Samenvatting NL (lezen)

NL lezen
Onderwerp en hoofdgedachte
Onderwerp vertelt in één woord of een woordgroep waar de tekst overgaat; het is geen zin. GEEN
persoonsvorm!

Hoofdgedachte = het onderwerp + wat erover verteld wordt. In één volledige zin. Dus geen vraag!



Tekstdoelen
 Amuseren: het publiek vermaken; roman, strip (geen meningen)
 Informeren/uiteenzetten: het publiek iets uitleggen hoe iets in elkaar zit, hoe iets is;
handleiding, studieboek (geen meningen)
 Opiniëren/beschouwen: het publiek zelf een mening laten vormen; discussies, recensiestuk
 Overtuigen/betogen: het publiek een mening laten overnemen; ingezonden brief
 Activeren: het publiek aanzetten iets te gaan doen (of juist niet te doen); uitnodiging,
advertentie

Vaak geeft de hoofdgedachte aanwijzingen over het tekstdoel.



Titels
 Informerende titel: geeft aan waarover een tekst gaat; Denen, het gelukkigste volk van de
wereld
 Motiverende titel: maakt de lezer nieuwsgierig naar de tekst; Lol in Legoland

Geschreven teksten hebben vaak de combinatie van een motiverende titel en een informerende
ondertitel.



Inleiding: de aandacht trekken
De inleiding van een tekst heeft twee functies:

 De aandacht van het publiek trekken.
 Het onderwerp van de tekst introduceren.



Manieren om de inleiding aantrekkelijk te maken:

 Naar een actuele gebeurtenis verwijzen.
 Kort de voorgeschiedenis beschrijven.
 Een aantrekkelijk voorbeeld geven. Een bijzondere vorm is de anekdote; een koet, grappig
(waargebeurd) verhaaltje.
 Het belang voor het publiek aangeven.

, Een inleiding wordt ook aantrekkelijk door een sterke eerste zin. De klassiek manieren zijn:

 Een intrigerende vraag.
 ‘schokkend’ of opvallende cijfers.
 Een paradox (een schijnbare tegenstelling).
 Een prikkelend citaat.
 Een suggestieve of raadselachtige opsomming.



Inleiding: het onderwerp van de tekst introduceren
Een onderwerp kan op de volgende manieren geïntroduceerd worden:

 Er worden een of meer vragen gesteld.
 Er wordt een mening (standpunt) geformuleerd.
 Er wordt een probleem geschetst.



Slot
Het slot bevat meestal de hoofdgedachte (de conclusie) van de tekst (meestal in één zin
geformuleerd). Vaak begint het slot met een signaal; kortom, al met al, we hebben dus gezien dat...,
ik rond nu af met...

Naast de hoofdgedachte bevat het slot soms (een combinatie van):

 Een samenvatting in enkele zinnen (niet bij korte teksten).
 Een afweging
 Een aansporing of aanbeveling
 De toekomstverwachting



Manieren om aantrekkelijk te eindigen:

 Een aansluiting bij het begin: in het slot wordt teruggekomen op (de aandachtstrekker uit) de
inleiding.
 Een uitsmijter (pakkende slotzin).



Deelonderwerpen
Het onderwerp van een tekst wordt in het middenstuk uitgewerkt in deelonderwerpen:

 Vragen uit de inleiding worden beantwoord.
 Het standpunt wordt beargumenteerd.
 Er worden oplossingen en/of verklaringen gegeven voor het probleem.

Een deelonderwerp kan worden aangekondigd door een structureerde zin of door een tussenkopje.
Vaak wordt een deelonderwerp geformuleerd als vraag.