf ben niet degene die symptoomgedrag wil
vertonen (ik vertoon het gedrag wel maar je kunt het me niet kwalijk
nemen)
o Symptoomdrager is ‘up via down’
o Omgeving (re)ageert vaak paradoxaal
Therapeutische technieken
Actualiseren: interacties in het ‘hier en nu’ laten plaatsvinden (wanneer
iemand iets over een ander zegt waar de ander zelf bijzit, laat het de
persoon dan zelf tegen de ander zeggen)
gezinstherapie R. Kreutzkamp
Individuele problemen of interactionele problemen
Systeemgeoriënteerde therapie = gaat uit van een circulaire causaliteit in
plaats van een lineaire causaliteit, het draait niet om wie er begint maar hoe dit
in stand wordt gehouden. Het interventieniveau zal op interactieniveau
bekeken en niet op individueel niveau. Veranderingen hebben invloed op het
gehele systeem.
Historisch:
Verschil in therapieën: verschillende accenten
Strategische benadering (Palo Alto groep)
o Communicatie
Structurele benadering (Philadelphia groep)
o Je bent zelf een onderdeel van verschillende subsystemen waarbij
je andere rollen aanneemt (bijvoorbeeld nu student, thuis de
dochter, op werk de schoonmaakster, etc.)
o Structuur element
Contextuele benadering (Milanese groep)
o Je neemt zaken uit je oude relaties en systemen mee (je bent
iemands partner / getrouwd, maar tegelijk ook kind van) en maakt
aan de hand daarvan een nieuw systeem (iets eerst aan je moeder
vertellen in plaats van aan je partner)
Heden ten dage: veel meer uitgewerkte stromingen en protocollen:
Narratieve methode
Emotion Focused Therapy (EFT)
Vraaggerichte systeemtherapie
Gezinsopstellings methode
Transculturele Systeemtherapie
Systeemtherapie video = begrip problemen binnen de context (verschillende
perspectieven) kijken naar het systeem en wederkerige beïnvloeding;
relatievorming en waarom iets vastloopt
Wat bent u aan het doen? Wat vind u ervan als dit gebeurt? Wat wordt hiermee
duidelijk gemaakt?
Kenmerken van systeemtherapie
Individu behandelen in natuurlijke context. In Westerse cultuur: primaire
groep / gezin
Probleemoplossend vermogen vergroten (niet het hele systeem
veranderen)
Structuur (grenzen) veranderen
Communicatie (regels) veranderen
Communicatietheorie
Basisaxioma: alle gedrag is communicatie (je communiceert ook zonder
dat je het weet; onmogelijkheid om niet te communiceren)
Basiseenheden: zender, boodschap, ontvanger (niet elke boodschap
hoeft zo bij de ontvanger aan te komen als de zender het bedoeld heeft)
Communicatieprincipe: digitaal: alles of niets (eenduidig/logisch)
, Communicatieprincipe: analoog: op meer dan een manier te
interpreteren/semantisch
Alle communicatie heeft inhouds- en betrekkingsniveau (bepaalde
relationele verwachting ten opzichte van elkaar, die afhangt van de
context). Het betrekkingsniveau (relatie) definieert de inhoud (hoe de
ontvanger de boodschap interpreteert)
o Betrekkingsniveau classificeert het inhoudsniveau
(metacommunicatie)
o Boodschappen op betrekkingsniveau kunnen bewust en onbewust
verzonden worden
Waar en bij wie begint het probleem?
Interpunctie: eigen gedrag wordt als causaal verbonden met dat van de
ander gezien; jouw gedrag als reactie op het gedrag van de ander (bijv. de
een wordt boos omdat de partner drinkt, de ander drinkt omdat de partner
boos wordt)
o Iedereen kan door interpunctie eigen realiteit maken, die klopt
o Lineaire causaliteit vs. circulaire causaliteit
Mensen hebben een geschiedenis met elkaar (ik weet al wat hij/zij gaat zeggen)
Schismogenese: interactieverschijnsel waarbij het ‘vertoonde gedrag in
het hier en nu’ gezien wordt als voortkomend uit de cumulatieve interactie
tussen individuen (* zonder dat hierbij een lineaire causaliteit
verondersteld wordt)
o Symmetrische communicatie: gericht op gelijkheid
o Complementaire communicatie: gericht op verschil / aanvulling
o Parallelle communicatie: elementen van beide vormen kunnen
aanwezig zijn
Psychopathologie:
o Symptoom vertonen = communicatie
o Betrekkingsniveau: ikzelf ben niet degene die symptoomgedrag wil
vertonen (ik vertoon het gedrag wel maar je kunt het me niet kwalijk
nemen)
o Symptoomdrager is ‘up via down’
o Omgeving (re)ageert vaak paradoxaal
Therapeutische technieken
Actualiseren: interacties in het ‘hier en nu’ laten plaatsvinden (wanneer
iemand iets over een ander zegt waar de ander zelf bijzit, laat het de
persoon dan zelf tegen de ander zeggen)
